محمدصادق جوکار در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: برای بررسی تاثیر حمله نظامی آمریکا به سوریه و اثر آن بر روی بازار نفت، باید ۳ مولفه مهم حجم بحران، مانایی بودن و بازیگران آن را مورد بررسی قرار داد تا بتوان یک تحلیل منطقی ارائه داد؛ بر این اساس، در مولفه نخست باید توجه داشت که حمله نظامی در چه موقعیت مکانی رخ داده است؛ اگر این مداخله نظامی در گلوگاه‌های مهم تجارت نفت مانند خلیج فارس یا تنگه مالا باشد، به طور قطع با منطقه دور تولیدی نفت مثل دلتای نیجریه متفاوت است.
کارشناس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی افزود: باید توجه داشت که روزانه ۱۸ و ۱۵ میلیون بشکه نفت از خلیج فارس و تنگه مالاکا، ترانزیت می‌شود و اگر چنین بحرانی در این مناطق رخ دهد، افزایش قیمت نفت بسیار بیشتر و پایدارتر از یک بحران منطقه‌ای مثلا در دلتای نیجر است؛ بنابراین باید این مولفه را در نظر داشت.
جوکار اضافه کرد: مولفه دوم، مانایی بحران است و باید دید که بحران منطقه‌ای، ادامه دار خواهد بود یا خیر؛ اما اصولا در چنین بحران‌هایی، بازار نفت در ابتدا تاثیر می‌پذیرد و در مرحله بعد، با خوانش‌های مبتنی بر اطلاعات مطلوب، طول مدت بحران را ارزیابی کرده و با توجه به آن، خود را هماهنگ می‌کند؛ همانطور که جنگ ایران و عراق که در ابتدا با یک شوک بزرگ مواجه شد؛ در ادامه و با نظر به طولانی شدن جنگ، خود را وفق داد و قیمت‌ها را کنترل کرد.
این کارشناس موسسه مطالعات بین المللی انرژی با بیان اینکه بازیگران بحران‌های منطقه‌ای عامل سوم در این زمینه هستند، افزود: در سوریه بازیگران اصلی شامل ایران، روسیه، آمریکا، عربستان سعودی، ترکیه و قطر هستند که این بازیگران، پیوند ویژه‌ای با حوزه نفت و انرژی دارند. از همین رو و البته لحاظ کردن قدرت‌های هر یک از این کشورها، طبیعی است که عمق اثرگذاری بر قیمت‌های نفت و مسائل انرژی بسیار بیشتر از یک نزاع نظامی میان ازبکستان و تاجیکستان باشد.
وی ادامه داد: بدون تردید بحران در ژئوپلتیک مدیترانه غربی، برای قیمت جهانی نفت چالش ساز است و اگر این بحران شدت پیدا کند، وضعیت بازارها را متحول خواهد ساخت. همانطور که در روزهایی که ترکیه یکی از جنگنده‌های روسیه را سرنگون کرد، عربستان خواستار حمایت هوایی آمریکا از داعش شد تا با تکیه بر حضور آمریکا، نیروی زمینی خود را وارد سوریه کند؛ به نحوی که در همان ایام، چند اندیشکده مطرح آمریکایی در تحلیل‌هایی نوشتند که در صورت ورود مستقیم عربستان به این بحران، قیمت نفت بین ۱۰ تا ۱۵ دلار افزایش پیدا خواهد کرد؛ زیرا در این صورت، ایران و روسیه هم واکنش جدی تری نشان خواهند داد.
جوکار تصریح کرد: البته این مربوط به اثرات مستقیم است؛ در حالی که نباید اثرات غیرمستقیم را نیز فراموش کرد. فرض کنید با افزایش چالش ها در منطقه و قرار گرفتن روسیه در برابر غرب، ممکن است تحریم‌هایی علیه مسکو در دستور کار قرار بگیرد که شرایط را پیچیده تر می‌کند؛ یا اگر دامنه نزاع‌های منطقه‌ای کمی گسترده تر شود و به دریای سیاه تسری یابد، وضعیت برای ترکیه و کشورهای مقصد صادراتی نفت آن، وخیم می‌شود. همه این عوامل می‌توانند به صورت مستقیم و غیرمستقیم قیمت‌ها را دستخوش تغییرات بزرگی کند.
این کارشناس موسسه مطالعات بین المللی انرژی در پاسخ به این پرسش که آیا این بحران آغازگر فصل جدیدی در قیمت‌ها خواهد شد یا خیر، گفت: به نظر من وضعیت فعلی از پایداری برخوردار نیست و دونالد ترامپ برای اعلام اینکه با اوباما متفاوت است و باید نقش بیشتری از بحران منطقه را راهبری کند، دست به چنین اقدامی زده است؛ بنابراین ادامه این روند، برنامه‌های مشترک روسیه و آمریکا را در حوزه‌های مختلف همکاری‌شان تحت تاثیر قرار می‌دهد که مطمئنا، هیچ کدام ازاین دو کشور علاقه ندارند بر سر مساله سوریه، روابطشان تیره شود.
وی با اشاره به اتفاقات سال ۱۹۹۱ در عراق خاطرنشان کرد: در آن سال، دو منطقه پرواز ممنوعه در شمال و جنوب عراق اعمال شد که با واکنش بازار نفت و افزایش قیمت، مواجه شد؛ اما پس از اندکی دوباره تعادل قیمتی به بازار بازگشت و عوامل بنیادین در تعیین قیمت نفت تاثیرگذار شدند.
این کارشناس بازار بین المللی انرژی در پایان به نقش انرژی‌من‌ها پرداخت و اظهار داشت: قطعا بین سیاستمداران و انرژی‌من‌های آمریکایی، تفاوت‌های بسیاری در این بار وجود دارد. گروه نخست از گستره دید بیشتری برخوردارند؛ ولی دسته دوم اصلا بحران‌های ژئوپلتیکی را فرصت می‌دانند و ازهمین رو، ترامپ را تشویق می‌کنند تا با این اقدامات، موجب افزایش قیمت نفت شده و کشورشان را با توجه به افزایش قیمت نفت به سوی استقلال انرژی سوق دهد. استقلال انرژی که یکی از شعارهای مهم ترامپ در روزهای انتخاباتی آمریکا بود و دقیقا چنین روندی را می‌توان در همان راستا دانست.
جوکار، در تکمیل صحبت‌های خود گفت: البته این یک سوی ماجرا است و سوی دیگر، به هزینه‌های نظامی مربوط است. مثلا هزینه یک ساعت پرواز و عملیات یک جنگنده اف ۱۶، بسته به نوع عملیات بین ۴۰ تا ۱۰۰ هزار دلار هزینه در بر دارد که با توجه به وضعیت اقتصادی این کشور و همچنین نوع عملیات‌های دریایی و هوایی، هزینه گزافی خواهد شد که نمی‌تواند ترامپ را به تهاجم نظامی سوق دهد.
نظر شما