خشونت خانگي عليه زنان و كودكان از آسيب هاي جدي و شايع در جوامع

رئيس انجمن روانشناسي باليني ايران در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر ، افزود: خشونت خانگي يكي از آسيب هاي جدي و شايع در همه جوامع به ويژه در جوامع در حال توسعه است. به طوري كه در بعضي از كشورها مانند آمريكا حدود 960 هزار تا 3 ميليون نفر در سال ، قرباني خشونت هاي خانگي مي شوند.

دكتر سيد كاظم عاتف وحيد ، كودكان و زنان را آسيب پذيرترين اقشار در جامعه نسبت به اعمال خشونت هاي خانگي خواند و گفت: البته در مواردي شاهد اعمال خشونت نسبت به مردان نيز بوده ايم اما اين نوع خشونت ها اكثرا عاطفي بوده و جنبه آزار و اذيت جنسي و جسمي در آنان نداشته است.

وي در تقسيم بندي انواع خشونت هاي خانگي به آزارهاي جسمي ، جنسي و عاطفي اشاره كرد و اعمال خشونت از نوع سوم را از جمله مواردي دانست كه تشخيص آن بسيار دشوار بوده چرا كه فرد از طريق تحمل الفاظ توهين آميز و تحقيرگونه طرف مقابل خود مورد آزار قرار گرفته و در صورتي كه شرايط روحي بسيار بدي براي فرد به وجود آيد براي درمان مراجعه خواهد كرد.

رئيس انجمن روانشناسي باليني ايران در مورد آثار سوء خشونت هاي خانگي اظهار داشت: بر اساس تحقيقات به عمل آمده 31 درصد زنان آمريكايي از زندگي مورد آزار جسمي ، جنسي و عاطفي توسط همسر خود قرار مي گيرند. در ايران نيز طي يك تحقيق به عمل آمده در سال 83 ميزان اعمال بد رفتاري نسبت به زنان 3/66 درصد و اين آمار در جامعه آماري دانشجويان 55 درصد بوده است.

وي با بيان اينكه خشونت هاي خانگي يا آزارها و سوء استفاده هاي جسني و عاطفي در جامعه همواره افزايش چشمگيري داشته است ، عنوان كرد: اگرچه اعمال اين نوع خشونت ها تنها متوجه زنان نيست اما مطالعات بين المللي نشان مي دهد زنان همواره 7 تا 14 برابر بيشتر از مردان مورد اذيت و آزار همسران خود قرار مي گيرند.

عاتف وحيد با اشاره به اينكه اكثر زنان در طول زندگي خود حداقل 2 نوع خشونت خانگي را تجربه مي كنند ، افزود: در آمريكا به طور متوسط از هر 3 زن يك نفر به دليل آزار و اذيت هاي جنسي و جسمي از سوي همسر خود فوت مي شود. همچنين در تحقيقي كه در سال 85 در ايران صورت گرفته و هنوز نتايج آن منتشر نشده ، حاصل اين تحقيق در يك جامعه آماري 1386 نفري گواه اين است كه 69 درصد زنان ، بد رفتاري هاي جسمي و عاطفي همسران خود را تجربه كرده اند.

رئيس انستيتو روانپزشكي تهران در رابطه با ويژگي هاي جمعيت شناختي براي اعمال خشونت هاي خانگي ، گفت: بر اساس مطالعات ، مردان بيكار بيش از ديگر مردان همسران خود را مورد آزار و اذيت جسمي و جنسي قرار مي دهند. همچنين بيشترين آزار و اذيت همسران در ميان مردان تحصيلكرد از نوع آزار عاطفي صورت مي گيرد به همين نسبت زناني كه مورد آزار و اذيت همسران خود قرار مي گيرند از نقطه نظر سلامت عمومي در مقايسه با زناني كه هيچ گاه اين نوع خشونت ها را تجربه نكرده اند ، وضعيت بسيار نامطلوب روحي و رواني دارند.

عاتف وحيد با اشاره به بار مالي بسيار سنگين ناشي از بروز آسيب هاي اجتماعي در جوامع ، اظهار داشت: وقتي فرد به لحاظ روحي و جسمي آسيب مي بيند نيازمند يك سري خدمات و به دنبال آن صرف هزينه هاي هنگفت براي درمان است. به طور تخميني در آمريكا سالانه 8/5 ميليارد دلار بار مالي ناشي از وجود آسيب هاي اجتماعي به دولت تحميل مي شود كه از اين ميزان، 4/1 ميليارد دلار هزينه هاي درماني افراد آسيب ديده و نيز 8/1 ميليارد دلار به علت از دست دادن درآمدهايي كه مي توانستند براي كشور مفيد واقع شوند ، صرف مي شود.

وي در ادامه مهم ترين علل خشونت هاي خانگي را برشمرد و گفت: به طور كلي يكي از مهم ترين علل بروز خشونت هاي خانگي اين است كه فرزندان در خانواده هاي خود شاهد رفتارهاي خشونت آميز از سوي والدين خود بوده و اين گونه رفتارها را آموخته و در زندگي آينده خود به كار مي بندند. همچنين در اغلب موارد براي كنترل يا كاهش استرس هاي وارده ، فرد اقدام به اعمال خشونت كرده و با اين كار سعي در كاستن از ميزان استرس فردي و نيز به كرسي نشاندن حرف خود دارد.

عاتف وحيد افزود: علاوه بر اين ، تاثير رفتارهاي خشونت آميزي كه افراد از طريق وسايل ارتباط جمعي از قبيل تلويزيون، ماهواره و... مشاهده كرده و در اغلب فيلم ها افراد از طريق اعمال خشونت به نتيجه مورد نظر مي رسند ، اين تفكر را در ذهن بيننده تداعي مي كند كه خشونت در اغلب موارد براي كنترل شرايط زندگي موثر واقع مي شود.

رئيس انجمن روانشناسي باليني ايران معتقد است: اينكه مردان در تمامي جوامع نسبت به زنان خشونت بيشتري از خود نشان مي دهند به تربيت خانوادگي فرزندان پسر در خانواده وابستگي مستقيم دارد. زيرا در اغلب موارد اعمال رفتارهاي پرخاشگرانه از سوي پسران نسبت به مادر و يا خواهر خود مورد تشويق اطرافيان قرار گرفته اما در دختران بروز چنين رفتارهايي سركوب شده و در مواردي نيز اعمال تنبيه هاي شديد جسمي در دختران باعث مي شود تا صبر و تحمل ناكارآمد و كاذب در آنان ايجاد شود.

به گفته وي ، متاسفانه هنوز در كشورهايي مانند ايران شاهد اعمال خشونت هاي خانگي از سوي مردان نسبت به فرزندان و زنان صورت گرفته اما اين گونه رفتارهاي نابهنجار همواره مسئله شخصي و خانوادگي تلقي مي شود در حالي كه تداوم اين گونه خشونت ها نه تنها تاثير سوء بر تمامي افراد اين خانواده دارد ، بلكه در نسل هاي بعدي از اين خانواده نيز چنين رفتارهايي نمود عيني خواهد يافت.

وي ادامه داد: با توجه به اينكه تاكنون هيچ نوع عامل پيش گيرنده و كنترل كننده اي در اين زمينه به صورت كارآمد فعال نشده است ، زنان و كودكان به دليل نبود حامي و مأمن براي رهايي از شرايط سخت زندگي ناچار به تحمل اين نوع خشونت ها شده و در اولين فرصتي كه بتوانند زمينه برطرف كردن عقده هاي خود را با خشونت نسبت به اطرافيان خود فراهم مي كنند.

عاتف وحيد در خصوص تاثير خشونت هاي خانگي بر روي فرزندان يادآور شد: تحقيقات نشان مي دهد از هر 5 دانش آموز دختر در جهان ، يك نفر مورد خشونت هاي جسمي و جنسي قرار مي گيرد. همچنين در تحقيق ديگر بر روي 6 هزار خانواده در امريكا مشخص شد 50 درصد مرداني كه همسران خود را مورد آزار و اذيت قرار مي دهند اعمال اين نوع خشونت ها به فرزندان نيز سرايت كرده و آنان نيز مورد آزار جسمي و جنسي قرار مي گيرند.

وي افزود: بايد توجه داشت كه مهم ترين معضل در زمينه درمان اين نوع بيماران ، تجربه استرس پس از ضربه است. بدين مفهوم كه اينگونه افراد شرايطي را تجربه مي كنند كه از تحمل افراد عادي خارج است نظير زلزله ، جنگ و... ، لذا فرزنداني كه در معرض خشونت هاي خانگي قرار مي گيرند خلق و خوي آنان تغييرات منفي يافته و در اغلب موارد وابستگي شديد به مادران خود پيدا مي كنند.

عاتف وحيد با اشاره به راه هاي پيشگيري و مقابله با بروز خشونت هاي خانگي گفت: آموزش همگاني درباره عوامل موثر در بروز رفتارهاي نابهنجار در خانواده ها از طريق انجمن هاي اوليا و مربيان در مدارس، وسايل ارتباط جمعي در اين زمينه نقش بسزايي دارد. ضمن اينكه همكاري و هماهنگي نهادها و ارگان هاي مختلف براي اعمال قوانين محكم تر نسبت به برخورد با عاملان خشونت هاي خانگي و برقرار كردن ارتباط اين افراد با روانپزشكان و مشاوران در حوزه روانشناسي باليني براي كاهش اين گونه آسيب ها موثر است.