لالجین پایتخت سفال ایران/ هنرمندانی که با خاک و آب هنر می‌آفرینند

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: صنایع دستی بی شک یکی از مهمترین محصولات فرهنگی هر قوم یا ملتی است که امروزه با توسعه گردشگری بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.

صنعت گردشگری یکی از بزرگترین و پربازده ترین فعالیتهای اقتصادی در دنیا است که بالاترین میزان ارزش افزوده را ایجاد می کند و به طور مستقیم و غیرمستقیم، سایر فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی را تحت تأثیر قرار می دهد.

گردشگری یکی از منابع عمده درآمدزایی و ایجاد اشتغال در جهان به شمار می آید به طوریکه بسیاری از آن به عنوان صنعت اول دنیا یاد می کنند.

بسیاری از کشورها همچون اسپانیا، فرانسه و ایتالیا بخش اعظمی از درآمد ارزی خود را از طریق گردشگری به دست می آورند و توجه به صنعت گردشگری در کشورهای در حال توسعه مانند ایران امری ضروری است که دولتها را بر آن داشته تا برای استانهای مختلف ایران برنامه های توسعه تدوین کنند.

استان همدان نیز با جاذبه های گردشگری فراوان دارای پتانسیل زیادی برای جذب گردشگران است و هنرهای بومی و صنایع دستی این استان که جایگاه ویژه ای در بازار تولید و توزیع صنایع دستی ایران دارد، یکی از محصولات مهم و مورد توجه گردشگران در این مقصد است.

از سفال و سفالگری که سخن به میان می‌آید در ذهن‌ها نقش کاسه و کوزه حک می‌شود و دستان هنرمندی به خاطرمان می‌آید که با خاک و آب رنگ هنر گرفته است و پاهایش چرخ سفالگری را می‌چرخاند. از لالجین هم که یاد می‌کنیم تصویر شهری در ذهنمان جان می‌گیرد که مالامال از کارگاه‌های ساخت سفال است و خانه‌هایی که بوی کاهگل می‌دهد و ردپای سفال در آنها مشهود است.

لالجین در ۲۵ کیلومتری شهر همدان است

لالجین در ۲۵ کیلومتری شهر همدان است و پیشینه سفال سازی در لالجین حداقل نزدیک به ۷۰۰ سال برآورد شده است.

در عصر معاصر ایران یکی از مهم ترین رشته های صنایع دستی استان همدان که شهرت جهانی دارد سفال و سرامیک لالجین است و امروزه توانایی هر گونه تولید و جواب گوی نیازهای متنوع مشتری را دارد که به دست هنرمندان لالجین صورت می گیرد.

این منطقه مهم ترین مرکز سفال گران ایران است و کارگاه های سفال گری بسیاری در آن به تولید محصولات سرامیکی اشتغال دارند و یکی از دلایل رونق و رواج سفال گری در این منطقه و جود معادن مرغوب و قابل دست رس خاک رس و سیلیس است.

خاک رس قرمز این منطقه برای سفال گری به قدری مناسب است که متقاضیان زیادی در سراسر ایران دارد و امروزه کارگاه های مجهز به دستگاه های صنعتی برای آماده کردن خمیر سفالگری هواگیری شده و بدون ناخالصی در بسته بندی های مناسب، فعالیت گسترده ای دارند و این محصول را به سراسر ایران صادر می کنند.

از ویژگی این منطقه وجود نیروی انسانی ماهر است که با مواد اولیه در دسترس و مرغوب سبب افزایش میزان اشتغال در سطح کشور و در آمد سرانه بالا شده است چنان که سازمان حمایت از صنایع کوچک یونسکو (یونیدو) لالجین همدان رادر سال ۱۳۸۴ به عنوان یکی ار خوشه های صنعتی جهان معرفی کرده است.

مقادیر قابل توجهی از محصولات کارگاه های همدان به کشور های هم جوار و اروپا مانند کشورهای آلمان و هلند صادر می شود و در گذشته محصولات سفالی بیشتر جنبه کاربردی داشت ولی امروزه محصولات تزیینی آن بخش بزرگی را از تولید به خود اختصاص داده است.

در حال حاضر در این منطقه از سرامیک بهداشتی تا خمره و تنور نانوایی ساخته می شود و امروزه تولید سفال لالجین پیشرفت چشم گیری داشته و به جرات می توان گفت از رقبای اول تولید صنایع دستی سفال در داخل کشور است.

براساس بررسی ها در همین راستا موزه سفال در سال ۱۳۸۸ شمسی در خیابان شهدا، خانه صمدی واقع در محوله جولان از قدیمی ترین محلات شهر همدان افتتاح شده و مؤسس این موزه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بوده که این موزه به سفال‌های جمع‌آوری شده در کاوش‌های سطح استان همدان اختصاص داده شده‌است.

سایت موزه سفال در یکی از محلات تاریخی همدان با هدف نمایش دادن مراحل تاریخی سفال آن از گذشته تاکنون ایجاد شده است.

در سایت موزه سفال سیر تحول سفال نمایش داده می شود و مجموعه‌ای از صنایع دستی سفال قبل و بعد از اسلام و نمونه‌های سفال کنونی در معرض دید علاقه‌مندان قراردارد.

صنایع دستی چوبی نیز یکی دیگر از رشته‌های هنری است که به شکل بسیار بدیع و هنرمندانه ای روی چوب صورت می‌گیرد و تولید انواع صنایع دستی با استفاده از چوب ازدیرباز در استان همدان به‌ویژه مناطق شهری از جمله همدان، ملایر، تویسرکان، سرکان رواج داشته است.

صنایع دستی چوبی شامل خراطی، نازک کاری، منبت کاری و معرق کاری است که در این استان خراطی و بویژه منبت کاری بیشتر رواج دارد و در سالهای اخیر منبت کاری در تویسرکان و جوکار ملایر رونق بسیار چشمگیری یافته است.

آنچه مسلم است یکی از مهم‌ترین سندهایی که می‌تواند اصالت، نام کشور و تمدن ما را در قلب فرآیند جهانی برجسته کند، صنایع دستی است چراکه صنایع دستی و هنرهای سنتی مجموعه هنرهای اصیل، بومی و مردمی هر کشور است که ریشه در اعتقادات، باورها، آداب، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی هر جامعه دارد.