به گزارش خبرنگار مهر، ساسان صدری زاده و تیم همراه در این تحقیق از پیشرفته ترین ابر رایانه موجود بهره گیری شده تا سطح آلاینده های باکتریایی به حد اقل ممکن رسانده شود. با انجام محاسبات پیچیده ریاضی در حوزه مکانیک سیالات توانسته اند طرحی اولیه ارائه دهند که نحوه انتشار باکتریهای هوازی عامل عفونت را در اتاق های عمل پیش بینی کرده و از رسیدن آنها به محل جراحی (زخم باز) جلوگیری کنند.
از آنجایی که سالیانه عفونتهای پسا جراحی هزاران بیمار را به کام مرگ می کشاند، امید می رود نتایج این تحقیق در آینده نزدیک جان بیماران را نجات دهد. پژوهشگران دانشگاه سلطنتی در سوئد معتقدند که یافته‌های آنها می‌تواند طرحی نو در جلوگیری عفونتهای پسا جراحی دراندازد. البته خود این محققان اذعان دارند که هنوز در مراحل ابتدایی هستند.
صدری زاده در مصاحبه خود با خبرگزاری مهر، از این دستاورد به عنوان روشی برای مقابله با «بمب ساعتی» یاد کرد.
*با ارائه روشی نوین در کاهش آلودگی باکتریایی در اتاق عمل، دستاورد قابل توجهی را بدست آورده اید. ممکن است به زبان ساده دستاورد خود و همچنین اهمیت و کاربرد آن را توضیح دهید؟ و از کجا ایده این پروژه را الهام گرفتید؟
لازم می بینم مقدمه کوتاهی در ابتدای بحث داشته باشیم. همانطور که می دانید تاریخ جراحی تقریبا به قدمت عمر بشر است و تیم های جراحی همواره تلاش می کردند تا بر سه مانع اصلی یعنی عفونت، درد و خونریزی غلبه کنند.
برای آن دسته از بیمارانی که نیاز به عمل جراحی دارند، همیشه خطر عوارض بعد از عمل وجود دارد که یکی از چالش برانگیزترین آنها عفونتهای پسا جراحی است.
این عفونت ها می توانند سطحی و فقط پوست را در برگیرند یا اینکه جدی تری باشند و بافت ها، اندام ها را هم مورد هدف قرار دهند. عفونت های جراحی بسیار موردی بوده و عواملی همچون سن و شرایط پزشکی بیمار، مشکلات و طول فرآیند عمل جراحی و غیره بسیار تاثیر گذارند.
در سر تا سر دنیا، عفونت های حاصله از اعمال جراحی منجر به افزایش آمار مرگ و میر، تشدید درد و تحلیل قوای جسمانی، تحمیل هزینه های سر سام آور بر بیمار و نظام پزشکی کشور می شوند. در صورت بروز عفونت هاد در محل جراحی، گاهی جراحان مجبور می شوند عمل جراحی را بارها تکرار کنند.
خطر ابتلا به عفونت جراحی در بیماران با باکتری های موجود در جریان هوا که در اتاق عمل وجود دارد، بسیار مرتبط است.
متخصصین حوزه کنترل عفونت معتقد هستند که در اتاق عمل اعضای تیم جراحی، مهمترین عامل انتشار باکترهای عفونت زا به جریان هوا هستند. به طور طبیعی، یک شخص سالم در هر دقیقه تقریبا ۱۰ هزار باکتری زنده عفونت زا از سطح پوست خود در محیط اطراف منتشر می کند. این درحالی است که فقط مقدار کمی از آنها برای مبتلا کردن شخص به عفونت شدید کافی است.
بر اساس گزارشات، «استافیلوکوک» یکی از شایع ترین باکتری های عفونت زا است که در اتاق های عمل یافت می شود و از عوامل اصلی عفونت های بافتی و پوستی است.
اخیرا میزان افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی به یک نگرانی عمده تبدیل شده است زیرا گونه های مختلف باکتری «استافیلوکوک» در مقابل بسیاری از داروهای آنتی‌بیوتیکی موجود مقاوم شده اند. از مهمترین عوامل این نوع مقاومت دارویی، مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک‌ها است.
خطر افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری ها تا جایی است که از آن بعنوان یک تهدید جهانی یاد شده که از تغییرات اقلیمی خطرناک تر است. محققان این تحدید را یک «بمب ساعتی» می دانند که از تروریسم بسیار خطرناک تر است.
درمان و پیشگیری عفونتهای پسا جراحی معمولا به وسیله: آنتی‌بیوتی ها، استفاده از سیستم تهویه هوا اتاق عمل کارآمد، افزایش کارایی لباس تیم جراحی در پیشگیری از انتشار باکتری در هوا، اصلاح روشهای جراحی، حذف یا کاهش حضور پرسنل جراحی در اتاق عمل (جراحی بوسیله ربات ها) و مواردی از این دست مدیریت می شود.
در این تحقیق بر روی بازطراحی سیستم تهویه هوا و محدود کردن هر چه بیشتر انتشار باکتری ها تمرکز شده است. برای شبیه سازی محیط اتاق عمل در حین جراحی از پیشرفته ترین ابر رایانه ها بهره گرفته شده تا میدان جریان هوا و انتشار آلودگی در اتاق های عمل را پیش بینی شود.
تلاش می کنیم تا با بهینه کردن و بهبود دادن کارآمدی سیستم تهویه هوا، کمترین باکتری در اتاق های عمل باشد تا میزان عفونت های مکان جراحی را کاهش دهیم. بخش دیگر این تحقیق برروی لباس جراحان و تصحیح رفتاری اعضای تیم جراحی اختصاص داده شده است.
*چه موانع مهم یا دشواری هایی در تحقیق شما وجود داشت؟ چگونه بر آنها فائق آمدید؟
از آنجایی که اتاق های عمل بیمارستان در میان حساسترین محیط های کاری قرار دارند و تحقیق در این حوزه بسیار دشوار است از این رو انجام تحقیقات علمی درحین فرآیند عمل جراحی ملاحظات اخلاقی و تدارکاتی زیادی را شامل می شود. این حساسیت، تحقیق در این محیط را بسیار سخت و پرهزینه کرده و تکرار آزمایشات بر یک فرایند را غیر ممکن می سازذ.
از طرف دیگر، عدم وجود یک درک علمی مشترک بین تیم پزشکی و مهندسین طراح، روند تحقیقات را کند و در بعضی موارد غیر ممکن می کند. وجود دانش کافی بین رشته ای یک عامل کلیدی است که می تواند موجب پیشرفت بیشتر در اصول سیستم تهویه هوا شود و نیز کنترل عفونت را ساده تر کند. در حال حاضر شکاف زیادی میان رشته های پزشکی و مهندسی وجود دارد و این دو حوزه به ندرت با یکدیگر در تعامل هستند.
کنترل ذرات موجود در جریان هوا در بیمارستان ها و همچنین محیط اتاق های عمل نیازمند دانش جامع درباره منشاء و مکانیزم انتقال ذرات حاوی باکتری است. نقش جریان هوا بعوان وسیله ای برای جابجایی ذرات هوایی می بایستی به خوبی درک شود.
*چه مدت زمان می برد تا دستاورد شما در بیمارستان ها قابل اجرا شود و جان هزاران نفر را نجات دهد؟
این پژوهش هنوز در مراحل ابتدایی است. در حال حاضر تحقیقات بیشتری در اتاق عمل و در حین جراحی های شبیه سازی شده در حال انجام است. محیط اتاق عمل و جراحی بسیار پیچیده است و کوچکترین اشتباه می تواند منجر به یک فاجعه شود و بر همین اساس قبل از اینکه در اتاق های عمل واقعی از این شیوه استفاده شود، می بایستی که به خوبی مورد ارزیابی قرار بگیرد. بنابراین تحقیقات بیشتری نیاز است.
*آینده تحقیق خود را چگونه می بینید؟
بر روی مدل های پیشرفته سیستم های ترکیبی کار می کنیم تا کارآمدترین الگوی جریان هوا را بدست آوریم. به تازگی بسیاری از بیمارستان ها و شرکت های صنعتی فعال در این زمینه به ما پیوسته اند که این نشان از اهمیت این مسئله در آینده نزدیک دارد. امیدواریم که همکاری گسترده ای با متخصصین در حوزه های مختلف داشته باشیم تا به پیشرفت این تحقیق تسریع ببخشیم.
*علاوه بر دستاورد علمی اخیر خود، چه پروژه های دیگری انجام داده اید که چنین شهرت فراگیری را برای شما به همراه آورده است؟
بر روی شیوه دیگری به منظور به دام انداختن باکتری های زنده کار می کنیم. این روش باکتری های زنده را ناتوان کرده به نحوی که قابلیت ایجاد عفونت را ندارند. این شیوه مستقل از سیستم های تهویه هوای اتاق عمل کار می کند و می تواند بسیار کارآمدتر نسبت به روش های فعلی کنترل عفونت رفتار کند.
*آیا نتایج تحقیق خود را برای اجرا این شیوه در بیمارستان های ایران می آورید؟ آیا مایل به داشتن برنامه ای برای همکاری مشترک با دانشمندان ایرانی در این رابطه هستید؟
پاسخ دادن به این سوال در این مرحله سخت است.
نظر شما