به گزارش خبرگزاري مهر سيد محمد خاتمي رئيس مؤسسه گفتگوي فرهنگها و تمدنها در دانشگاه هاروارد با يادآوري اينكه كشف قاره آمريكا در اواخر قرن پانزدهم ميلادي حادثه اي مهم به حساب مي آيد، گفت: جايگاه قاره آمريكا و بطور اخص كشور ايالات متحده، نقش بسيار مهمي در جريان هاي عمده فرهنگ و تمدن و ادبيات و علم و همچنين در عرصه سياست داشته است .
وي افزود: اين قاره پهناور كه پيش از آن نيز مردماني در آن مي زيستند، ميزبان اروپايياني شد كه در جستجوي ثروت و مكنت به اين سرزمين روي آوردند و انصاف اينكه حق ميزباني مردمان بومي را به جا نياوردند. اما ميهمانان اين قاره مكشوف، تنها سودجويان و جستجوگران طلا و ثروت نبودند، بلكه انسانهاي پاك طنيني كه طالب آزادي بوده و در عين حال از افراط ها به تنگ آمده بودند و از دين گريزي نيروهاي جديد رنجيده بودند و از سوي ديگر نمي توانستند دين را بگونه اي ببينند كه با آزادي و پيشرفت آدمي ناسازگار باشد نيز به اين سرزمين روي آوردند تا هم ايمان خود را نگاه دارند و هم آزادي را به صورتي كه مطلوب مي دانستند تجربه كنند.
خاتمي با يادآوري اينكه به رغم خواست بنيانگزاران تمدن انگلوامريكن چرخ روزگار بر مدار ديگري چرخيد و سياستمداراني كه مي بايست روح آزاد پيورتين ها را سرمشق خود قرار دهند، با تكيه بر قدرت شگرفي كه آمريكا كسب كرده بود انديشه استيلا بر جهان را در سر پروراندند، افزود: نقش ممتاز آمريكا در جنگ جهاني كه به خاطر دوري از منطقه جنگ، خود از بسياري از مصائب آن در امان بود و نقش تعيين كننده آمريكا در پايان دادن به جنگ جهاني دوم، قدرت فوق العاده آمريكا را بر جهان آشكار كرد و سبب شد كه انگاره استعمار قديم را كه به شدت تضعيف شده بود در سر پروراند و اروپا نيز كه خود را وامدار آمريكا مي دانست به قدرت بي بديل فرزند خود گردن نهاد و بدينسان جغرافياي سياسي قرن بيستم به گونه اي متفاوت از آنچه پيشتر بود در آمد.
رئيس مؤسسه گفتگوي فرهنگها و تمدنها در ادامه با اشاره به اينكه قدرت در روزگار ما بي مقصد، بي مسئوليت و حتي بي خواست و آرزو است، گفت: قدرت چيزي جز خود را نمي خواهد و قدرتي كه در پي دستيابي به قدرت است، مصداق بارز نهيليسم است و اين است فاجعه بزرگ روزگار ما كه در جنگ ها، اشغال ها، آوارگي انسان ها، پايمال كردن حق و حقوق ملتها و ترور و خشونت تجلي مي كند و اين است راز و رمز مصيبتي كه در اثر استخدام علم، هنر و دين توسط قدرت و اشتهاي سيري ناپذير قدرتهاي ريز و درشت روزگار ما براي استيلا بر آنچه آن را «غيرخودي» و «ديگري» مي دانند نصيب ما شده است و جهان ما را ناامن و از نعمت محبت و همدلي محروم كرده است.
بر اساس گزارش سايت خاتمي، وي در ادامه افزود: اگر قدرت نظامي متكي بر سيستم اطلاعاتي و توان علمي و اقتصادي و فني، جهان را تهديد مي كند و اگر تروريست ها همه جاي جهان را نا امن كرده اند، به دليل شكست تفكر امروز در معطوف ساختن قدرت به امر انساني و اخلاقي است و قدرتي كه طالب قدرت است موجب و موجد نهيليسمي است كه حيات مادي و معنوي زمان ما را تهديد مي كند و اين امري است برخلاف آنچه تمدن آنگلو- آمريكن در آغاز ظهور خود خواستار آن بود.
خاتمي با يادآوري اينكه بسياري از روشنفكران و سياستمداران بوده و هستند كه جهان را به اندازه قد و قواره خيال خود خواسته اند و فاجعه تنها در خلط ميان وهم و واقعيت نيست، گفت: فاجعه در اين است كه آنها تمام قدرت جامعه و كشور خود را در راه تحقق چيزي به كار گيرند كه اساساً وجود ندارد.
رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها افزود: مگر در جهاني كه در آن هر روز هزاران كودك گرسنه مي ميرند و هزاران بيمار با درد و شكنجه به هلاكت مي رسند، جهاني كه در آن خانه هاي سست بنياد و فقيرانه بر سر ساكنان مظلوم آن خراب مي شود و آوارگان در اردوگاهها به دنيا مي آيند، رشد مي كنند و همان جا مي ميرند و ميليونها انسان از خانه و كاشانه خود رانده شده و حق بازگشت به خانه را ندارند، مگر اين جهان را مي توان پذيرفت و براي تغيير و بهبود آن نكوشيد؟ ولي آرمانهاي قدرتمندان متوهم نه تنها درصدد تغيير اين وضع ناگوار نيست، بلكه توهمات و رفتارهاي آنان خود مهمترين موجب و سبب پيدايش اين واقعيت و وضع ناگوار است.
خاتمي با اشاره به اينكه آنچه بايد در جهان امروز نفي شود معيارهاي دوگانه است، گفت: ما نمي توانيم و نبايد جنگ تمام عيار و بي رحمانه يك دولت را به صرف اينكه دولت است و دولت نهاد شناخته شده بين المللي است عليه مردمان بي دفاع توجيه كنيم. ولي خشونت مردمان را غيرانساني و وحشيانه بدانيم. طبيعي است كه عكس اين مطلب نيز درست است. معيار واحد بايد نفي خشونت به طور كلي باشد. هدف بايد صلح پايدار در سراسر جهان باشد و صلح پايدار جز برپايه عدالت، نفي تبعيض و كنارگذاشتن معيارهاي دوگانه به دست نمي آيد.
وي افزود: امروز هر كس سخن از جنگهاي صليبي بگويد و نظرش تحريك مسيحيان و مسلمانان يا غرب و شرق باشد و يا اهداف خاص و وهم آلود خود را در پس پرده دفاع از آزادي و دموكراسي پنهان كند و با اين نام و عنوان، اصول مسلّم حقوق بشر و اخلاق را زيرپا بگذارد، عملي غيراخلاقي و ناپسند انجام داده است و بايد محكوم شود.
خاتمي با تأكيد بر اينكه هر كس به نام اسلام دست به ترور و جنايت بزند، در نخستين گام و قبل از قتل هر كس، معنويت لطيف و انساني اسلام را نابود كرده است، گفت: به نام دين نمي توان و نبايد خشونت ورزيد، چنانكه به نام حقوق بشر و دموكراسي نمي توان جهان را جولانگاه نيروهاي نظامي خود تبديل كرد.
وي تصريح كرد: مسلمانان بايد امروز با تمسك به كتاب آسماني و سنت ديني خود، مبشران صلح و امنيت و آزادي و عدالت باشند و قدرتهاي بزرگ نيز نبايد با تحريك گروهي كه جز حقد و كينه مسلمانان را در سينه ندارند جنگ تبليغاتي و نظامي عليه مسلمانان را ادامه دهند و خيرخواهان در جهان غرب و جهان اسلام بايد بكوشند كه در هر دو جهان خشونت گرايان مغرور و متوهم را منزوي و افكار عمومي را از آنان بگيرند.
رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها با اشاره به اينكه بايد در وضعيت ناگوار جهان كنوني بيش از پيش و با مسئوليت شناسي بيشتر تأمل كرد، افزود: انصاف اين است كه غرب بيش از هر زمان به معنويت و اخلاقي نياز دارد كه مسلماً مي تواند آن را در حكمت معنوي مسلمانان و رويكرد ديرپاي شرق به آسمان و انسان بيابد. همچنانكه شرق در عرصه حيات اجتماعي خود نيازمند است كه با جدي گرفتن حق حاكميت بر سرنوشت خود، براي رهايي از عقب ماندگي و تأخير تاريخي، فارغ از شعارها و هياهوها، پيشرفت و دموكراسي را به عنوان مناسب ترين راه زندگي جمعي برگزيند و در مسير پيشرفت بكوشد.
وي گفت: جهان اسلام و خاورميانه با نقش و جايگاه ممتازي كه دارد، بايد تكليف خود را نسبت به تجددي كه نياز دارد و بيش از يك قرن است كه در وادي تعيين نسبت ميان سنت و تجدد سرگردان است، روشن كند. ترديدي نيست كه اين تجدد نمي تواند عيناً از آنچه در غرب، با تاريخ، سابقه و شرايط ويژه اش تحقق يافته نسخه برداري شود.
خاتمي با تصريح بر اينكه گفتمان دموكراسي گفتمان بي بديل در روزگار ماست، يادآور شد: ادعاي تحميل سياستهاي خاص و تبديل كشورهاي جهان به مناطق نفوذ با ادعاي بي اساس رهبري جهان را امري فاجعه آميز مي دانم. امروز هيچكس نمي تواند و نبايد دموكراسي را كه از بديهيات مورد اقتضاء تاريخي روزگار ما براي همه ملتها است نفي و رد كند.
رئيس مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها با تأكيد بر اينكه دموكراسي قبل از اينكه يك نظريه سياسي باشد تجربه اي است اجتماعي كه ملتي بايد آن را با گوشت و پوست خود دريابد، يادآور شد: بسيار تأسف آور است كه قدرتهايي كه خود منشأ تبعيض در جهان و تحقير انسان در همه عرصه ها هستند. ناآگاهانه يا با تجاهل، ادعاي طرفداري از دموكراسي براي ديگر ملتها كنند و بعد بخواهند اهداف و خواستهاي خود را كه نسبتي نيز با دموكراسي ندارد بر ملت ها تحميل كنند.
وي با اشاره به اينكه تنوع دموكراسي بر خلاف آنچه مخالفان دموكراسي نتيجه مي گيرند، تنها ناشي از كثرت تجربه هاي تاريخي و اساسي مختلف است، گفت: صد البته كه كسي نيز نمي تواند از تنوع تعاريف دموكراسي سوء استفاده كند و احياناً حكومتي را كه به اصول شناخته شده و قطعي دموكراسي اعتناء و اعتقاد ندارد جزء حكومت هاي دموكراتيك بشمارد.
خاتمي افزود: امروز نه تنها بايد به دموكراسي در عرصه هاي ملي انديشيد كه در عرصه روابط بين المللي نيز به شدت نيازمند آن هستيم. در دموكراسي و جامعه مدني جهاني، واحدهاي دموكراسي، به جاي افراد، ملت هاي مستقل و دولتهاي دموكرات برخوردار از حق و حرمت مساوي هستند و در دموكراسي جهاني از خدايگان و برده چنانكه امروز در روابط بين الملل مطرح است خبري نخواهد بود.
نظر شما