خبرگزاری مهر، گروه جامعه-بهمن ایزدی*: هفدهم اسفند ۱۳۹۴ روزی است که پس از ماه ها تلاش کنشگران محیط زیست و آحاد مردم، اسعد تقی زاده محیط بان منطقه استحفاظی دنا پس از تحمل ۸ سال زندان و شرایط پر اضطراب بین مرگ و زندگی، دوباره چشمش به یخچال های نقره فام دنا و رویش جوانه های جنگل بلوط زاگرس افتاد و فراق دل های دردمند و چشم های منتظر مادر، پدر و همسرش، با آزادی اسعد، دو باره آهنگ خوش وصال را سر دادند. هفدمم اسفند ۹۴ مردم و جانب داران حفظ منابع پایه کشور نشان دادند که بر پایه همدلی، اعتماد و اعتقاد به اهداف انسانی می توانند هر نا ممکنی را ممکن سازند.
رویداد زمستان سال ۱۳۹۴ نقطه عطفی در تارخ فعالیت های جامعه مدنی کشور با رویکرد حمایت از طبیعت و محیط زیست کشور محسوب می گردد. هر چند نتایج انسجام آحاد مختلف مردم در درگاه فضای مجازی «پویش حیات» با هدف آزاد نمودن آقایان اسعد تقی زاده و غلامحسین خالدی، محیط بانان در بند منطقه استحفاظی دنا از حکم اعدام، منجر شد و در نهایت این مهم با اتحاد و همبستگی جانبداران محیط زیست و حفظ منابع پایه کشور، در واپسین روزهای سال گذشته با جمع آوری وجه المصالحه کلان محقق شد و متأثر از آن محیط بانان از بند رستند، اما با دقت به واقعیت موجود و رخدادهای مختلف به نظر می رسد که دستاورد اصلی «پویش حیات»، ظهور «سرمایه اجتماعی» با هدف کمک به طبیعت و آب و خاک‌مان و همچنین حافظانش در بخش محیط زیست کشور بود. سرمایه اجتماعی با شکوهی که به قول بسیاری از کنشگران محیط زیست و فعالان جامعه مدنی، تا آن روز در تاریخ تلاش های اجتماعی کشور، آن انسجام و مشارکت مجدانه در بخش محیط زیست، دیده نشده بود. اما موضوع حائز اهمیت‌تر دیگری که باید به آن توجه کنیم، ایجاد ارزش هایی است که در فرآیند حضور اندیشمندانه مردم در آن تلاش مشارکت مدار با محور هم دلی به وجود آمد و یکی دیگر از ارزش های حضور جمعی مردم برای نیل به اهداف مشترکشان را به منصه ظهور گذاشت.
لذا نکته قابل تأمل دیگری که بایستی به عنوان یکی دیگر از دستاوردهای «پویش حیات» به آن اشاره کرد، حضور و معرفی «گنجینه پشتیبان زیست بوم» به آحاد مردم به ویژه کنشگران محیط زیست در جایگاه نخستین نهاد خیریه طبیعت بود. هر چند گنجه پشتیان زیست بوم از اواسط سال ۱۳۹۲ با هدف کمک به تلاش های محیط زیستی، حمایت از تنوع زیستی و همچنین کمک به فعالان محیط زیست برای تحقق برنامه های عمرانی آنان و کلیه کسانی که در طریق ارتقاء وضعیت محیط زیست تلاش می کنند، تشکیل شد، اما در واقع تا قبل از معرفی حساب بانکی گنجه به عنوان محل جمع آوری وجوهات اهدایی مردم به منظور تأمین وجه المصالحه آزاد نمودن محیط بانان بی پناه دنا، کمتر کسی از وجود گنجه و نحوه فعالیتش، اطلاع داشت. بنابراین با انسجام و فعالیت کنشگران محیط زیست در درگاه «پویش حیات» (شایان ذکر است این نام صرفاً برای هماهنگی بیشتر جانبداران محیط زیست و سرمایه اجتماعی موصوف به منظور انسجام و تمرکز بهتر به وجود آمد) نهاد نیکوکاری گنجه پشتیان زیست بوم ایران در ردیف نخستین نهاد خیریه به جامعه محیط زیست کشور معرفی شد و این مهم از جمله دستاوردهای سرمایه اجتماعی شکوهمند در عرصه فعالیت های اجتماعی کشور به شمار می رود.
نکته حائز اهمیت دیگری که در فرایند حضور جدی مردم در قالب «پویش حیات» بایستی به آن توجه جدی کنیم اعتماد گروه های مختلف مردم اعم از دانشگاهیان، کوهنوردان، ورزش کاران، مدیران بخش های دولتی، تشکل های غیر دولتی، صاحبان صنایع و... نسبت به ابداع کنندگان و گردانندگان پویش حیات بود و چنانچه این حسن اطمینان و اعتماد به نیت، روش و هدف خیر مسئولان «پویش حیات» وجود نداشت، قطعاً پویش حیات در رسیدن به اهداف خویش با ناامیدی رو به رو می‌شد.
از طرفی دیگر آموزه ای که همگرایی و مشارکت مردم در خلق پویش حیات به همگان دادند، ایمان به هدف مشترک و پایداری برای دستیابی به آن بود. آنان با هم اندیشی و به دور از هر گونه تکلف و گروه گرایی، با تکیه بر اعتماد و به طور خود جوش برنامه های راهبردی پویش را مدیریت کردند و بهترین «الگو»ی همراهی، همدلی، صداقت، و مشارکت در برگیرنده و هماهنگ را برای حصول نتایج مورد نظر ارائه دادند و نشان دادند که چنانچه با اهداف متعالی انسانی و به دور از خودنمایی و خود محوری فعالیت نماییم هر کار سخت و ناشدنی را می توان محقق ساخت.
به هر تقدیر سرمایه اجتماعی بوجود آمده در بخش فعالیت های محیط زیستی جامعه مدنی کشور، واقعیت ارزشمندی است که هم چنان ضرباهنگ قلب حیات بخشش در عرصه تلاش های ارزشمند و اثرگذار جامعه مدنی، شنیده می شود. ضرباهنگی که تا کنون عالی ترین مقام سازمان حفاظت محیط زیست از شنیدن صدایش، خودداری کرده و به همین دلیل است که تا به حال سعی کرده آن سرمایه اجتماعی را انکار کند و به شیوه ای ناشیانه در محافل گوناگون سعی در قلب واقعیات داشته اند و از همین روی آزادی محیط بانان توسط آحاد مردم و جانبداران محیط زیست را یا انکار کرده یا به خود نسبت داده اند و شاید به همین دلیل است که تا کنون حتی حاضر به ابراز تشکر از حضور اثرگذار و اندیشمندانه مردم در خصوص آزاد کردن محیط بانان اعدامی و در بند دنا نبوده اند.
لذا همین بی اعتنایی ها به کنشگران فعالیت های اجتماعی و محیط زیستی، از سویی دیگر نشان دهنده اصرار بیشتر تصمیم سازان سازمان محیط زیست در عریض و عمیق کردن فاصله تاریخی شکاف بین آن سازمان و مردم است.
اما نکته حائز اهمیت آن است که مدیران گنجه پشتیبان زیست بوم و حامیان صدیق آن در خصوص اهداف و فعالیت های انسانی خود به دور از هرگونه توقع از بخش دولتی ذیربط و به دور از هرگونه بزرگ نمایی و گروه گرایی، عملا نشان داده اند که همواره در خصوص انجام تلاش های مشارکت مدار برای کمتر کردن بحران های محیط زیستی کشور و حافظان آب و خاک و تنوع زیستی آن اهتمام می ورزند و پیرو همین مرام به حمایت از ده ها برنامه و طرح محیط زیستی، اخیرا نیز موفق شدند با تامین هزینه های قضایی و دیه، مشکلات مالی و قضایی محیط بان آقای ماشاءالله مهنایی در حوزه دهدشت واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد و همچنین همیار محیط بان آقای حمید بیگی در حوزه بوانات و سرچاهان واقع در استان فارس را مرتفع کنند.
*مدیر گنجه پشتیبان زیست بوم ایران
نظر شما