خبرگزاری مهر، گروه استانها – زهرا بهرامی: خانه صمدی اثری متعلق به دوره قاجاریه در معبر تاریخی تقوی معروف به کوچه میراث فرهنگی قرار دارد و در سال ۱۳۸۶ جداره بیرونی آن توسط اداره کل میراث فرهنگی بازسازی شد.
ابتدای هفته جاری قسمت جنوبی این خانه تاریخی براثر غفلت مسئولان فروریخت و قسمت شمالی نیز هم‌اکنون وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد.
مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: کوچه تقوی تنها کوچه بافت تاریخی گرگان بود که با بهسازی جداره توسط میراث به حال و هوای قدیمی بازگشته بود.
حسین کتولی افزود: میراث فرهنگی در راستای بهسازی معبر تقوی مجبور به مرمت جداره بیرونی تمام بناهای واقع‌شده در معبر تقوی مانند خانه شیرگی، مدرسه و خانه تقوی و ... بوده است.
وی ادامه داد: درواقع در این طرح میراث فرهنگی ناگزیر به کف سازی و جداره سازی تمامی بناها (چه آن‌ها که در مالکیتش بوده و چه آن‌هایی که نبوده) بوده است.
وی اضافه کرد: درواقع کوچه تقوی به کوچه خاطرات در گرگان تبدیل‌شده بود و تنها کوچه تاریخی از بافت ۲۷۰ هکتاری مرکز استان بود که مرمت‌شده و در قاب عکس‌های تاریخی مردم و تمام لوکیشن ها و گزارش‌های خبری صداوسیما دیده می‌شد و برای همه بازدیدکنندگان و توریسم‌ها جذاب بود.
کار ریشه در بافت تاریخی گرگان انجام‌نشده
این دکترای مرمت بناهای تاریخی تصریح کرد: اشکال موجود در حوزه مرمت شهری این است که شما بر اساس بودجه و اعتبار تخصیص‌یافته کار انجام می‌دهید و الزاماً کار ریشه‌ای انجام نمی‌دهید.
مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان بابیان اینکه تاکنون کار ریشه‌ای در این بافت باارزش انجام‌نشده است، خاطرنشان کرد: هرچند باید هم‌زمان کار جداره سازی، استحکام‌بخشی و تثبیت صورت پذیرد و در بلندمدت، خطر را از بنای تاریخی حذف شود اما هم‌اکنون این اتفاق رخ نمی‌دهد.
کتولی متذکر شد: خانه تاریخی صمدی که از دو طرف در معبر قرارگرفته است مشخصاً باید مورد مرمت جامع قرار می‌گرفت و مشکلات سقف آن حل می‌شد.
وی اظهار کرد: به دلیل شرایط آب و هوایی و بارش باران تمام خانه‌های تاریخی با سقف‌های سفالی با معضل آسیب سقف مواجه هستند و به دلیل نبود مرمت فرومی‌ریزند.
وی یادآور شد: درواقع مرمت سقف بسیار هزینه‌بر است و استادکاران کمی در این حوزه وجود دارد و تولید سفال در منطقه متوقف‌شده و چوب کم‌پیدا می شود، اما هیچ‌کدام از این موارد به معنای فراموش کردن این بناها نیستند و باید بناهای تاریخی گرگان رفع خطر شوند.
مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان همچنین گفت: متأسفانه این کار انجام‌نشده و به‌زودی شاهد اتفاقات مشابه در مورد خانه‌های تاریخی و ثبتی مانند خانه شفیعی، میر شهیدی، فاطمی و خراسانی خواهیم بود؛ مانند اتفاقی که هم‌اکنون برای خانه تاریخ کبیر که در تملک شرکت عمران و بهسازی نیست و در حال حاضر بخشی از سقف این بنا فروریخته است.
کتولی با یادآوری اینکه ریزش سقف زمینه تاریخ کامل بناهای تاریخی را فراهم می‌کند، افزود: هم‌اکنون با دو مشکل عمده کمبود اعتبار و مصرف بهینه بودجه تخصیص در مورد بناهای تاریخی در گرگان مواجه هستیم.
این دکترای مرمت بناهای تاریخی ادامه داد: در حال حاضر میزان اعتبار و بودجه مرمت و حفاظت در حوزه گرگان به صفر رسیده و معکوس رشد می‌کند و بودجه اندک تخصیصی نیز اولویت‌بندی نمی‌شود.
کتولی اضافه کرد: به‌عنوان‌مثال اعتبار تخصیصی برای مرمت مدرسه عمادیه به خرید تأسیسات و اسپیلیت اختصاص یافت درحالی‌که امکان تأمین این بودجه از سوی بهره‌بردار ممکن بود و این اعتبار می‌توانست از چند بنای تاریخی دیگر در بافت تاریخی گرگان رفع خطر کند.
اعتبار تخصیصی برای مرمت مدرسه عمادیه به خرید تأسیسات و اسپیلیت اختصاص یافت درحالی‌که امکان تأمین این بودجه از سوی بهره‌بردار ممکن بود و این اعتبار می‌توانست از چند بنای تاریخی دیگر در بافت تاریخی گرگان رفع خطر کند
وی تصریح کرد: هرچند موزه باستان‌شناسی گنبدکاووس و موزه روستایی کارهای خوبی است و می‌تواند اثری ماندگار و جذاب در استان ایجاد کند اما اینکه بخشی از اعتبارات اندک حفاظت و احیاء و همچنین استحکام‌بخشی بافت‌های تاریخی استان به این موضوعات اختصاص یابد اشتباه محض است.
وی بابیان اینکه این طرح‌ها باید دارای ردیف و اعتبار ملی باشند، خاطرنشان کرد: منطقی است که با تنش‌های اجتماعی موجود در بافت تاریخی و فروریختن بناهای باارزش که بخشی از هویت گرگان زمین را از بین می‌برد مرمت و استحکام‌بخشی بناها باید اولویت اصلی میراث فرهنگی گلستان باشد.
کتولی متذکر شد: هم‌اکنون باید تلاش‌های استان بر روی جذب اعتبار برای حفاظت، احیاء و استحکام‌بخشی بناها متمرکز شود و اصلاً شایسته سازمان میراث فرهنگی نیست که گردشگران و توریسم استان از بناهای در حال فروریختن بافت تاریخی گرگان عکاسی کنند.
حال وخیم قسمت شمالی خانه صمدی
درحالی‌که مدیر دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان بر اولویت‌بندی طرح‌ها در میراث فرهنگی و جذب اعتبار برای استحکام‌بخشی بناهای تاریخی تأکید دارد، کارشناس مسئول بناها و بافت‌های تاریخی استان بر فرهنگ‌سازی در حفاظت از بافت‌های باارزش تأکید داشته و به خبرنگار مهر گفت: خانه صمدی یک مجموعه بزرگ تاریخی نبوده است اما یکی از بناهای باارزش دوره قاجاریه است که سال‌ها متروکه و خالی از سکنه بوده است.
جاوید ایمانیان با یادآوری اینکه این خانه تاریخی تاکنون مرمت نشده است و به دلیل قرار گرفتن در کوچه تقوی جداره بیرونی آن کاه‌گل شده بود، افزود: در روزهای اخیر قسمت جنوبی این خانه تاریخی تخریب‌شده و قسمت شمالی که باقی‌مانده نیز هم‌اکنون وضعیت مناسبی ندارد و نیازمند مرمت کامل است.
وی ادامه داد: امروز (دوشنبه) قرار است این بنا مورد بازدید کارشناسان حوزه مرمت قرارگرفته و در صورت امکان ثبت پرونده آن برای ارسال به سازمان مرکزی آماده شود.
کارشناس مسئول بناها و بافت‌های تاریخی استان اضافه کرد: به دلیل وجود انبوهی از خاک در مقابل درب ورودی امکان بازدید از این بنای تاریخی تاکنون فراهم نبوده و در صورت جمع‌آوری خاک‌ها توسط شهرداری این بازدید انجام خواهد شد.
شناسایی ۳۰۰ بنای تاریخی و باارزش در گرگان
ایمانیان از شناسایی ۲۰۰ تا ۳۰۰ بنای تاریخی و باارزش در بافت تاریخی گرگان خبر داد و تصریح کرد: تاکنون تمام این بناها کد حفاظتی دریافت کرده و در نقشه شهری لحاظ شده و کمیسیون ماده ۵ به تصویب‌شده‌اند و شهرداری نمی‌تواند برای آن‌ها پروانه ساخت صادر کرده و یا این بناها تخریب شوند.
وی با یادآوری اینکه خانه صمدی بااینکه مجموعه بزرگی نبود اما تمام شاخصه‌های معماری دوره قاجاریه را داشته است، خاطرنشان کرد: این بنا نیز دارای کد حفاظتی است و در صورت قابلیت ثبت ملی، قسمت شمالی آن حفاظت و مرمت خواهد شد.
این دانشجوی دکترای معماری و کارشناس مسئول بناها و بافت‌های تاریخی استان اظهار کرد: قطعاً باوجود ۳۰۰ بنای تاریخی باارزش در گرگان و اعتبارات قطره‌چکانی میراث فرهنگی امکان حفاظت و مرمت تمام این خانه‌ها وجود ندارد و باید یک جریان و فرهنگ عمومی با مشارکت تمام ادارات و مردم و سرمایه‌گذاران در این حوزه رخ دهد.
ایمانیان متذکر شد: درواقع بافت تاریخی گرگان نیازمند یک مدیریت کلان و نگاه یکپارچه و همه‌جانبه تمام دستگاه‌هاست و نمی‌توان انتظار داشت میراث فرهنگی به‌عنوان متولی این حوزه تمام آثار را ازنظر فیزیکی و غیر فیزیکی حفاظت کند.
وی همچنین گفت: می‌پذیرم که میراث فرهنگی باید برنامه مدیریتی جامع و راهبردها و سیاست‌ها را برای تملک، مرمت، بهسازی و احیاء بافت‌ها و بناهای تاریخی مشخص کند.
ایمانیان متذکر شد: این فرهنگ‌سازی با مشارکت تمام دستگاه‌ها میسر است و تا زمانی که این فرهنگ‌سازی همگانی و فراگیر نشده به دلیل عملکردهای صورت گرفته اعتماد مردم از دستگاه‌های اجرایی سلب شده نمی‌توان انتظار داشت حفاظت و احیاء بافت‌های تاریخی به یک باور عمومی تبدیل شود.
کارشناس مسئول بناها و بافت‌های تاریخی استان از تشکل‌های مردم‌نهاد در این حوزه به‌عنوان حلقه اتصال بین مردم و دستگاه‌های دولتی نام برد و اظهار کرد: در گرگان آموزش و فرهنگ‌سازی در حوزه حفاظت و احیاء بناها از مدارس با برگزاری بازدیدهای علمی در دل بافت تاریخی و نمایشگاه عکس آغازشده و امیدواریم این فراگیری و همه‌گیری تا چند سال آینده در گرگان اتفاق بیفتد.
هرچند خانه تاریخی صمدی فروریخته و ارزش ثبت ملی بخش شمالی آن نیز در هاله ابهام قرار دارد اما باید تدوین برنامه جامع و همچنین سیاست‌ها و راهبردهای تملک، مرمت، بهسازی و احیاء بافت‌ها و بناهای تاریخی گرگان تدوین و مشخص شود.
نظر شما