جوان نوشت: هشت سال از زمانی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی بودجه‌ای را تصویب کردند تا صداوسیما با آن ماهواره بخرد، می‌گذرد. در این مدت کشورهای همسایه ایران از طریق خرید یا با اتکا به توانمندی‌های داخلی به ماهواره دست پیدا کردند اما هنوز از در اختیار گرفتن ماهواره‌ای به نام کشورمان خبری نیست. اولین تلاش مجلس برای خرید ماهواره از سوی صداوسیما به ۱۰ سال پیش بازمی‌گردد؛ طرحی که اگر به سرانجام رسیده بود شاید وضعیت پخش ماهواره‌ای شبکه‌های ایرانی به شکل دیگری رقم می‌خورد.
تجربه تلخ قطع فرکانس شبکه‌های ایرانی از سوی دولت‌های خارجی که به رغم داشتن قرارداد و تعهد قانونی صرفاً بر پایه تصمیمات سیاسی صورت گرفت، از اذهان پاک نشده است.
خرید یا تولید؟!
یک سال بعد از اینکه مجلس صداوسیما را مکلف کرد تا ماهواره بخرد، مهندس ضرغامی، رئیس وقت سازمان صداوسیما از خرید ماهواره DBS خبر داد و گفت: در حال حاضر مشغول مطالعه و انتخاب مناسب برای سفارش این ماهواره هستیم. در حالی که صداوسیما به دنبال خرید ماهواره بود، چند دانشگاه برتر علمی در کشور به دنبال ساخت ماهواره و ماهواره‌بر بودند. بعد از این بود که کم کم خبر از «ایران ست» به میان آمد. ایران‌ست قرار بود در سال ۹۲ رونمایی شود و در طول پنج سال فعالیتش در مدار ۳۶ هزار کیلومتری پوشش پنج شبکه صداوسیما را بر عهده بگیرد. حمید فاضلی، رئیس وقت سازمان هوا و فضا در گفت‌وگویی درباره ادامه ساخت ماهواره‌ها در ایران گفت: «ایران ست۲» که یک سال و نیم بعد از «ایران ست ۱» ساخته و در سال۹۶آماده پرتاب می‌شود، با ماهواره‌بر بزرگ «سریر» از پایگاه فضایی ملی ایران در جنوب شرق کشور نزدیک به منطقه استوا به فضا پرتاب می‌شود.
وی همچنین افزود: «ایران‌ست ۳» سال۹۷ نهایی و آن هم با ماهواره‌بر «سریر» از طریق انتقال به مدار میانی و مدار پارکینگ و سپس مدار ۳۶ هزار کیلومتری فرستاده می‌شود. در حال حاضر نه خبری از تولید ایران‌ست ۱ هست و نه پروژه «ست»سازی‌ها ادامه داشته و در حالی که چند ماه تا آغاز سال ۹۶ باقی مانده فضای بالای سرمان نه «ایران ست ۱» و نه «ایران ست ۲» را دارد. این در حالی است که اتحادیه صنایع هوایی و فضایی کشور دارای ۲۰۰ شرکت عضو است و تولیدکنندگان داخلی از اینکه دولت به آنها توجه نمی‌کند و قصد دارد بعد از لغو تحریم‌ها سراغ خرید خارجی در صنایع فضایی برود گلایه‌مند هستند؛ گلایه‌ای که بخشی از آن مربوط به خرید ماهواره‌های سنگین می‌شود. مظاهری، نایب رئیس اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران می‌گوید: سیاست دولت برای ساخت ماهواره‌های بزرگ استفاده از محصولات خارجی است. سیاست سازمان فضایی این است که سیستم‌های بزرگ و ماهواره‌های بزرگ را از خارج کشور تهیه کند و نیاز کشور را از سایر کشورها تأمین کند.
نیاز صداوسیما به ماهواره فراتر از مباحث رسانه‌ای
صداوسیما از امروز میزبان اجلاس سراسری فناوری رسانه است. بخش مهمی از این اجلاس و نمایشگاه جانبی آن ارائه دستاوردهای فنی کشورمان در عرصه فناوری‌های رسانه از جمله ماهواره‌ها است. اما هنوز خبری از ساخت ماهواره‌ای که قادر به تأمین نیازهای کشورمان در عرصه ماهواره باشد نیست. در عوض زمانی که ما در سیاست خرید یا تولید ماهواره سرگردانیم افغانستان همسایه شرقی‌مان با کمک شرکتی فرانسوی صاحب ماهواره تلویزیونی شد. سید احمد حسینی خبیر، مدیر روابط عمومی معاونت برون مرزی صداوسیما که معاونتش بیشترین درگیری را با مسئله ماهواره دارد، درباره اهمیت داشتن ماهواره تلویزیونی می‌گوید: چند سال پیش زمانی که پخش العالم، الکوثر و پرس‌تی‌وی توسط ماهواره عرب‌ست قطع شد، نیاز به داشتن ماهواره داخلی در سازمان صداوسیما بیش از پیش احساس شد. اینکه یک دولت خارجی هر وقت صلاح بداند سوئیج شبکه‌های ما را قطع کند، فراتر از مباحث رسانه‌ای با امنیت ملی کشورمان نیز مرتبط است. هرگونه اختلال در اطلاع‌رسانی به صورت مستقیم بر اصل امنیت کشور چه در بعد داخلی و چه بعد خارجی آن مؤثر است.
حسینی‌خبیر می‌افزاید: در دولت سابق دانشگاه‌ها فعالیت‌های خوبی برای ساخت ماهواره کردند و توانستند به فناوری داخلی تولید ماهواره دست پیدا کنند و چرخه ساخت ماهواره را تکمیل کنند. چند ماهواره هم در مدار زمین قرار گرفت اما برای ماهواره‌ای که بتواند امواج تلویزیونی را ارسال کند نیازمند به قرار گرفتن ماهواره در ارتفاع بالاتری هستیم.
وی تأکید می‌کند: در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله نیز مباحثی مانند تأمین نیازهای فضایی کشور دیده شده ولی به دلایلی از جمله نبودن اراده انجام چنین کاری هنوز ساخت ماهواره به اولویت اول دولت‌ها تبدیل نشده است. مدیر روابط عمومی معاونت برون مرزی صداوسیما تأکیدکرد: تا زمانی که ما ماهواره نداشته باشیم، وابستگی‌مان به ماهواره دیگران ادامه خواهد داشت. حسینی‌خبیر با بیان اینکه ما مدار قرار گرفتن ماهواره را در اختیار داریم اما به دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌ایم ماهواره بخریم، می‌افزاید: اگر سرمایه‌گذاری دولت روی تولید داخلی متمرکز شود، احتمال اینکه دانشگاه‌ها بتوانند ماهواره متناسب با نیاز صداوسیما تولید کنند وجود دارد.
وی می‌گوید: حتی اگر ماهواره مجزا در اختیار داشته باشیم، بحثی وجود دارد و آن علاقه مخاطبان است به طور مثال در مورد شبکه‌های برون مرزی مانند الکوثر و العالم که مخاطب عرب زبان دارند باید توجه کنیم که علاقه عرب زبانان به ماهواره‌های عرب‌ست و نیل‌ست است و نمی‌توان به راحتی این علاقه را تغییر داد. درعوض می‌شود با خرید یا ساخت یک ماهواره با شبکه‌های مناسب و خوبی که در منطقه هستند مذاکره کرد و از آنها خواست که فرکانس‌شان را روی این ماهواره قرار دهند. در این شرایط علاوه بر منافع مالی، می‌توان به رونق کار ماهواره ایرانی کمک کرد. شایان ذکر است، هنوز بحث خرید ماهواره برای صداوسیما ادامه دارد و معاونت برون‌مرزی صداوسیما یکی از مراکز پیگیر برای به نتیجه رسیدن آن است، اما مسئله تأمین ماهواره فراتر از سازمان صداوسیما و مسئله‌ای است که تنها با ورود دولت به نتیجه می‌رسد.
نظر شما