باید مواجهه خودمان با فرهنگ های دیگر را مدیریت کنیم

به گزارش خبرنگار مهر، به زودی کتابی با عنوان «بحران تمدنی ایران معاصر» به قلم سیدمحمدحسین متولی امامی، توسط نشر معارف چاپ و روانه بازار نشر خواهد شد. در گفتگویی کوتاه از وی خواسته ایم در مورد این کتاب توضیحات کافی را ارائه کند؛

*شما کتابی با عنوان بحران تمدنی ایران معاصر را در دست انتشار دارید. لطفا درباره آن برای خوانندگان ما توضیح بدهید.

این کتاب هنوز منتشر نشده و تا چند هفته آینده به بازار خواهد آمد. تألیف این کتاب را من با این پرسش که چرا ما با گذشت چند دهه از انقلاب اسلامی و حتی بیش از یک سده از انقلاب مشروطه به یک نظم سیاسی اجتماعی و یک پایداری اجتماعی نمی رسیم؟ آغاز کردم. در همین قالب بحرانی را مطرح کرده ام که به دلیل پیوستگی تفکر، فرهنگ و تمدن و نسبتی که این سه گانه با هم دارند، اساساً فرهنگی که ایران در دوران معاصر تجربه شده است یک فرهنگ آشوب زده است. از این حیث که ما داشته هایی از ایران باستان را داشتیم و فرهنگ غرب هم روز به روز و در تهاجم خود به ایرانیان و جهان اسلام افزوده و از سوی دیگر هم یک فرهنگ ریشه دار تاریخی داریم که فرهنگ اسلام شیعی است که این سه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حضور پررنگ تفکر شیعی در حوزه سیاست و تمدن تعارض های بیشتری را آشکار کرده است. شما می بینید که بعداز گذشت سه دهه از انقلاب اسلامی ما بحران های خاصی در حوزه اجتماعی و سیاسی داریم که برخی از آنها تخلف و جرم را در پی دارد و برخی از آنها یک گونه ای از سرخوردگی و دین گریزی را بین جوانان ایجاد کرده است.

در آنجا بحثم متمرکز بر این است که ما نتوانسته ایم که بین فرهنگ اسلامی و غربی جمع بندی خوبی داشته باشیم و به دلیل عدم مدیریت در جمع بین فرهنگ غرب و اسلام به یک آشوب و بحران تمدنی مبتلا شدیم.

در آن کتاب دغدغه ام این است که با همین زاویه نگاه طرح بحران کنم. به عنوان نمونه به چند تا از آنها مانند بحران سینما، بحران اخلاق، بحران نظام سیاسی، بحران جنسی و...پرداخته‌ام که هر کدام به دلیل جمع ناصواب بین غرب و اسلام ما را دچار خود کرده است. ما اگر بخواهیم به سمت تمدن اسلامی حرکت کنیم و سبک اسلامی زندگی را مسلط کنیم، نخست باید به چگونگی مواجهه ما با فرهنگ غربی بیاندیشیم و ببینیم که ما چگونه باید این دو را با هم جمع کنیم. بعد از طرح این بحران، بیشتر سعی کرده ام آن را در دوران معاصر طرح کنم و چند راهکار برای خروج از بحران ارائه کنم.  

*یعنی درواقع شما یک بحران هویتی برای جامعه ایران قائلید؟

بحران هویتی ای که ریشه در بحران فرهنگ و تفکر دارد. این بحران به دلیل عدم برنامه برای مواجهه با غرب است. یعنی ما نمی دانیم که چگونه باید با فرهنگ غربی مواجه بشویم و به تبع آن خیلی ناصواب و به صورت ناشیانه جمع کردیم که در نتیجه آن جامعه ایران دچار بحران شده است.

*یعنی درواقع شما قائل به سه هویت غربی، اسلامی و تاریخی باستانی برای ایرانیان هستید که این سه چون در این دوره نتوانسته اند با هم به خوبی جمع بشوند یا با هم تعاملی داشته باشند دچار بحرانی در سطح جامعه شده است.

بله، یا ما باید کلا بگوییم که فرهنگ های دیگر را نمی خواهیم که به دامن طالبانیسم و سلفی گری می افتیم، یا اینکه باید بگوییم که ما غرب و فرهنگ های دیگر را می پذیریم که دچار غرب زدگی می شویم. اما راه سوم این است که درست است که ما با فرهنگ های دیگر زاویه داریم لکن باید مواجهه خودمان با فرهنگ های دیگر را مدیریت کنیم که اینها خودشان را در حوزه نظام سازی و یا دولت سازی نشان می دهند.

اگر ما بخواهیم که دولت سازی یا نظام سازی بکنیم، باید لزوماً طرح و برنامه مواجهه با دیگر فرهنگ ها را داشته باشیم. الگویی که من در این کتاب پیشنهاد دادم الگوی تصرف است. که در این الگو چند تا مثال از جمله فارابی، ملاصدرا، امام خمینی(ره) ... و رفتارهایی که این بزرگان با مواجه با دیگر فرهنگ ها داشته اند را تحت عنوان الگوی تصرف فرهنگ های دیگر آورده ام. دغدغه من در این کتاب درواقع همین است که ما بر روی این الگوی مواجهه و راهکارهای خروج از بحران کار کنیم.

این کتاب توسط نشر معارف به زودی در ۲۸۳ صفحه منتشر و روانه بازار نشر می شود.