خبرگزاری مهر، گروه استانها- مونا محمدقاسمی: چند روزی از بسته شدن دفتر شانزدهمین جشنواره امیدهای جوان تئاتر گلستان و بیست و هفتمین جشنواره استانی تئاتر گلستان می‌گذرد. جشنواره‌ای که بنا به گفته مسئولان اجراکننده همانند هر جشنواره دیگری کم و کاستی‌های خودش را داشت. لذا بر آن شدیم از فرصت به دست آمده برای بررسی وضعیت تئاتر در سطح استان گلستان بهره ببریم.
فقر محتوا در رأس ضعف‌های جشنواره تئاتر گلستان
ابتدا به بررسی کیفیت کارهای به نمایش درآمده در جشنواره می‌پردازیم. در بخش امیدهای جوان ۶ نمایش و در بخش تئاتر استانی هشت نمایش انتخاب و به روی صحنه رفتند. در این دوره از جشنواره اکثر گروه‌های شرکت‌کننده جوان و با سابقه فعالیتی بین سه تا هفت سال شرکت کردند. افرادی که این نمایش‌ها را به نظاره نشسته‌اند معتقدند بیش از هر ضعف دیگری؛ فقر محتوای نمایشنامه‌ها در این دوره مشهود بود.
اکثر تماشاچی‌های این تئاترها اهالی فرهنگ و هنر و شرکت‌کنندگان در جشنواره تئاتر بودند. یکی از نکات جالب این دوره از جشنواره نظم و ترتیب در برگزاری اجرای نمایش‌ها بود به گونه‌ای که زمانی که درب سالن بسته می‌شد و نمایش شروع می‌شد دیگر اجازه ورود فردی به سالن داده نمی‌شد.
از دید تماشاچی‌ها، نمایش‌هایی که از سایر شهرهای استان به جز گرگان مخصوصاً بندرگز شرکت کرده بودند بیشتر مورد پسند بوده است.
یکی از نمایش هایی که از جشنواره امیدهای جوان به دل مخاطبان نشسته بود و تحسین همگان را برانگیخت، «هیچستان» به نویسندگی، کارگرانی و بازیگری فاطمه نصیری بود. این نمایش که به یکی از آسیب‌های اجتماعی پرداخته بود در مراسم اختتامیه سه جایزه به ترتیب جایزه نفر دوم بهترین بازیگر زن، نویسنده برگزیده و رتبه دوم بهترین کارگردانی را به خود اختصاص داد.
آتنا نادر زاده دانشجوی رشته کارگردانی تئاتر یکی از افرادی بود که به همراه دوستانش تمامی نمایش‌های جشنواره تئاتر امید جوان را به نظاره نشسته بود.
متأسفانه انتظار من و دوستانم که وقت گذاشته‌ایم و این نمایش‌ها را نگاه کرده‌ایم از لحاظ محتوایی راضی‌کننده نبوده و سطح توقع ما بیشتر از این بود
نادر زاده در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: متأسفانه انتظار من و دوستانم که وقت گذاشته‌ایم و این نمایش‌ها را نگاه کرده‌ایم از لحاظ محتوایی راضی‌کننده نبوده و سطح توقع ما بیشتر از این بود.
درحالی‌که برخی دلیل اجرای ضعیف را نبود امکانات را عنوان می‌کنند، این دانشجوی تئاتر با رد این موضوع بیان کرد: من معتقدم بدون امکانات و تنها با داشتن نمایشنامه‌ای قوی و حضور در صحنه می‌توان نمایش خوبی ارائه داد به شرطی که هنرپیشه‌ای که به روی صحنه می‌رود از توانایی لازم برخوردار باشد.
گرگان جایی برای پیشرفت تئاتر نیست
نادر زاده ادامه داد: من از ماه آینده به شکل حرفه‌ای وارد حرفه تئاتر می‌شوم اما برای این کار تهران را به جای گرگان انتخاب کرده‌ام چرا که معتقدم فضا برای پیشرفت در گرگان وجود ندارد و من اگر می‌خواهم در کارم به جایی برسم باید از شهرهای بزرگ کار خود را آغاز کنم.
در بخش جشنواره استانی هم انتقادها بیشتر به محتوای نمایش‌ها وارد بود. «پورنیک کاوش» جوان ۲۱ سالهای که با نمایشی به عنوان «وای به روزی که بمیرد خروس» در بخش تئاتر استانی شرکت کرده بود، قبل از برگزاری مراسم اختتامیه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: من در دوره‌های گذشته جشنواره هم شرکت کرده‌ام و جوایزی را هم کسب کرده‌ام اما من در این دوره از جشنواره با بهترین کار خود حضور پیدا نکردم ولی بعد از دیدن اجراها مطمئن هستم این اجرای ضعیف من جزو بهترین‌ها خواهد بود.
ساعاتی از این گفتگو نگذشته بود که گفته این جوان ۲۱ ساله به حقیقت پیوست و «وای به روزی که بمیرد خروس» در بخش‌های طراحی لباس، موسیقی، صداپیشه، بازیگر زن برگزیده، رتبه اول بهترین بازیگر نقش زن، استعداد جوان بازیگر مرد، بازیگر نقش دوم مرد، رتبه اول متن نمایشنامه، رتبه اول کارگردانی برنده و مجوز حضور در تئاتر فجر به پورنیک کاوش و گروهش تعلق گرفت.
مشکلات تئاتر گلستان ریشه‌ای است
کاوش بعد از مراسم اختتامیه به خبرنگار مهر گفت: من تمایل زیادی داشتم در جشنواره قدرتمندی به رقابت بپردازم که کارهای قوی در آن ارائه شود و از دیدن کارهای رقبا نکته‌ای یاد بگیرم. اما متأسفانه مشکلات تئاتر ماآنقدر بزرگ و ریشه‌ای است که انجمن نمایشی باید باقدرت وارد این مشکلات شود و آن‌ها را حل کند.
وی افزود: گروه‌های نمایشی ما مشکل نمایشنامه‌نویسی دارند که این مشکل با برگزاری کارگاه‌هایی با حضور اساتید برجسته مرتفع می‌شود. اما متأسفانه شاهدیم که اداره کل ارشاد ورکشاپ ها را متناسب با بودجه‌اش برگزار می‌کند به طوری که چندی پیش یک کارگاه «بَدَن» برگزار شد ولی برای هنرمندان تئاتر جذابیتی نداشت.
یکی دیگر از انتقادهایی که می‌توان به متن برخی از نمایشنامه وارد آورد استفاده از عبارات نامتناسب و خارج از عرف در تئاتر بود. شاید این عبارات برای لحظه‌ای خنده به لب تماشاچی بیاورد اما آیا این درست است که برای سرپوش گذاشتن روی محتوای ضعیف نمایشنامه و صرفاً خنداندن تماشاچی از هر لغت و عبارتی که حتی‌شان نوشته شدن برروی کاغذ را هم ندارند، استفاده شود؟
معاون فرهنگی اداره کل ارشاد گلستان در واکنش به این انتقاد خبرنگار مهر گفت: در جشنواره‌ها معمولاً این اتفاقات رخ می‌دهد و هیئت داوران ما زمانی که کار بازبینی را انجام می‌دهد در برخی مواقع کار تکمیل‌شده به داورها تحویل داده نمی‌شود و یا در برخی مواقع در فیلم‌نامه‌ها رفرش به وجود می‌آید.
قاسم قندهاری افزود: قطعاً این‌گونه واژه‌ها و موارد، مورد تأیید اداره کل و شورای نظارت بر متون ما هم نیست اما در جشنواره به دلیل تراکم کار خستگی‌ها و زمان طولانی جشنواره‌ها ممکن است این‌گونه غفلت‌ها رخ دهد.
برگزاری جشنواره نمایشنامه‌نویسی باهدف تقویت محتوای تئاترها
وی در رابطه با انتقاد تماشاچی‌ها در رابطه با فقر محتوای نمایشنامه‌ها گفت: من این انتقاد تماشاچی‌ها را وارد می‌دانم؛ ما در بخش نمایشنامه‌نویسی ضعف‌هایی داریم و به همین دلیل برای سال جاری باهدف کیفی سازی محصولات نمایشی؛ نخستین دوره جشنواره نمایشنامه‌نویسی را برای زمستان ۹۵ پیش‌بینی کردیم تا بتوانیم به کشف استعدادهای نمایشنامه‌نویسی بپردازیم.
معاون فرهنگی اداره کل ارشاد گلستان اظهار کرد: ما تصمیم داریم با برگزاری این جشنواره زمینه تقویت نویسندگان جوان مهیا شود تا برای سالهای آینده از نظر محتوای متن و کیفیت تولیدات آثار مطلوب تری در زمینه تئاتر داشته باشیم.
قندهاری با بیان اینکه انجمن تئاتر در سالهای اخیر یک برنامه مکتوب و مشخص را در دستور کارش قرار داده تا سیاست‌های در نظر گرفته‌شده برای جامعه هنری مفید باشد، افزود: از نظر من در تئاتر استان با این ظرفیت و سابقه درخشان گذشته، جای منتقدان آگاه و دلسوز خالی است.
وی اظهار کرد: اگر نقد به همراه راهکارهای پیشنهادی باشد و به طور جدی به آن پرداخته شود می‌تواند منشأ تقویت و بهبود امور باشد.
توجه به زیرساخت‌ها در دستور کار است
قندهاری ادامه داد: در سالی که سپری شد سعی بر این بود که به زیرساخت‌های حوزه هنر پرداخته شود چون معتقدیم مادامی که زیرساخت‌های هر رشته‌ای محکم نباشد اساساً انتظار برنامه مشخص یا تولیدات هدفمند و نتیجه‌بخش نمی‌توان داشت.
نکته قابل تأمل دیگر در رابطه با نمایشنامه‌ها گرایش نویسندگان به سمت فرهنگ غربی و نمایشنامه‌های خارجی است.
نبود پژوهش میدانی دلیلی بر ضعف نمایشنامه‌ها
محمد عارف یکی از داوران بیست و هفتمین جشنواره تئاتر استانی گلستان در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه در کشور ما کار علمی و پژوهشی میدانی در حوزه تئاتر انجام نمی‌شود؛ بنابراین خروجی خوبی ندارد و ناگزیر همه سعی می‌کنند از نمایشنامه‌ها، رمان‌ها و داستان‌های غربی وام بگیرند.
به دلیل نبود کار پژوهشی میدانی در حوزه تئاتر ایران، هنرمندان سعی می کنند از نمایشنامه ها و داستان های غربی در کارهای خود الگو بگیرند
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: ایران به لحاظ قومی، بومی، دینی و ملی دارای متریالهای گوناگون آیینی و نمایشی است که می‌تواند بن مایه‌های فراوان و بدیعی در عرصه هنرهای دراماتیک قرار گیرد؛ به همین نسبت استان کهن گلستان نیز به دلیل پیشینه غنی فرهنگی می‌تواند در هنرهای نمایشی ایران پیشتاز باشد. بنابراین پیشنهاد می‌کنم به کارگردانان مؤلف یا نویسندگان بومی که قبل از نگارش به پژوهش بپردازند و الگوهای جاودانه‌ای ارائه کنند.
عارف با بیان این نکته که باید یک انقلاب در تئاتر صورت بگیرد، گفت: انقلاب‌گر این اتفاق باید ادبیات نمایشی باشد و از آنجایی که ادبیات نمایشی، معماری حوزهٔ نمایش را شکل می‌دهد تغییرات در حوزه نمایشنامه‌نویسی یک ضرورت اساسی به شمار می‌آید.
در ادامه امیر کاوش یکی از اعضای انجمن نمایشی در رابطه با برگزاری دو جشنواره و سطح آن‌ها به خبرنگار مهر گفت: ما با کمترین بضاعت این جشنواره را برگزار کردیم و نباید انتظار بیشتری از این از جشنواره را داشت چرا که نیروهای شرکت‌کننده در این جشنواره همگی جوان هستند و تقریباً افرادی هستند که در چند سال اخیر پا به عرصه نمایش گذاشته‌اند.
وی یکی از معضلات بزرگ تئاتر استان را نبود مکان‌های مناسب برای تمرین تئاتر عنوان کرد و افزود: افرادی که برای تمرین به تالار فخرالدین می‌آیند فرصت کافی برای تمرین ندارند و این کمبود مکان‌های فرهنگی در سطح استان گلستان معضل بزرگی برای هنرمندان ما است که به کیفیت کار ضربه می‌زند.
نویسندگی بر خواسته از احساس است
کاوش در رابطه با ضعف نمایشنامه گفت: نویسندگی چیزی نیست که بر اساس یک اصول ریاضی قابل به دست آوردن باشد بلکه یک احساس است و تقویت در آن نیازمند کلاس‌های پیوسته و افزایش مطالعه در این زمینه است.
این عضو انجمن نمایش در ادامه به فعالیت‌های انجمن نمایشی پرداخت و افزود: چند ماهی است که انجمن نمایشی جدید روی کار آمده و برنامه‌ای هفتگی تحت عنوان چهارشنبه‌ها با تئاتر برگزار می‌کند که هنرمندان در این روز به اتود و نمایشنامه خوانی می‌پردازند؛ اگر این کار در تمام شهرستان‌ها اجرا شود و اساتید برجسته هم در این کلاس‌ها شرکت کنند فرصت مناسبی برای رشد و تعالی هنرجویان به وجود می‌آید.
داغ فرهنگ‌سرا همچنان بر دل فرهنگ دوستان
صحبت‌های امیر کاوش در رابطه با کمبود مکان‌های فرهنگی برایم تداعی‌کننده فرهنگ‌سرایی شد که امروز تبدیل به هایپر مارکت شده است و منتظر افتتاح است. با توجه به رشد جمعیت و علاقه روزافزون جوانان به هنر بی‌شک کمبود مکان‌های فرهنگی برای شهر هنردوست گرگان بیش از بیش خود را نشان می‌دهد.
مشکلات و ضعف‌های تئاتر استان گلستان امری نیست که با یک گزارش به آن پرداخته شود، مواردی همچون شرکت نکردن گروه‌های مطرح تئاتر در بخش استانی این جشنواره نیز بحثی است که در گزارش‌های بعدی از وضعیت تئاتر گلستان به آن پرداخته می‌شود.
نظر شما