درحقيقت ورزش نظيربسياري ازفعاليتهاي اجتماعي، رشد وعقب ماندگي اش ارتباط مستقيم وتنگاتنگ بارشد وپويايي ديگربخشهاي اجتماعي دارد وبسيارساده انديشانه است، اگرمقوله ورزش راامري جداازديگرپديده هاي اجتماعي بررسي كنيم وشكل يكپارچه آن را درنظرنگيريم.
ورزش درچنين ساختاري ازطبقه هاي واسط ومرتبطي تشكيل شده كه ارتباط مناسب وسالم هريك ازاين حلقه هاي واسط، پويايي وشكوفايي مجموعه ورزش را بدنبال دارد. متاسفانه ساختارورزش كشورمدتهاست ازاين چرخه سالم فاصله گرفته وعدم پيوستگي وارتباط مورد نظربين بخش ها وتشكيلات ورزشي باعث شده ورزش كشورشاهد پيشرفتي كند وحركتي لاك پشتي باشد.
آنچه مدتهاست مسوولان ودست اندركاران ورزش ازساختاربيمارگونه ورزش كشورياد مي كند، اشاره دقيق ومستقيمي باهمين موضوع دارد كه پيوستگي وارتباط درستي بين بخش هاي ورزش وجود ندارد.
نگاهي كلي به ساختار ضعيف وشكننده ورزش كشورنشان مي دهد كه هرم ورزش ازسه به بخش اساسي با كاركردهاي متفاوت تشكيل شده است.
بخش اول: شامل دامنه وعرصه ورزش است وبالاترين حجم ازجامعه آماري ورزش را تشكيل مي دهد كه شامل ورزش آموزشگاههاست. دركناراين بخش مي توان ازورزش كارگران، نيروهاي مسلح، ادارات وسازمانها نيزياد كرد.اين بخش به واسطه حجم وگستردگي نفرات، سرشارازاستعدادها وقابليتهاي ورزشي است كه اگربدرستي هدايت وكاناليزه شوند، نقش بسزايي در پويايي ونشاط جامعه خواهند داشت وپشتوانه اي غني براي ورزش قهرماني خواهند بود. امروزه اگركشورهاي پيشرفته دنيا در تمامي سطوح ورزشي به توفيقات و پيشرفتهاي چشمگيري دست يافته اند بايد ريشه هاي آن را درتوجه به بسترسازي مناسب و شناخت اهميت اين بخش جستجو كرد.
عرصه هايي كه به مثابه سنگ بناي ورزش قهرماني مطرح است وبخوبي مي توان دراين زمينه استعدادهاي ورزشي را شناسايي ودرمسيرقهرماني رشته هاي مختلف هدايت كرد. شايد به لحاظ اهميت ونقش اين حجم وسيع استعدادها دررشد ورزش، بتوان گفت اين بخش مهمترين كاركرد را درهرم ورزش دارد وبخش عمده اي ازمعضلات ورزش كشوربه بي توجهي به همين بخش عظيم استعدادهاي مرتبط مي شود.
بخش دوم: شامل باشگاههاست كه با جلب استعدادهاي ورزشي بايد به شكل حرفه اي وتشكيلاتي درجهت بالابردن توان فني و سطح كيفي استعدادها عمل كنند. باشگاه ها بايد با برخورداري ازامكانات وابزارهاي پيشرفته ورزشي به خصوص بهره گيري از مربيان متخصص وكارآزموده به پرورش استعدادها بپردازند وآنها را به سطح بالايي ازرشد وبلوغ ورزشي برسانند.
بخش سوم: اين فدراسيونها هستند كه بايد نخبه هاي ورزش را شناسايي وبا تداركات واردوهاي ويژه درجهت آماده سازي همه جانبه ونهايي قهرمانان ملي وحضورمدعيان درصحنه هاي بين المللي گام بردارند.
چنين ساختاري سيكل طبيعي ورزش درجوامع پيشرفته است. دراين گزارش قصد داريم به مهمترين بخش اين سيكل طبيعي بويژه ورزش آموزشگاهها بپردازيم وببينيم درمهمترين بخش ازهرم ورزش كشور چه مشكلاتي مانع ازشناسايي وكشف استعدادها و بروزتوانمنديهاي ورزشي مي شود.
اين واقعيتي اجتناب ناپذير است كه تا زماني كه به ورزش آموزشگاهها بطورجدي توجه نشود وزمينه رشد وبالندگي آن فراهم نگردد، نمي توان به توسعه پايدار وهمه جانبه ورزش كشور اميدوار بود. متاسفانه بنظرمي رسد سالهاست ورزش آموزشگاهها، كاركردي كه ازاين مراكز استعداديابي انتظار مي رود را ندارد وحداقل اينكه استعدادهاي ورزشي ما ازكانال هايي غيراز آموزشگاهها شناسايي ودرمسير قهرماني قرارمي گيرند.
كمبود امكانات وتشكيلات منسجم وسازمان يافته، مهمترين صفتي بوده كه درسالهاي اخيربرورزش آموزشگاهها سايه انداخته و اجازه نداده تا اين بخش ازجمعيتي كه حدود 17 ميليون دانش آموزرا تحت پوشش دارد، كاركرد مورد انتظاررا داشته باشد.
طي سالهايي كه ورزش كشور دچارافت شده وازبالندگي وشادابي لازم به دوربوده است همواره ازاين بابت گله شده كه چرا ورزش درمدارس ما حالتي تشريفاتي دارد وبه يك زنگ تفريح مبدل شده وتوجه جدي به آن نمي شود. اين درحالي است كه سايردروس همواره ازاهميت وحساسيت بيشتري نزد ومسوولين مدارس برخورداربوده است.
علي احمدي دانش آموزمقطع دوم راهنمايي مدرسه گلشن مي گويد: ما فقط هفته اي يك ساعت ونيم درس ورزش داريم كه آنهم به حركات ورزشي وبيشترفوتبال اختصاص دارد.
وي درباره مشكلاتي كه براي ورزش كردن با آنها روبروست،خاطرنشان مي كند: من بيشتر به بسكتبال علاقه دارم ولي حلقه توپ نداريم. بخاطرهمين من هم مثل بقيه فوتبال بازي مي كنم. مدرسه ما حياط خيلي كوچكي دارد ودرزنگ ورزش بغيرازما بچه هاي دوكلاس ديگرهم ورزش دارند وبخاطر شلوغي نمي توانيم ورزش خاصي انجام بدهيم.
احسان علي ياري دانش آموز سال سوم دبيرستان ابوريحان نيزمي گويد: ازوقتي كه درسهاي مابصورت ترمي شده بكلي درس تربيت بدني را فراموش كرديم. بعضي وقتها معلمان ساير دروس زنگ ورزش را مي گيرند تا درسهاي عقب مانده خودشان را جبران كنند. مدرسه ما بجزبرگزاركردن مسابقات فوتبال حركت خاصي درزمينه ورزش ندارد وبيشترساعتهاي ورزش باري به هرجهت مي گذرد.
مديريكي ازدبستانهاي ابتدايي منطقه 17 نيزمي گويد: آموزش وپرورش ازنظرتهيه وسايل وامكانات كمك زيادي به ما نمي كند. ما مجبوريم نيازهاي ورزشي مدرسه راازطريق كمكهاي مردمي ومبالغي كه درابتداي سال ازوالدين مي گيريم تامين كنيم كه آن هم با توجه به اينكه بايد سايرهزينه هاي مدرسه را از اين راه بپردازيم رقم زيادي نمي توانيم به خريد وسايل ورزشي اختصاص بدهيم.
افسانه حضرتي معلم ورزش مدرسه دخترانه زينب (س) نيزازمحدوديت فعالتهاي ورزشي براي دختران گله داشته ومي افزايد: با اينكه دورتا دورحياط مدرسه محصور شده ولي بازهم دربعضي ازقسمتها همسايه ها اشراف دارند ونمي توانيم بدون پوشش كار كنيم. فقرحركتي دردختران واقعا بيداد مي كند. اكثر دختران بخاطربي تحركي وورزش نكردن يا بيش ازحد چاق شدند، يا دچار مشكلات حركتي هستند. پسرها آزادي بيشتري براي ورزش دارند، ولي دخترها بايد تحت شرايط خاصي ورزش كنند واين موضوع باعث كم تحركي مشكلات جسمي براي آنها مي شود.
حضرتي همچنين تاكيد كرد: متاسفانه به خاطر كمبود فضا و امكانات نمي توانيم آنطوركه بايد درزنگ ورزش با دانش آموزان كار كنيم وآنها را دررشته هاي مورد علاقه شان هدايت كنيم.
كمبود معلمين ورزش عدم امكانات لازم، كمبود بودجه واعتبارات مالي، محدوديت فضاهاي ورزشي اصولا جدي گرفته نشدن درس ورزش درمدارس مهمترين مشكلاتي است كه آموزشگاههاي ما براي توسعه وتعميم ورزش دربين بخش عظيمي ازاستعدادها باآن مواجه هستند. بااين همه بنظرمي رسد ورزش آموزشگاهها ازتمام پتانسيل وظرفيتهاي موجود براي رشد وپويايي خود بهره نمي گيرد. درحقيقت ورزش آموزشگاهها درگير يكسري ازمشكلات برنامه اي ومديريتي است كه اجازه نمي دهد اين حجم عظيمي از استعدادهاي ورزشي درمسير صحيح هدايت شود.
جابرخلف زاده كارشناس ورزش ورييس سابق انجمن واليبال دانش آموزي نقش مديريت هاي ورزشي را بيش ازسايربخشها در مشكلات ورزش دانش آموزان سهيم دانسته وتصريح مي كند: بعضي ازآقايان مديرتنها درآموزش وپرورش پست گرفتند وديگر دنبال اين نيستند كه تحقيقات و پژوهشهاي خود را درجامعه دانش آموزي ارائه كنند ومشكلات را برطرف نمايند. متاسفانه ضعف دربرنامه ريزي همواره دراين بخش وجود داشته است.
وي ادامه مي دهد: سالهاست مسابقات دانش آموزي درسطح كشوربرگزارمي شود ولي تا بحال كدام استعداد شناسايي شده وتوانسته مراحل قهرماني را طي كند. اين بخاطرآن است كه ما تنها به دنبال پركردن تقويم ورزشي مان هستيم وبه كيفيت وبارفني مسابقات اهميتي نمي دهيم.
خلف زاده تاكيد مي كند: متاسفانه مديران ورزشي دانش آموزي بلند مدت فكر نمي كنند. آنها معمولا با اهداف اجتماعي وتربيتي بيگانه اند وبهمين خاطربه درس ورزش بهاي لازم را نمي دهند وبه آن نگاه سرگرم كننده وسطحي دارند.
وي با مقايسه استاندارد فضاهاي ورزشي دردنيا با كشورمان مي گويد: درحاليكه فضاي استاندارد ورزشي براي هردانش آموزدر دنيا سه تا چهارمتراست، درمدارس ما اين رقم ازچند سانتي مترتجاوز نمي كند وبا اين وضعيت نمي توان انتظاررشد ورزش در بين دانش آموزان را داشت. ضمن اينكه اختصاص بودجه 8 ميلياردي آنهم براي 17 ميليون دانش آموزواقعا رقم ناچيزي است وبه نظرمن اين به ضعف مديريت ورزش دانش آموزان برمي گردد كه نتوانسته ازفوايد ورزش دفاع كند وبودجه وامكانات بيشتري براي اين بخش جذب كند.
ناگفته پيداست تا زمانيكه لزوم توجه به ورزش مدارس درتفكرات تصميم گيران ومديران ارشد ورزش آموزشگاهها جايگاهي ويژه بازنكند وبه اين بخش توجه جدي مبذول نشود نمي توان انتظارشكوفايي ورزش دروسيعترين بخش هرم ورزش كشوررا داشت. اينكه درسالهاي اخيرورزش آموزشگاهها چه جايگاهي درتفكرات مسوولين ورزش آموزشگاهها داشته پرسشي است كه براي پاسخ آن به سراغ چند تن ازمسوولان ورزش دانش آموزي رفتيم.
دكترنصراله سجادي معاون تربيت بدني وتندرستي وزارت آموزش و پرورش درباره مشكلات ورزش دانش آموزي مي گويد: متاسفانه درسالهاي اخيرمنابع لازم دراختياراين بخش قرار نگرفته است. اين منابع شامل منابع انساني، مالي، مديريتي وفن آوري است كه با توجه به جمعيت عظيم دانش آموزجوابگوي نيازها نيست. با اين امكانات ومنابع طبيعي است كه نمي توانيم طيف 17 ميليوني دانش آموزان را پوشش بدهيم وبه هردوجنبه آموزش وپرورش بپردازيم. اگرازآموزشگاهها كاركرد اصلي آن را مي خواهيم. مسوولين بايد توجه بيشتري بهاين بخش داشته باشند وبسترلازم را فراهم نمايند.
وي درباره نگاه سطحي وتفريحي به ورزش مدارس وعدم كارهاي اصولي وزير بنايي دراين بخش مي گويد: با يكساعت درس تربيت بدني نمي شود به پشتوانه سازي براي ورزش قهرماني داشت قهرماني ابرازخودش را مي خواهد. وظيفه ما قهرمان پروري نيست مابه دنبال گسترش وهمگاني كردن ورزش هستيم. آموزش وپرورش بعنوان فضايي پرازاستعدادهاي مختلف است كه يكي از آنها استعدادهاي ورزشي است وما درحد بضاعت وامكاناتي كه داريم براي شناسايي اين استعدادها برنامه ريزي داشتيم.
وي ادامه مي دهد: ما كاراستعداديابي وشناسايي نخبه ها ومعرفي آنها به فدراسيونها راازامسال شروع كرديم. در11 رشته فعاليتهاي ورزشي ما بصورت جدي وپيگيردنبال مي شود. درحقيقت ما بعنوان متولي ورزش دانش آموزي وظايف خودمان را انجام مي دهيم ولي مشكلات جاي ديگري است سجادي درخصوص وجود مديران غيرمتخصص درورزش دانش آموزي معتقد است: درآموزش و پرورش چنين چيزي وجود ندارد. اكثرمديران كل ما ازكارشناسان وتحصيل كردگان ورزش بشمارمي آيند وازاين نظركمبودي نداريم.
وي درباره اينكه آيا اختصاص تنها يك ساعت ونيم به ورزش دربين دروس تحصيلي دانش آموزان كافي است، تصريح مي كند: مطمئنا اين زمان بسياركمي است ونمي شود دراين زمان استعدادهاي خاصي را شناسايي كرد. بنده شخصا طرفداراضافه شدن ساعت ورزش هستم ولي بشرطي كه امكانات اين كارهم فراهم شود ولي متاسفانه چنين امكاني فراهم نيست. اين كاردردرجه اول نيازبه دوبرابرشدن معلمين ورزش دارد. درحال حاضر18 هزارمعلم ورزش درسطح كشورفعاليت مي كنند.
براي اضافه شدن ساعت ورزش قبل ازهرچيز بايد اين تعداد معلم ورزش به دوبرابرافزايش پيدا كنند كه چنين امكاني براي وزارت آموزش وپرورش مهيا نيست بحث امكانات وفضاهاي ورزشي هم وجود دارد.
سجادي با انتقادازنگاه طرح جامع به ورزش آموزشگاهها مي گويد: انتظارمي رفت درطرح جامع نگاه جدي تري نسبت به اين بخش مبذول شود وبا توجه ويژه اي به ورزش آموزشگاهها وجود داشته باشد ولي با تمامي نقاط مثبتي كه اين طرح دارد دراين زمينه نگاه قوي به ورزش آموزشگاهها شده است.
تلاش ما براي گفت وگوبا محمدرضا پهلوان مديركل تربيت بدني پسران وزارت آموزش وپرورش به جايي نرسيد وبراي گرفتن پاسخ سوالاتمان به سراغ مهين فرهادي زاد مديركل تربيت بدني دختران وزارت آموزش وپرورش رفتيم.
وي درباره مشكلات ورزش آموزشگاهها گفت: اين واقعيتي است كه آموزش وپرورش امروزپذيرايي 17 ميليون دانش آموزاست و امكانات واعتبارات موجود كفاف اين تعداد دانش آموزرا نمي دهد. بااين وجود اعتقاد داريم يكي ازشاخصه هاي مهم درتعليم وتربيت سالم سازي فرزندان مان است. ما بايد ببينيم براي رسيدن به اين شاخص چه امكاناتي دراختيار داشتيم. درواقع امكانات با انتظارات هماهنگي نداشته وبا اين شرايط نمي توانيم توقع داشته باشيم آموزش وپرورش نتيجه پروري كند.
وي درخصوص اعتبارات ورزش آموزشگاهها مي گويد: كل رديف بودجه ما امسال كه رشدي 30% را داشته 14ميليارد تومان بوده كه اين مبلغ همه بخشها نظيرمسابقات، تحقيقات، آموزش معلمان، كانون ها وكاركنان را شامل مي شود. درحقيقت سرانه ورزشي هردانش آموز رقمي درحدود 350 تومان بود كه امسال با كمك سازمان مديريت مبلغ 500 تومان به آن اضافه شده و در برنامه پنج ساله سوم قرار است اين رقم به 1000 تومان براي هر دانش آموز برسد كه مي بينيد اين رقمها جوابگوي جمعيت 17 ميليوني دانش آموزان نيست.
فرهادي زاد با واقع نگري نسبت به كارهاي انجام شده مي افزايد: مطمئنا فعاليتهايي كه درزمينه ورزش دانش آموزي تاكنون صورت گرفته كافي نيست، بنده معتقدم هنوزشناسايي لازم ازنيازها صورت نگرفته است. آموزش وپرورش نيازبه اعتبارات و امكانات بيشتري دارد. اگرهدف ما ارتقاء سطح سلامت وآمادگي فرزندان مان است بايد براي اين كار هزينه كنيم. متاسفانه والدين هم آن قدركه نگران تحصيل بچه هاي خود هستند به فكر آمادگي جسماني فرزندانشان نيستند. مابايد تلاش كنيم اين فرهنگ را عوض كنيم.
درمجموع ازبرآيند مسائلي كه دراين گزارش مطرح شد بنظرمي رسد ورزش آموزشگاهها بيش ازهرچيز درتنگناي مشكلات بودجه اي وامكاناتي گرفتارشده است واين كمبودها اجازه نمي دهد ورزش آموزشگاهها كاركرد اصلي اونقش اساسي خود رادر ورزشي كشورايفا كند. گذشتن ازمشكلات عديده ورزش دراين بخش مطمئنا بسترلازم براي شكوفايي وبروزاستعدادهاي ورزشي ا دراين درياي بيكران استعدادها فراهم خواهد كرد وازپيامد چنين تاثيري مي توان به شكيبايي وبالندگي ورزش كشوراميدوار بود. توجه بويژه به ورزش آموزشگاهها نقطه استراتژيكي است كه روزتوسعه پايدارورزش كشوراست اما متاسفانه سالهاست ورزش ما بسادگي ازكنارآن مي گذرد ونگاه جدي ولازم را به آن ندارد. بي توجهي كه مي توان سهم بزرگي ازركورد ورزشي كشوردر سالهاي اخيررا مويد آن دانست.
نظر شما