"تيغ كهنه" نمونه يك تله‌تئاتر سياسي خوب است

به گزارش "مهر"، در ماههاي اخير چند تئاترهاي تلويزيوني با مضمون سياسي از شبكه چهار پخش شده كه تقريبا نمايشنامه همه آنها خارجي بوده است. مهمترين ويژگي تئاتر تلويزيوني "تيغ كهنه" ايراني بودن نمايشنامه و داشتن مولفه هاي فرهنگ ايراني است و اينكه بخشي از تاريخ معاصر كشورمان را انعكاس مي دهد.

"تيغ كهنه" شرايط جامعه اوايل دهه 30 را به تصوير مي كشد. زماني كه استبداد و اختناق سراسر كشور را فراگرفته و تمامي روشنفكران، فعالان سياسي و افراد صاحب نظر و انديشه براي ابراز عقايد خود مشكلات زيادي دارند. در كنار اين موضوع، شرايط ويژه جامعه از نظر روابط اجتماعي خانواده ها و ارتباط عاطفي عميقي كه ميان اعضاي خانواده وجود دارد، شرايطي را فراهم مي سازد كه يك فعال سياسي همواره ميان عقايد و خانواده اش بايد يكي را انتخاب كند. اين وضعيت در اين تئاتر تلويزيوني به شكلي زيبا ارائه شده بود.

عنصر خفقان و فشار سياسي به خوبي سايه خود را بر اثر انداخته است و بيننده به آساني مي تواند نزد خود تصور كند كه افراد آزادانديش آن زمان با چه مشكلات جدي و عذاب آوري مواجه بودند. از طرف ديگر، مهرباني خاصي كه بين اعضاء مختلف خانه برقرار است به خوبي در اين نمايش تلويزيوني انعكاس پيدا مي كند و بيننده مي تواند از وراي اين تصوير، وجهي از پايداري بنيان خانواده و وابستگي خانوادگي را مشاهده كند.

داستان اين تئاتر تلويزيوني درباره شخصي به نام دكتر فرزام از فعالان سياسي دهه 30 و 40 است. وي پس از كودتاي 28 مرداد تحت مراقبت هاي شديد حكومت قرار مي گيرد و ارتباطش با افراد خارج تحت نظر است. در اين بين ناظم مدرسه دختر فرزام از او خواستگاري مي كند. دكتر فرزام با اين ازدواج مخالف است، اما دخترش اصرار مي كند. به دكتر فرزام اطلاع مي دهند اين مرد يكي از افراد اطلاعاتي حكومت و عامل نفوذي براي شناسايي فعالان سياسي است. دستگيري دكتر فرزام و اعدام او و سرخورده شدن دخترش در عشق شرايط زندگي آنها را تغيير مي دهد.

"تيغ كهنه" دو ويژگي قابل توجه دارد كه سطح كيفي اثر را تا حدود زيادي افزايش مي دهد. نخست اينكه مطالب سياسي داستان با آنكه تا حدودي نياز به اطلاعات قبلي مخاطب دارد، اما به اندازه اي روان و ساده مطرح مي شود كه هر بيننده اي در هر سطحي از سواد را به خود فرامي خواند. ديگر اينكه، داستان و گره هاي دراماتيك آن به اندازه اي اين تئاتر تلويزيوني را از تعليق و افت و خيز برخوردار مي سازد كه بيننده به انگيزه تماشاي سرنوشت شخصيت هاي داستاني به دنبال كردن قصه بسيار علاقمند مي شود.

در اين تئاتر تلويزيوني توجه خوبي به طراحي صحنه و لباس شده است. طراحي اين اثر با توجه به استفاده خوب از ابزار صحنه به اندازه اي كاربردي و عجين با لحظات مختلف است كه هيچ كدام از اين وسايل اضافي به نظر نمي رسند. نكته مهم ديگر، توجه به ارائه رنگ صحنه بر اساس حال و هواي فصل ها و بخش هاي مختلف تله تئاتر است. يعني هنگامي كه زمان قصه در دهه 30 سپري مي شود و شرايط حاكم بر خانواده گرم و بامحبت است، رنگ قهوه اي بر صحنه غلبه پيدا مي كند و در بخش هاي پاياني كه شرايط قصه به هم خورده و فضا تا حدي سرد و آزاردهنده به نظر مي رسد، رنگ آبي بر دكورها غالب مي شود.

در اين تله تئاتر صدرالدين شجره، مريم بوباني، مهتاج نجومي، نگار عابدي، سيامك صفري، كيكاوس ياكيده، هدايت هاشمي و پيمان موسوي گروه بازيگران را تشكيل مي دهند. در بيشتر تئاترهاي تلويزيوني اين ويژگي بسيار چشمگير است كه بازي ها موثر و دقيق انجام مي شود. به اين مفهوم كه بازيگران در باورپذيري شخصيت ها خوب عمل مي كنند. در اين اثر هم بازي ها چشمگير و قابل توجه است. به خصوص حضور صدرالدين شجره و سيامك صفري در كنار مريم بوباني به كشمكش هاي داستان وجهي واقعي و ملموس داده است.

در تئاتر تلويزيوني "تيغ كهنه" بيژن صمصامي كارگردان تلويزيوني، منوچهر شجاع طراح صحنه، رضا حامدي خواه تهيه كننده و محمدامير دستيري آهنگساز هستند. اين اثر كه در سال 1382 به صورت صحنه اي در تئاتر شهر روي صحنه رفت، در قالب 3 قسمت 40 دقيقه اي بر اساس متني از محمدامير ياراحمدي توليد و از گروه ادب و هنر شبكه چهار سيما پخش شد.