نگاهي به كتاب "دين و سياست در انديشه مدرن"

به گزارش خبرنگار مهر، به رغم اينكه تصور مي شود نقش دين در صحنه اجتماعي دنياي غرب بسيار كمرنگ شده و حتي در سطح فردي نيز انسان غربي چندان رابطه اي با مذهب و كليسا ندارد، اما نمي توان ناديده گرفت كه دين و مذهب شكلهاي مختلفي در طول تاريخ داشته و در تمام جوامع نقش مهمي ايفا كرده است. به طوري كه در سالهاي اخير نوعي گرايش به مذهب در كشورهاي سكولار نيز ديده مي شود. گذشته از اين در بخش عمده اي از جهان امروز نقش دين در عرصه اجتماعي پررنگ و قابل توجه است . بنابراين رابطه دين و سياست همچنان يكي از مباحث چالشي در كشورها است .

يكي از تازه ترين كتاب هايي كه در همين زمينه توسط انتشارات قصيده سرا براي اولين بار در 1384 چاپ شده كتاب "دين و سياست در انديشه مدرن" نوشته "موريس باربيه" است كه از سوي امير رضايي ترجمه شده است.

كتاب شامل چهار بخش مجزا است كه در هر بخش يكي از رويكردهاي مربوط به رابطه دين و سياست را با بررسي نمايندگان اصلي آن معرفي مي كند.

مقطع زماني اين بررسي نيز از 1500 ميلادي تا 1950 ميلادي است . نويسنده معتقد است چهار روش اصلي را براي درك رابطه دين و سياست بايد در نظر گرفت.

در رويكرد اول متفكران آن معتقد به برتري دين بر سياست و تبعيت دومي از اولي هستند. در اين دسته افرادي چون لوتر و كالون قرار مي گيرند كه افكار آنها در بخش اول كتاب بررسي مي شود . رويكرد دوم برعكس معتقد به برتري سياست بر دين و تبعيت دومي از اولي است. متفكران اين گروه نگاهي ابزاري به دين داشته و دين را در خدمت سياست و جامعه مي دانند . افرادي چون ماكياولي ، هابز و روسو در اين رويكرد كه بخش دوم كتاب را شامل مي شود جاي مي گيرند. در واكنش به اين گرايش افراطي رويكرد ليبرالي قائل به جدايي دو حوزه دين و سياست است. افرادي چون لاك و توكويل بر آزادي در تمام زمينه ها از جمله بر استقلال اين دو حوزه تأكيد دارند.

بخش سوم كتاب اختصاص به بررسي اين رويكرد دارد، اما رويكرد جديدي نيز به رابطه دين و سياست وجود دارد كه رويكرد انتقادي و راديكال است . در اين رويكرد دو شاخه قابل شناسايي است يكي افرادي چون كنت و سن سيمون كه با انتقاد از دين سنتي در پي جايگزيني دين عرفي به جاي آن هستند اما در شاخه راديكال متفكراني چون ماركس ، انگلس و گرامشي قرار مي گيرند كه دين را به عنوان عامل خودبيگانگي و آگاهي كاذب تعريف مي كنند. اين رويكرد همراه با نمايندگان اصلي آن در بخش چهارم بررسي مي شود.