اگر «ایسا» اجرا شود باید بخشی از فعالیت های هسته ای را احیا کنیم

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل در خصوص مسئله تصویب تمدید قانون داماتو توسط کنگره و سنای آمریکا در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: قانون داماتو که به قانون ISA تبدیل شده و به مدت ۱۰ سال تحریم های یک جانبه علیه ایران را تمدید کرده است، از دو نظر با قرارداد برجام در تعارض قرار دارد. اول آنکه در مقدمه برجام در دو بند (هـ و ح) آمده که همه کشورها باید روابط همه جانبه ای را در زمینه های مختلف با ایران در دوران برجام داشته باشند، اما این قانون ایسا برای کشورهای دیگر هم تعیین تکلیف می کند که بیش از ۲۰ میلیون دلار در حوزه های نفت و انرژی در ایران سرمایه گذاری نکند.

وی افزود: وقتی ما مواد ۲۱، ۲۳، ۲۴، ۲۶، ۲۸، ۲۹ و ۳۳ برجام را مطالعه کنیم، تمام این مواد نشان می دهد که قانون داماتو در تعارض مستقیم و غیرمستقیم با برجام است. از طرف دیگر طبق برجام از زمان شروع قرارداد میان ایران و قدرت های جهانی تا نهایی شدن آن ۸ سال زمان در نظر گرفته شده است که یکسال آن گذشته است، اما می بینیم که به لحاظ زمانی این قانون تا ۱۰ سال آینده علیه ایران تحریم ها را تمدید کرده است.

اجرایی کردن داماتو توسط رئیس جمهور امریکا، نقض برجام است

بهشتی پور با بیان اینکه به لحاظ زمانی تا نهایی شدن برجام یعنی هفت سال آینده رئیس جمهور آمریکا متعهد شده است که هر ۶ ماه یکبار مجموعه تحریم ها علیه ایران را که مرتبط با هسته ای است، متوقف کند، تصریح کرد: آقای اوباما که دوره ریاست جمهوری اش در اول بهمن ماه آینده تمام می شود در اول ژانویه یعنی یازدهم دی ماه امسال باید اجرای تحریم ها ی کنگره را به مدت ۶ ماه دیگر متوقف کند و حالا باید ببینیم که آیا ترامپ هم همین مسیر را در ماه جون ۲۰۱۷ ادامه می دهد یا خیر. اگر اوباما یا ترامپ در این فاصله که ذکر شد دستور توقف اجرای تحریم ها را امضاء نکنند در آن صورت است که می شود گفت به طور قاطع برجام نقض شده است.  

کارشناس مسائل بین الملل خاطر نشان کرد: برخی می گویند داماتو ربطی به مسائل هسته ای ندارد و صرفا تحریم نفت و گاز ایران است در صورتی که این حوزه ها به خاطر مسائل هسته ای بعد از سال ۲۰۰۲ تحریم شده اند. درست است که خود قانون داماتو از ابتدا به برنامه صلح آمیز هسته ای ایران ارتباطی نداشته و مرتبط با مباحث تروریسم و حقوق بشر بوده، اما اصل بحث این قانون در این دوره، مرتبط با فعالیت های هسته ای ایران است.

وی گفت: در بند (ب) ضمیمه دو برجام آمده که وظایف و تعهدات آمریکا را مشخص کرده است مقرر شده که در پایان دوره اجرای هشت ساله برجام آنها باید به کلیه تحریم ها پایان دهند و البته دولت آمریکا که نمی تواند برای کنگره تعیین تکلیف کند، به همین دلیل صرفا در برجام اینطور گفته که دولت آمریکا تلاش خود را برای متوقف کردن این قانون انجام می دهد، اما وقتی تا ۱۰ سال آینده این قانون علیه ایران تمدید می‌شود یعنی اینکه آمریکایی‌ها به زمان‌بندی برجام متعهد نیستند.

بهشتی پور ادامه داد: دولت آمریکا هم برای آنکه برجام را به کنگره نبرد و نخواهد که از آنها تائید بگیرد، از طرف کنگره وعده ای نداده بلکه از جانب خودش گفته است که تلاش می کنیم تا آن قانون را در سقف زمانی تعیین شده، لغو کنیم و ما حالا می گوئیم که آن قانون به مدت ۱۰ سال دیگر در کنگره و سنا تصویب شده که در این شرایط می توانیم بگوییم این قانون با روح برجام در تضاد آشکار قرار دارد.

کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه قانون تمدید تحریم ها علیه ایران در تعارض با برجام قرار دارد، اظهار داشت: همه موادی که مشخص می کند قانون داماتو در تضاد با برجام قرار دارد، منوط به این است که رئیس جمهور آمریکا این قانون را تائید بکند یا نه و تا زمانی که تمدید تحریم ها توسط رئیس جمهور آمریکا امضاء نشود و به مرحله اجرا درنیاید، نمی توانیم بگوییم که نقض برجام صورت گرفته است.

وی تصریح کرد: امروز دیگر زمینه های حقوقی و بین المللی از قبیل قطعنامه های شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران که آمریکائی ها قبلاً در اجماع سازی میان کشورها و همچنین اتحادیه اروپا استفاده می کردند، وجود خارجی ندارد و بهانه از دست آنها گرفته شده است.

اقدام متقابل ایران هوشمندانه و متناسب باشد

بهشتی پور در پاسخ به این سوال که اقدام متقابل ایران در برابر تصویب تمدید تحریم ها علیه ایران به چه صورت باید باشد؟ بیان کرد: ابتدا این را تاکید می کنم که اگر اقدامی نکنیم، اشتباه محض است. زیرا این شروع یک روند جدید در کنگره ای است که اکثرا مخالف برجام هستند.

کارشناس مسائل هسته ای ادامه داد: اما باید توجه داشته باشیم پاسخ ایران بایدهوشمندانه و اقدامی متناسب با اقدام انجام شده توسط آمریکا باشد. چرا که تا رئیس جمهور آمریکا فرمان توقف اجرای تحریم ها را امضاء کند هنوز هم نمی توانیم بگوییم آمریکا نقض برجامی را انجام داده است ما نباید بهانه به دست طرف مقابل بدهیم.

اوباما این قانون را وتو نمی کند

وی گفت: اوباما به احتمال ۹۰ درصد این قانون را وتو نمی کند چرا که حتی اگر این کار را انجام دهد، کنگره و سنا  با توجه به رای اکثریت ۴۱۹  در مجلس نمایندگان و ۹۹ نفر در سنا به قانون SIA  خیلی بیشتر از تعداد لازم برای خنثی کردن وتوی رئیس جمهور که دو سوم آراء  است، در دو مجلس رای دارند.  اما رئیس جمهور آمریکا با استفاده از اختیارات خود همچنان می تواند اجرای تحریم ها را به مدت شش ماه دیگر متوقف کند.

بهشتی پور با بیان اینکه اگر اوباما این قانون را طبق روال گذشته از زمان اجرای برجام که در دو مرتبه آن را متوقف کرده است، جلوی اجرای آن را بگیرد، افزود: ما در این شرایط باید قوانینی را که آمریکائی ها در حال وضع کردن آن علیه ایران هستند را به عنوان سندی در مجامع بین المللی مطرح کنیم تا بتوانیم از تکرار این اقدام آنها در سال های آتی جلوگیری کنیم  و این نکته را باید لحاظ کنیم که ما در سال های بعد با دولت جمهوری خواه که اکثریت کنگره و سنا را در اختیار دارد، مواجه هستیم و لذا می باید در دو سطح داخلی و بین المللی اقدامات حقوقی لازم را در این رابطه انجام دهیم.

کارشناس مسائل بین الملل اظهار داشت: باید توجه داشت به بهانه تمدید یک قانونی که از همان ابتدای تصویبش در سال ۱۹۹۶ محکوم به شکست بود، نباید کل برجام را زیر پا بگذاریم، چرا که همانطور که پیش تر گفتم آمریکائی ها تا زمانی که توقف قانون را داشته باشند، این مسئله نقض برجام محسوب نمی شود.

در مجامع بین المللی امریکا را ناقض برجام و تعهداتش معرفی کنیم

وی بیان کرد: در صورتی که رئیس جمهور آمریکا دستور توقف اجرای قانون مذکور را امضاء نکند، در آن صورت، اقدام متناسب ما می تواند احیای بخشی از فعالیت های هسته ای ما پیش از برجام باشد که البته باید همه ابعاد و تبعات مختلفی که می تواند اقدام ما را در پی داشته باشد در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گیرد.

کارشناس مسائل هسته ای با اشاره به اینکه باید خیلی هوشمندانه رفتار کنیم تا اقدامی که می خواهیم انجام دهیم بهانه ای به دست طرف مقابل ندهد، گفت: آمریکائی ها و متحدان آن قصد آن دارند که ایران را ناقض برجام معرفی کنند و مسئولیت این موضوع را به گردن ما بیاندازند لذا باید حساب شده عمل کنیم.

بهشتی پور در پایان خاطرنشان کرد: اگر رئیس جمهور آمریکا متوقف شدن قانون داماتو را بار دیگر اعلام کند، این قانون عملاً بی تاثیر می شود و از اول هم این قانون بی خاصیت بوده و کشورهای مختلف به دلیل تضاد با منافعشان آن را رعایت نکرده اند و نخواهند کرد اما همانطور که توضیح دادم اگر این اتفاق از جانب رئیس جمهور آمریکا رخ ندهد، ایران بایستی اقدامی متناسب با اقدام آنها را به لحاظ حقوقی انجام دهد و شکایت هایی را از آمریکا تنظیم و به مجامع بین المللی ارجاع دهد و آنها را به عنوان ناقض برجام و مخل صلح و امنیت بین المللی معرفی کنیم و در این صورت است که دست ما برای اقدامات متناسب بعدی هم باز می شود.