يك ميليارد دلار خسارت به صنعت چاپ و نشر لبنان وارد شد

به گزارش خبرنگار كتاب مهر، لبنان كشوري است كوهستاني در ساحل شرقي درياي مديترانه . مساحت اين كشور 10400كيلومتر مربع  است . پس از پايان جنگ هاي داخلي، امضاي پيمان طائف در كشورعربستان و روي كار آمدن رفيق حريري در اين كشور، لبنان به سمت رونق اقتصادي گام برداشت . تا پيش از شروع جنگ اخير صنعت نشر پس از صنعت توريسم دومين منبع درآمد اقتصادي اين كشور را تشكيل مي داد. در اين كشور بيش از 700 ناشر فعاليت مي كنند كه از ميان اين تعداد 200 ناشر فعال هستند و از اين تعداد 70 ناشر شيعه هستند كه عمده انتشارات جهان تشيع توسط اين تعداد ناشر صورت مي گيرد.

اكثر كتاب هايي كه در لبنان به چاپ مي رسد از خارج اين كشور سفارش گرفته مي شود و به طور وسيع در جهان توزيع مي شود . هم اكنون لبنان بزرگ ترين بازار چاپ كتاب جهان را داراست . مردم لبنان خيلي كم مطالعه مي كنند زيرا كتاب هاي چاپ شده در لبنان از سرانه ملي مطالعه در كشورشان بيشتر است و اصلا بخش عمده اي از كتاب هاي چاپ شده در اين كشور براي توزيع در بازار هاي جهاني به چاپ مي رسد. بد نيست بدانيد جمعيت ساكن در اين كشور بر 5/4 ميليون نفر بالغ مي شود كه از اين تعداد جمعيت مسلمانان و شيعيان در حدود دو و نيم ميليون نفر هستند و گفته مي شود جمعيت شيعيان به تنهايي بر 5/1 ميليون نفر بالغ مي شود .

برآورد مي شود كه در بازار چند مليتي صنعت چاپ و نشر لبنان ساليانه بيش از 3 ميليارد دلار درگردش باشد كه در جنگ اخير اين صنعت بيش از يك ميليارد دلار خسارت ديد

يكي از دلايل كاهش ميزان مطالعه در اين كشور را استفاده از تكنولوژي هاي جديد در اين كشور عنوان مي كنند . سرانه استفاده از اينترنت در اين كشور از همه خاورميانه بيشتر است و شايد به همين دليل سرانه مطالعه در كشور لبنان كاهش يافته است . لبنان اگرچه خود كمتر كتاب مطالعه مي كند اما خوراك فكري بخش عمده اي از نشر جهان را تامين مي كند . اين بازارها از شرق آسيا تا شمال آفريقا و اروپا و آمريكاي شمالي را شامل مي شود. برآورد مي شود كه در بازار چند مليتي صنعت چاپ و نشر لبنان ساليانه بيش از 3 ميليارد دلار در گردش باشد كه در جنگ اخير اين صنعت بيش از يك ميليارد دلار خسارت ديد .

تعداد عناوين كتاب هاي منتشره در سال در اين كشور به 60 هزار بالغ مي شود كه بخش عمده اي از اين عناوين بلافاصله بعد از چاپ در گمرك بارگيري مي شود و به خارج فرستاده مي شود.

اگرچه آمار دقيقي از تعداد شاغلان در صنعت كتاب لبنان در اختيار نداريم اما بر اساس شواهد و با توجه به حجم بالايي از كتاب هايي كه توليد مي شود و با نگاهي به تعدد موسسات فعال در نشر كتاب در لبنان به نظر مي رسد كه بخش زيادي از نيروي كار لبنان در اين صنعت  مشغول به كار هستند حتي بخشي از فعالان اين صنعت كارفرمايان و كارگران سوري هستند كه در چاپخانه ها و كارگاه هاي صحافي مشغول به كار هستند.

بيروت از گذشته به پايتخت چاپ و نشر خاورميانه و جهان عرب شهرت داشته است. بسياري از نويسندگان كشور هاي همسايه لبنان براي اين كه به شهرتي برسند در بيروت ساكن مي شدند و اين كشور و به خصوص شهر بيروت از سال ها قبل به عنوان محل تجمع روشنفكران و اپوزيسيون عرب تبديل شده است. آدونيس و بسياري از شعراي عرب سال هاي زيادي از عمر خود را در پايتخت " عروس خاورميانه " سپري كرده اند.

لبنان كشوري جز منطقه " FRANCOPHONIE " (كشورهاي فرانسه زبان) است . به همين دليل عمده كتاب هايي كه در اين كشور به چاپ مي رسد به زبان فرانسه  است و به دليل اين كه نيروي انساني و هزينه هاي چاپ در اين كشور به نسبت اروپا و آمريكا بسيار كمتر است و از ساليان گذشته دستگاه هاي مدرن چاپ و ماشين آلات جديد صحافي روز در اين كشور مستقر شده صنعت چاپ و نشر لبنان از كشورهاي اروپايي و آمريكايي هم سفارش انتشار كتاب دريافت مي كند.

كشوري مانند انگلستان بيشترين كتاب هاي خود را كه عمدتا كتاب هاي كودك ونوجوان هستند را در بيروت به چاپ مي رساند ، كشور فرانسه ، آلمان و مصر هم از عمده ترين سفارش دهندگان چاپ كتاب به بيروت هستند كه در اين ميان بيشترين سفارش ها از كشور فرانسه دريافت مي شود.

اين كتاب ها از طريق رايزني هاي فرهنگي كشورهاي مختلف به ناشران و چاپخانه داران بيروتي سفارش داده مي شود و آنها هم به چاپ مي رسانند. در شهر بيروت انستيتو گوته از كشور آلمان ، رايزني فرهنگي فرانسه ، ايالات متحده و روسيه به صور فعال به انجام ماموريت هاي فرهنگي مشغول هستند.

ناشران شيعي در مجموع در حدود 7 تا 10 درصد از صنعت نشر كتاب را به خود اختصاص مي دهند و  از ميان 700 ناشر لبناني تنها 50 موسسه هستند كه كتاب شيعي به چاپ رسانده اند . اين موسسات ابته به جز انتشار كتاب هاي شيعي كتاب هاي اهل سنت و مسيحيان را هم به چاپ مي رسانند. 

از معروف ترين ناشران لبناني مي توان به : دارالبيادر ، دارالارشاد ، دارالكتب العلميه ، موسسه البلاغ ، دارالاضواء ، دارالتعارف ، دارارافدين ، دارالعلوم ، موسسه التاريخ العربي ، دارالمورخ العربي ، موسسه اهل البيت الحياء تراث ، دار الهادي ، مجمع المهدي ، موسسه العلمي لمطبوعات ، موسسه النور، موسسه الرساله الناشرون ، موسسه الفقه شيعه ، داراعلم للملايين ، مكتبه لبنان ، مكتبه جرير، دار البشائر ، دار الفكر معاصر ، دار الفكر بيروت ، دار المعرفه لبنان ، دار المفيد ، دار و مكتبه الهلال ، عالم الكتب و موسسات ديگر كه ذكر نام همه آنها در اين مجال نمي گنجد. يا اين حال موسساتي كه نام برده شده از عمده ناشراني هسند كه به انتشار و نشر فكر شيعي از طريق كتب اهل بيت و كتب فكري اشتغال دارد.

انبار و دفتر يكي از موسسات نشر شيعه كه در جنگ اخير تخريب شد

به گزارش مهر، برخي از ناشران شيعه لبنان مليتي ايراني دارند و دو يا سه دهه قبل به اين كشور مهاجرت كرده و به كار نشر مشغول شده اند . اما عمده ناشران ايراني تبار لبنان در ابتداي دهه چهل ميلادي و با اخراج ايراني تبار از عراق به لبنان مهاجرت كردند و در اين كشور به كار چاپ و نشر كتاب مشغول شدند . از مشهورترين اين ناشران مي توان به خانواده اعلمي در بيروت اشاره كرد كه براي سه نسل در كار چاپ و نشر كتاب فعاليت مي كنند و عمده فعاليت آنها در زمينه نشر كتاب هاي شيعي و - در سطحي وسيع تر- اسلامي است .