مالکان مجتمع تجاری فردوسی به دنبال میان‌بر/تاکید برایمن سازی سازه

به گزارش خبرنگار مهر، بیش از یک سال است که مدیریت شهری و سازمان نظام مهندسی شهر تهران می گویند مجتمع تجاری فردوسی ناایمن است و سازندگان این سازه نیز آن را انکار می کنند. در حال حاضر بهره برداری از این مجتمع مشروط به ایمن سازی سازه شده است با فاطمه صالح، معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان در مورد مجتمع تجاری فردوسی به گفتگو نشسته ایم  که در پی می آید:

* فرایندی که منجر به توقف فعالیت مجتمع تجارت جهانی فروسی شد، از کجا آغاز  و چه مراحلی را طی کرد؟

- در تاریخ ۹۳/۴/۱۷، با ارسال یک گزارش مردمی، ما متوجه شدیم که تخلفات سازه ای بسیاری در ساختمان مرکز تجارت جهانی فردوسی ایجاد شده است. این ساختمان در ضلع جنوب شرقی میدان فردوسی قرار داشت. مهمترین مشخصه این ساختمان و آن چیزی که این ساختمان را از نظر ما در اولویت با اهمیت بالا قرار داده است، در واقع حضور بسیار زیاد تعداد بازدیدکننده و مراجعات روزانه و به طور کلی جمعیت انبوه در یک فضای محدود است. بنابراین این ساختمان از نظر ایمنی در شرایط بحران و مخاطرات احتمالی است و حتی در شرایط عادی هم باید از مقاومت لازم  برخوردار باشد. ضمن این که به دلیل کاربری موجود و زمینه فعالیت صرافی ها و حجم و وزن الزامات مورد نیاز این صنف از قبیل گاوصندوق های بزرگ بیم آن می رود که در طبقات فوقانی این ساختمان حتی الامکان استقرار ایمن و بی خطر در شرایط عادی وجود دارد یا نه؟ آیا این ساختمان این وزن و بار را می تواند تحمل کند یا نه؟ پس از دریافت گزارش، جلسه ای با هماهنگی ستاد مدیریت بحران منطقه ۱۲ برگزار شد که کارشناسان این معاونت به همراه مسئولان ستاد مدیریت بحران منطقه برای بازدید از محل پروژه اعزام شدند که متاسفانه امکان بازدید به دلیل ممانعت عوامل اجرایی محقق نشد. بنابراین وقتی شما برای ورود به مکانی برای بازدید کارشناسی با محدودیت رو به رو می شوید، به نظر می رسد که حتما مشکلی وجود دارد. در نتیجه مکاتبات متعددی با شهرداری منطقه ۱۲ صورت گرفت و درخواست شد که گزارشات دوره ای مهندس ناظر ارائه و هماهنگی لازم برای انجام بازدید فنی انجام شود که در نهایت در شهریورماه این بازدید مهیا شد.

*وضعیت ساختمان به چه صورتی بود؟

- بنای این ساختمان بالغ بر ۷۰ هزار متر مربع است. در ۱۳ طبقه ساخته شده است. سازه آن بتنی و کاربری آن تجاری - اداری است. به هر حال برابر قانون، کنترل موارد فنی و محاسباتی را در مراحل طراحی و ساخت بر عهده نظام مهندسی است. مکاتباتی هم با نظام مهندسی انجام دادیم که پاسخ لازم و مصرحی که منضم به گزارش قابل استنادی است، به ما نرسید. فقط گفتند که گزارش تهیه و به شورای شهر ارسال شده است. در ادامه از سازمان نظام مهندسی درخواست ارسال کردیم که ارائه نشد. در نهایت مدارک لازم به دست ما نرسید. متعاقبا برابر با مشاهده میدانی هم که انجام گرفت متوجه شدیم که این ساختمان اشکالات عدیده بسیاری دارد. حتی در فرایند کار هم بازرسی انجام شد  و مبین این نکته کلیدی بود که فرایند کار هم اصولی و مهندسی نیست.

* چه مواردی رعایت نشده بود؟

- مشاهدات عینی همکاران ما مبنی بر عدم رعایت ضوابط ملی ساختمان در آرماتورگذاری، بتن ریزی، عدم اجرای تعدادی از دیواره های برشی، اضافه بارگذاری ناشی از افزایش زیربنایی که اضافه نیم طبقه داشتند و ناشاقولی تعدادی از ستون ها بود. در بازدیدی هم که اخیرا همراه با شهردار منطقه و نظام مهندسی داشتیم متوجه شدیم که کماکان این ساختمان مباحث و یا تایید فنی را اخذ نکرده لیکن آغاز به کار کرده است. به عنوان مثال در طبقات منفی آن سونا و ورزش و باشگاه ورزشی در حال کار بود. به هر حال مراجع ذی صلاح گفتند که این پروژه علاوه بر اشکالات سازه ای مانند کسری پارکینگ، اضافه بنا و عدم رعایت ضوابط آتش نشانی دارای ایراداتی است. به هر حال ما پیرو بازدید اولیه درخواست کردیم که با مالک جلسه ای حضوری برگزار کنیم.  از جلسه نخست که من تنها حضور داشتم و مالک با نمایندگانشان آمده بودند و نماینده های شهرداری و شورای شهر نیز حضور داشتند، چون مالک ادعا کرده بود که خیلی خسارت دیده و نگران بود، گفتیم که چرا در انتخاب مشاور دقت نکرده ای؟ چرا در انتخاب ناظر دقت نکرده ای، ناظر دقت لازم را نداشته، شما چرا مطالبه گری نداشته اید. بعد که خیلی اصرار داشت که ضرر و زیان زیادی دیده است و حالا آمادگی لازم را در اخذ نظرات ما دارد، به او گفتیم که نقش ما، نقش بازدارنده نیست. ما شما را به عنوان یک شهروند سازنده و شخصی که می خواسته در شهر تهران فعالیت توسعه ای انجام دهد کمک  می کنیم، در کنارتان هستیم و اگر لازم است مشاور بگیرید تا ما هم با کارشناسان فنی و متخصص از منظر موارد سازه ای و مقاوم سازی شما را هدایت کنیم.  
اما انگار راه های کوتاه تر دیگری که نهایتا بی فرجام بود به نظرش می رسید. اگر آن روز این کار را انجام داده بود و به توصیه های ما اقدام کرده بود، امروز این مشکلات را نداشت.

*در نهایت این فرایند به کجا رسید؟

- در نهایت تا امروز، نقشه های سازه ای و فنی این ساختمان به دست ما نرسید که ما کنترل کنیم. چندین و چند جلسه هم برگزار شد. منتها ما حسب وظایف ذاتی خود که همان حفظ جان و مال شهروندان تهرانی است عمل کردیم. شاید این نمونه موردی می توانست به عنوان یک الگو و کار کلیدی و تاثیرگذار مطرح شود، ولی سازنده ها همراه نبودند. اطلاعات به ما ارائه نشد تا ما روی آن نقشه ها بتوانیم بررسی و تحلیل و تصمیم گیری کنیم. در نهایت طی چندین جلسه در منطقه و چندین جلسه در شورای شهر با حضور سازمان های ذی ربط، مقرر که نظام مهندسی حسب وظایف ذاتی در کنار این مجموعه باشند. آنها نیز بروند و یک مشاور مقاوم ساز بگیرند، اشتباهات را حک و اصلاح کنند و مقاوم ساز، گزارش را به نظام مهندسی ارائه دهد. آن طور که ما متوجه شدیم، چون گزارش آن مشاور را هم ما مشاهده نکردیم، ظاهرا نظام مهندسی هم در واقع قانع نشده است. در آن جلسه شورای شهر هم مقرر شده بود که ما به عنوان تاییدکننده نهایی و بحث کنترل مضاعف پس از این که سازمان نظام مهندسی فرایند مقام سازی را کنترل و تایید کرد به ما اعلام کنند تا ما هم تایید نهایی را انجام دهیم که این امر نیز میسر نشد.

نظام مهندسی هم تایید لازم را انجام نداد. در جلسه بعدی نهایی که در شورا برگزار شد و مسئولان نظام مهندسی هم در آن جلسه بودند. یک سوال مطرح شد و آن این که شما به عنوان متولی امر بگویید که آیا این ساختمان مورد تایید است یا خیر اگر این ساختمان اتز لحاظ ایمنی مورد تائید است لطفا اعلام کنید، ظاهرا  نظام مهندسی هم این را نپذیرفت.

این جلسه در تاریخ 94/11/24 در محل شورای اسلامی شهر تهران برگزار شد. از رئیس نظام مهندسی درخواست شد که ظرف مدت یک هفته نظر صریح و قطعی پیرامون ایمنی و یا عدم ایمنی این ساختمان در شرایط موجود ارائه شود. حتی اشاره به بحران نیز نکردیم. یعنی این ساختمان در وضعیت موجود ایمن هست یا نیست. به هر حال ما به استناد بررسی های کارشناسی در جلسات، محرز بودن تخلفات سازه ای را در مراحل طراحی و اجرای ساختمان تاکید کردیم و همواره بر ضرورت حصول اطمینان از ایمنی و استحکام سازه به ویژه از منظر عملکرد لرزه ای نیز اصرار داشتیم. تامین ایمنی این ساختمان با بررسی دقیق و ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای و حتی ثقلی کلیه  اجزای ساختمان و اجرای طرح مقاوم سازی تهیه شده توسط مشاور ذی صلاح که به تایید سازمان نظام مهندسی رسیده و کنترل مضاعف توسط این سازمان مورد تاکید ماست. یعنی کماکان این مراحل باید انجام شود. از روز نخست همه این موارد را گفتیم. از هیچ کمک و مشاوره فنی هم کوتاهی نکردیم و آنها را مطلع کردیم. اگر به تذکرات و راهنمایی های ما توجه می کردند، قطعا این مشکلات پیش نمی آمد و به عنوان یک الگوی زنده، موردی و موجود می توانست مخصوصا برای سازندگان مفید فایده باشد. به هر حال از نظر ما کماکان این ساختمان ایمن نیست.