رواج اسکناس و ایران چک تقلبی در بازار

خبرگزاری تسنیم نوشت: سال قبل که خبرگزاری ها در خبری از ورود محدود اسکناس های تقلبی ۱۰ هزار تومانی به بازار خبر دادند و از مسئولان بانک مرکزی خواستند مانع هدررفت پول مردم و سوداگری کلاهبرداران شود انتظار می رفت که ساکنان برج میرداماد علی الخصوص دبیر کل محترم آقای سیف، تدبیری برای جلوگیری از ترویج اسکناس های تقلبی بیاندیشند.

هر چند دبیر کل محترم وجود هر گونه اسکناس جعلی را از اساس تکذیب کرد ولی رئیس کل بانک مرکزی در همان زمان با درایت بیشتری به موضوع واکنش نشان داد و بجای تکذیب عجولانه اعلام کرد موضوع را بررسی می کند.

مسئولیت حوزه اسکناس در بانک مرکزی با محمود احمدی دبیر کل بانک است، اما به نظر می رسد وی چندان در این حوزه موفق نبوده حداقل عدم موفقت وی در ترویج اسکناس های تقلبی به وضوح دیده می شود.

چراکه بعد از هشدار به افزایش اسکناس ۱۰ هزار تومانی تقلبی در بازار گزارش های میدانی خبرنگار ما با گذشت چند ماه از انتشار اولین خبر، حکایت از ورود ایران چک های تقلبی به بازار دارد.

ترویج ایران چک تقلبی درحالی در بازار روی داده که هنوز مدت زیادی از رونمایی چک پول های آبی رنگ ۵۰ هزار تومانی بانک مرکزی نگذشته است. این چک پول ها همزمان با ولادت امام رضا (ع) با حضور رئیس جمهور و رئیس کل بانک مرکزی در پاستور رونمایی شده بود.

اما مردمی که اینروزها گرفتار ایران چک های ۵۰ هزار تومانی تقلبی شده اند می گویند که این چک پول ها را از بانک گرفته اند. برخی دیگر از وجود آنها در بین پول های خودپرداز می گویند.

البته این مصادیق منکر دست به دست شدن چک پول و اسکناس های تقلبی در خرید و فروش های مردم در سطح بازار نمی شود. چراکه همچنان فروشنده هایی هستند که نمونه ایران چک و اسکناس های تقلبی را مقابل صندوق خود قرار داده اند تا دیگر گرفتار این پول های تقلبی یا به قول بانک مرکزی "کپی های رنگی" نشوند.

کپی رنگی اصطلاحی است که یکی از مدیران اسکناسی بانک مرکزی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی براینکه علت افزایش اسکناس های ۱۰ هزار تومانی تقلبی در سطح جامعه چیست؟ بکار برد. امیرشکری هنگام پاسخ به این سوال خبرنگار ما با زیرکی اینطور جواب می دهد که تاکنون با هیچ مورد جعل اسکناس که در آن ویژگی های امنیتی اسکناس شبیه سازی شده باشد، برخورد نکرده ایم.کپی رنگی از اسکناس که در دست مردم به عنوان اسکناس جعلی شناخته می شود، جعل محسوب نمی شود.

شکری با بیان اینکه از دید بانک مرکزی جعل به معنای شبیه سازی ویژگی های امنیتی اسکناس است، گفت: تاکنون موردی دیده نشده که در آن ویژگی های امنیتی اسکناس در آن جعل شده باشد.

وی همچنین در پاسخ به سؤال دیگری مبنی براینکه چرا کپی‌های رنگی اسکناس در کشور وجود دارد؟ گفت: دلیل این امر را می توان در زیاد بودن دستگاه های کپی رنگی در کشور دانست که به وفور یافت می شود.

شکری در همین ارتباط افزود: بانک مرکزی در بخش عرضه تمام تلاش خود را به کار می برد تا وجوه ممیزه قابل تشخیص برای اصل بودن اسکناس قرار دهد و در بخش تقاضا هم مردم باید دقت لازم را به خرج داده و وجوه ممیزه را شناسایی کنند تا بتوانند اسکناس اصل را از جعل تشخیص دهند.

البته مردم هم با وجود اطلاع رسانی بانک مرکزی در زمینه های ضرایب امنیتی اسکناس و ایران چک این اطمینان را دارند که این اسکناس ها با توجه به این ضرایب امنیتی امکان جعل ندارند. هر چند از دید بانک مرکزی جعل با تقلبی یا کپی رنگی فرق دارد و اگر از این بانک همین الان سوال شود که چرا ایران چک ۵۰ هزار تومانی جعلی در بازار وجود دارد می گوید جعل نداریم! منظور از نداشتن جعل این است که بانک مرکزی منکر وجود پول تقلبی در بازار نمی شود ولی برای این بانک جعل مفهوم ندارد و کلمه کاربردی در این خصوص در برج میرداماد کپی رنگی است.

ولی برای مردمی که پولشان را باخته اند بازی با کلمات چندان کارساز نیست و فرقی نمی کند که بانک مرکزی تأکید کند اسکناس جعلی نداریم! پول های موجود کپی رنگی است! چراکه برای مردم مهم است که نهاد ناظر بازار پولی نباید فضا را برای تشدید کلاهبرداری فراهم کند. بدتر آنکه این پول ها در شعب بانکی هم بین مردم رد و بدل می شود.

همانطور که در بالاهم اشاره شد در ماه‌های اخیر برخی مردم با اسکناس‌های ۱۰هزار تومانی تقلبی و ایران چک های ۵۰ هزار تومانی آبی رنگ و ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی جعلی مواجه شده‌اند؛ این نوع اسکناس با ترفندهای مختلف در بازار افزایش یافته و متأسفانه موجب هدررفت پول برخی از مردم شده است.

افزایش اسکناس‌ها و ایران چک های جعلی تنها به شهر تهران مربوط نمی‌شود چراکه در سایر شهرها نیز گزارش‌هایی رسیده که بیانگر افزایش رد و بدل شدن این نوع اسکناس است.

گزارش‌های رسیده به خبرنگار ما حکایت از آن دارد که بسیاری از فروشنده‌ها دیگر به‌راحتی اسکناس نقد را از مشتری دریافت نمی‌کنند و بعد از بررسی‌های دقیق حاضر به پذیرش  اسکناس می‌شوند.

برخی از فروشگاه‌ها نمونه اسکناس ۱۰هزار تومانی، ایران چک ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی تقلبی را مقابل صندوق فروشگاه خود نصب کرده‌اند که هنگام دریافت پول نقد بعد از مطابقت با نمونه جعلی و اطمینان از اصلی بودن آن، پول را از مشتری دریافت کنند.

در همین ارتباط تصویر یکی از فروشگاه های تهران را مشاهده می کنید که سه نمونه از اسکناس و ایران چک جعلی را مقابل صندوق خود قرار داده تا دیگر فریب نخورد.

فروشنده این فروشگاه به خبرنگار ما می گوید: لابه لای پول هایی که از مردم در شب عید گرفتیم متاسفانه چند مورد پول تقلبی هم وجود داشت. وی می گوید بخاطر دریافت این وجوه چند صد هزار تومان جریمه شده تا دیگر مراقب باشد فریب نخورد.

اما برخی دیگر از فروشنده‌ها نیز از روی بی‌اطلاعی هنگام بازگرداندن مابقی پول به مشتری به آنها اسکناس جعلی نیز می‌دهند؛ یکی از شهروندانی که در جریان سفر به یکی از شهرهای جنوبی کشور هنگام خرید اسکناس جعلی دریافت کرده است، می‌گوید: بعد از اینکه کالای مورد نظرم را از فروشگاه دریافت کردم، فروشنده به بنده ۵ عدد اسکناس ۱۰هزار تومانی داد که هنگام ارائه همین اسکناس‌ها به فروشنده دیگری متوجه شدم که سه اسکناس ۱۰هزار تومانی موجود در آنها تقلبی بوده است.

در هیاهوی افزایش اسکناس و ایران چک های تقلبی در بازار آنهم در سکوت بانک مرکزی، فضا برای کاسبی برخی افراد نیز فراهم شده تا جایی که این روزها به اجناس فروشگاه های لوازم التحریر دستگاه تشخیص اسکناس نیز اضافه شده است.

فروشنده یکی از لوازم التحریرهای خیابان فردوسی در باره بازار خرید این دستگاه های به خبرنگار ما می گوید: زمانی که اسکناس تقلبی در بازار زیاد شد بسیاری از مغازه دارها دنبال خرید دستگاهی برای تشخیص اسکناس تقلبی و اصلی هستند. این دستگاه از طریق اشعه ماورای بنفش به تشخیص اسکناس کمک می کند.

در ادامه تصویر دستگاه تشخیص اسکناس که این روزها در بازار به وفور یافت می شود را مشاهده می کنید؛

از میان اسکناس های تقلبی که این روزها نارضایتی مردم را تشدید کرده، می توان به ایران چک های ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی آبی رنگ اشاره کرد. بالاخره این چک پول ها از نظر ریالی ارزش بالاتری هم دارند و مردمی که گرفتار این وجوه شوند پول کمی را از دست نداده اند!

جالب است که ایران چک ۵۰ تومانی تقلبی آبی رنگ، از نظر سایز هم از ایران چک های اصلی بزرگ تر است. آرم های بکار رفته در این چک پول نیز تفاوت فاحشی بین اصل و تقلبی دارد.

از ویژگی های بارز ایران چک ۵۰ هزار تومانی آبی این است که روی آن، نقش گنبد و گلدسته حرم امام رضا (ع) بکاررفته و نمای پشت آن سقاخانه است که در صحن انقلاب حرم امام هشتم قرار دارد. همچنین در رو و پشت این ایران چک، نماد خورشیدی درج شده که یک پرنده به سوی آن در حال پرواز است.

که البته یکی از تفاوت های فاحش ایران چک اصلی و تقلبی ۵۰ هزار تومانی در همین پرنده ای است که در بالا اشاره شد.

ولی طبق اعلام بانک مرکزی، ویژگیهای امنیتی متعددی در ایران چک ۵۰ هزار تومانی جدید وجود دارد به طوری که کاغذ آن بازتاب نور ماوراء بنفش را منعکس نمی کند و در سطح کاغذ از الیاف فلورسنتی نامرئی استفاده شده که زیر نور ماوراء بنفش در چهار رنگ قابل مشاهده است.

همچنین دو نوع نخ امنیتی در آن وجود دارد ؛ نخ امنیتی پنهان که عبارت I.R.IRAN روی آن درج شده و درون کاغذ قرار گرفته و نخ امنیتی پنجره‌ای که از نوع هولوگرافیکی با ریزنوشته است و به گونه ای درون کاغذ قرار گرفته که قسمتی از آن نمایان و قسمتی دیگر در بطن کاغذ مخفی بوده و با قرار دادن ایران چک از رو در مقابل نور تمام نخ نمایان می شود.

در ادامه تصویر دو نمونه اصلی و تقلبی ایران چک ۵۰ هزار تومانی را مشاهده می کنید, تصویر اول ایران چک اصلی و تصویر دوم که سوراخ هم است، ایران چک تقلبی می باشد که اتفاقا مهر بانکی هم دارد.

ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی تقلبی هم که در ادامه تصویر آنرا مشاهده می کنید در قیاس با ایران چک اصلی تفاوت های فاحشی دارد که از جمله آن محل قرار گرفتن نخ پول، جنس کاغذ، تصاویر مخفی و سایر ضرایب امنیتی بانک مرکزی است.ابعاد ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی همانند ایران چک ۵۰۰ هزار تومانی ۱۶۰ در ۷۵ میلی متر است که رنگ قالب آن آبی تشکیل می دهد.

در ایران چک اصلی، نقش فردوسی در خمیره کاغذ بوده و عدد یک میلیون به صورت روشن زیرتصویر فردوسی قابل مشاهده است.وقتی که ایران چک مقابل نور قرار گیرد از هر دو طرف باید تصویر شفافی از فردوسی دیده شده همچنین عدد یک میلیون نیز به وضوح قابل رویت باشد.

نخ امینی به صورت پنهان تقریبا در وسط ایران چک کار شده است که در وهله اول بدون نور قابل دیدن نیست اما اگر مقابل نور قرار گیرد متوجه خواهیم شد که چیزی به طور خط وار و با عرض حدود یک میلیمتر حرکت کرده است. روی این نخ نیز نوشته "بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران" تعبیه شده است.اگر ایران چک در مقابل نور ماورا بنفش قرار گیرد نخ میانی آن به رنگ های مختلف تبدیل خواهد شد.

نوشته ۱۰۰ و ایران چک در قسمتی که حالت مستطیل شکل داشته و نوشته بانک مرکزی نیز در آن تعبیه شده قابل ملاحظه است این در حالی است که وقتی در حالت عادی ایران چک را در مقابل خود قرار می دهیم فقط نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را می بینیم اما با تغییر زاویه عدد ۱۰۰ و ایران چک نیز درست به موازات عبارت بانک مرکزی دیده می شود.

اگر این اسکناس مقابل خود قرار دهیم در سمت چپ آن به صورت عرضی و روی لبه طرحی ناقص از نوشته یک میلیون مشاهده می شود که در مقابل نور تصویر پشت و جلو دقیقا یکدیگر را همپوشانی کرده و عدد یک میلیون قابل رویت می شود.

مسئولان بانک مرکزی معتقدند هیچ سیستم چاپی حتی با بالاترین تکنولوژی چاپ تجاری و یا آخرین مدل دستگاهای کپی وجود ندارند که بتوانند این دو تصویر ناقص پشت و رو را دقیقا روی یکدیگر تنظیم کند.بنابراین اگر فردی ایران چک را مقابل نور قرار داد و تصویر ناقص رو را با تصویر پشت دقیقا همپوشانی ندید و حتی اگر اختلاف دهم میلیمترنسبت به یکدیگر ملاحظه کرد می تواند مبنا را بر جعلی بودن آن بگذارد.​