معنویت های نوین، حرص ورزی به دنیا را ارزش تلقی می کنند

به گزارش خبرگزاری مهر، برنامه «شعبده شوم» با موضوع معنویت های نوین و عرفان های نوظهور و با حضور رسول حسن زاده پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی و محسن یوسفی کیا پژوهشگر حوزه عرفان های نوظهور روانه آنتن شد.

رسول حسن زاده، در ابتدا در خصوص معنویت های نوین با تاکید بر شناخت بستر پیدایش این نوع معنویت ها گفت: بستر پیدایش معنویت های نوین در فرهنگ و جامعه غربی شکل گرفته است که مبتنی بر فرهنگ مدرنیته و فرهنگ ماشینی و مصرف گرایی است.

وی با اشاره به حراج گذاشته شدن بسیاری از ارزش ها بیان داشت: از طرف جامعه سرمایه داران غربی سعی شد روی این ارزش ها معامله انجام شود. نکته ای که مورد توجه بعضی از پژوهشگران قرار گرفت، این بود که دین به عنوان آخرین چیز برای مصرف مورد توجه نظام سرمایه داری قرار گیرد، یعنی دین را هم به بازار مصرف بیاورند و آموزه های دینی را بفروشند.

پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی ادامه داد: به همین خاطر یک علقه ویژه ای بین مباحث دنیا گرایی و ثروت اندوزی و مباحث معنویت شکل گرفت تا حدی که پژوهشگران و جامعه شناسانی که در نقد معنویت های نو پدید تحقیق می کردند، درتقسیم بندی این جنبش ها، این رویکرد را مورد توجه قرار می دهند. ایشان معتقدند چند دسته معنویت وجود دارد که یکی از آنها معنویت های طرد کننده دنیا است و سعی دارند گوشه گیری داشته باشند که این نوع معنویت بسیار کم است.

حسن زاده با بیان اینکه بخش قابل توجهی از معنویت های نوین، تائید کننده دنیا هستند، اظهار داشت: دسته بعدی، معنویت های تطبیق کننده دنیا است یعنی ارزش های دنیایی و آمال و آرزوهایی که انسان می تواند به آن برسد را به عنوان ارزش معنوی تلقی می کنند، یعنی غایت معنوی یک انسان رسیدن به خواسته و هدف روزمره زندگی است.

پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی با اشاره به این موضوع که معنویت های نوین سعی می کنند وارد مباحث اقتصاد، روانشناسی و حیطه های شخصی شوند، خاطرنشان کرد: عموماً برای این کار با سمینارها و کلاس های متعدد روبرو هستید. کتاب هایی با عنوان "هفت قانون معنوی موفقیت" می نویسند و یا سمینارهایی با عنوان "هفت گام معنوی موفقیت" برگزار می کنند.

وی در خصوص استفاده از عدد هفت بیان داشت: بخشی از آنها سعی می کنند از واژه ها و اعداد مقدسی که در ادیان وجود دارد استفاده کنند.

حسن زاده یادآور شد: ادیان سعی می کردند انسان را از رویکرد حرص ورزی به دنیا دور کنند، اما معنویت های جدید این رویکردها را به عنوان ارزش تلقی می کنند، یعنی می گویند شما حتماً باید به خواسته ات برسی. حتی بعضی وقت ها اشاره می شود که تمامی موانع را بردار، اگرچه مانع تو دین تو باشد زیرا خواسته ات یک  پدیده معنوی از اقتدار درونی تو است.

وی با اشاره به اینکه در معنویت های نوین، به خواسته درونی انسان ها توجه می شود، گفت: بر اساس نظر یکی از محققین، این معنویت های نوین، دین مصرف کننده پست مدرن است که یک دین سوپر مارکتی  است.  

در ادامه محسن یوسفی کیا، یافتن حقیقت را در معنویت های نوظهور بی اهمیت دانست و اظهار داشت: نقطه مقابل این مسئله، در ادیان آنچه که اهمیت دارد و مبنا و پایه است، حرکت بر اساس مدار حقیقت است. آنچه که در معنویت ها غایت است این می باشد که انسان از اینها بهره ببرد تا به آرامش برسد.

وی تصریح کرد: یکی از اهداف شکل گیری جریان های نو پدید معنوی ایجاد آرامش برای بشری است که از زندگی ماشینی و امکانات و رفاه مادی خسته شده است و می خواهد به یک آرامش معنوی برسد، به همین خاطر اساساً مهم نیست که خدا را باور دارید یا خیر. دالایی لاما تصریح می کند که امکان دارد یک نفر با پذیرش خدا به آرامش برسد و یک نفر با انکار خدا به آرامش برسد! در واقع آنها معتقدند حق و حقیقت مهم نیست بلکه آنچه که مهم است آرامش است.

وی به تلاش معنویت های نوین غربی در ایران برای نفوذ اشاره کرد و اظهار داشت: این معنویت ها وقتی وارد ایران می شوند سعی می کنند با مفاهیم دینی یک گرهی ایجاد کنند و از ادبیاتی استفاده کنند که برای متدینین هم قابل پذیرش باشد.

این پژوهشگر حوزه عرفان های نوظهور خاطرنشان کرد: در پدیده معنویت های نوپدید ارزش های انسانی دارد قربانی تحصیل آرامش انسان می شود. همه ارزشهایی که در ادیان معرفی شده اند می توانند فدا شوند تا انسان در زندگی مادی به آرامش مقطعی دست پیدا کند.

در ادامه حسن زاده با تاکید بر لزوم کالبد شکافی مفهوم معنویت گفت: وقتی جنبش های نو پدید را پژوهش می کنند، به این مفهوم که بر می خورند، ابهامات زیادی به وجود می آید، زیرا تعاریف مختلف هستند. بستر پیدایش مفهوم معنویت های نو ظهور از دل جنبش های سکولار است که می توان از آن برداشت های مختلفی کرد.

وی ادامه داد: حتی برخی پژوهشگران عنوان می کنند که این جنبش ها قرص معنویت به بازار داده اند؛ قرص های توهم زایی که قصدشان نجات دادن انسان از روزمرگی است.

وی در مورد ارتباط معنویت با مباحثی همچون سعادت خاطرنشان کرد: در این خصوص یک رابطه دوسویه ای در حال شکل گیری است. یکسری خدمات را معنویت، به این پدیده ها می دهد و یک تاثیر گذاری متقابلی، به این معنویت بی در و پیکر می شود تا به آن هویت دهد.

پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی به ادعاهایی که درباره تاثیر معنویت، در بهره وری بیشتر مطرح می شود، اشاره کرد و بیان داشت: آزمایش های متعددی در بهره وری اقتصادی و صنعتی انجام می دهند. آنها یکی از پژوهش هایی که انجام داده اند این بوده است که یک انسان معنوی چقدر کارایی داشته باشد تا بهره وری بیشتری داشته باشد، زیرا آن کسی که زندگی ماشینی دارد زندگی بی معنایی دارد و معنویت می تواند به زندگی معنا ببخشد.

برنامه "شعبده شوم" پنج شنبه و جمعه ها ساعت ۱۷ از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود و علاقه مندان می توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت‌وگو مراجعه کنند.