به گزارش خبرنگار مهر، «متروپولیت والاکالومسکی ایلاریون» و «ایوان سیمیونوف» مدیرمسئول کانال «راسیا ۲» و «نائوکا ۲» روز ۲۵ مارس (۵ فروردین) سال جاری در برنامه تلویزیونی «کلیسا و صلح» در کانال راسیا ۲۴ درباره موضوع پراهمیت «الهیات» به بحث و گفتگو پرداختند؛ موضوعی که طی سال ۲۰۱۶ بحث و مناظرات بسیاری به دنبال داشته است و حتی به دستور «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه رشته مستقل الهیات نیز در سطح دکتری و فوق دکتری راه اندازی شد. در ادامه گفتگوی این دو کارشناس روس را که به همت رایزنی فرهنگی ایران در روسیه از سایت سایت پاتریارک ترجمه و در اختیار ما قرار گرفته است آمده است.
سیمیونوف: روسیه منتظر یک رویداد جدید و جالب توجه است. برای اولین بار در تاریخ روسیه معاصر ما برای دفاع از رساله دکتری با موضوع الهیات طبق برنامه دولت آماده می شویم. پاول خودزینسکی به زودی از رساله دکتری خود تحت عنوان «حل و فصل مشکلات الهیات در قرن هجده بر مبنای آثار تالیفی قدیس فیلارت متروپولیت مسکو» دفاع خواهد کرد.
کلمه «باگاسلوف» مترادف کلمه «تئولوژی» (الهیات) در زبان روسی برای سه قدیس به کار می رود: یوحنا باگاسلوف، گریگوری باگاسلوف و سیمیون باگاسلوف. اما امروز می بینیم که این کلمه در استاندارد دولتی وارد شده است. لطفا دراین باره توضیحاتی بفرمایید.
ایلاریون: ما رشته «تئولوژی» (الهیات) را تدوین کردهایم. این رشته سال ها در فهرست رشته های علمی قرار داشت؛ به همین خاطر امروز بحث درباره علمی بودن این رشته در میان نیست. بحث در این باره امروز بی‌مورد است، زیرا تصمیم اتخاذ شده و به مرحله اجرا رفته است. البته برخی افراد هنوز استدلالات خود را در خصوص علمی نبودن این رشته مطرح می کنند. معمولا متخصصین علوم طبیعی در این باره بیشتر صحبت می کنند؛ حتی این افراد فلسفه را نیز جزو رشته های علمی قبول نمی کنند.
سیمیونوف: فلسفه جزو علوم انسانی است.
ایلاریون: الهیات جزو علوم انسانی است. این رشته بر مبنای جهانبینی دینی شکل گرفته و به شکل‌ها و انواع گوناگون در کشورهای مختلف و به زبان های متفاوت، حتی در فرهنگ ها و سنت های مختلف وجود دارد. الهیات‌شناس کسی است که سنت های دینی را از داخل بررسی کرده و آن را تبیین می کند. دین شناسان بر خلاف متخصصین الهیات، سنت های خارجی را از بیرون بررسی می کنند و به فرایندهای داخلی چندان توجهی ندارند، مهم برای آنها سنت های دینی و عوامل خارجی موثر بر آنهاست. به عنوان مثال، دین شناسان وضعیت دین مسیحیت و اسلام را در فدراسیون روسیه بررسی کرده، فرایندهای مختلفی که در بین پیروان مسیحیت و یا اسلام رخ می دهند را مورد مطالعه قرار می دهند. دین‌شناسان به مسائلی می پردازند که به اجرای سنت های دینی مربوط می شود: مردم به چه اعتقاد دارند، آیا همیشه به آن اعتقاد و باور دارند، چه گزینه هایی جایگزینی برایشان وجود دارد، چه باورهای دینی تلقی می شوند و چه باورهایی شرک؟
سیمیونوف: موسسات آموزشی دینی و در واقع آکادمی ها کار خود را در خصوص تدریس و اعطای مدرک دکتری در رشته الهیات متوقف نکرده اند و این پروسه تا پیش از آن هم بوده است، چه نیازی به طرح و تدوین آن در سطح استانداردهای حکومتی بود؟
ایلاریون: تا امروز افرادی که درجه دکتری در رشته الهیات داشتند از سوی حکومت روسیه مورد تائید قرار نمی‌گرفتند. حال این فرصت حاصل شده و ما دو گزینه پیش رویمان داریم: موسسات آموزشی دینی ما میتوانند مجوز دولتی دریافت کنند و دیپلم پایان دوره بدهند. به این ترتیب مدارک اعطا شده از سوی آکادمی دینی مورد تائید مراکز دولتی خواهد بود و به طور همزمان ما رشته الهیات را در مراکز آموزشی غیردینی وارد می‌کنیم. دانشکده های الهیات در دانشگاه های غیردینی فعال می شوند و با مقرراتی متفاوت از آکادمی دینی فعالیت خواهند کرد.
از این پس ما تمام استانداردها را تغییر داده و خود را با استانداردهای آموزشی تعیین شده در وزارت علوم هماهنگ خواهیم کرد. ما معتقدیم که علم الهیات باید در همان سطحی باشد که سایر رشته های علوم انسانی در کشور ما قرار دارند.
سیمیونوف: جناب ایلاریون، آقای پاول خودزینسکی که به زودی از رساله خود دفاع خواهد کرد، در پایان مدرک دکتری فلسفه دریافت می کند و نه الهیات. دلیل آن چیست؟
ایلاریون: تصمیم کمیسیون عالی ارزیابی وزارت علوم بر این بوده است، من فکر می کنم که این تصمیم موقت است. ما پیشنهاد کردیم که عنوان مدرک را الهیات بگذارند، اما به ما گفتند که فعلا این عنوان مورد تائید نیست زیرا ما تحصیل کرده های مورد تائید در رشته الهیات نداریم و افرادی که در هیات داوری می نشینند متخصصین رشته فلسفه و تاریخ هستند.
به عنوان مثال، من دکترای الهیات از آکادمی دینی مسکو و فوق دکتری فلسفه در رشته الهیات از دانشگاه آکسفورد دارم. در کشورهای آلمان و سوئد به این دکترای دوم «تحصیلات تکمیلی یا کمکی» می گویند. همین موضوع باعث شده که مدرک من را در هیات عالی داوران بپذیرند.
سیمیونوف: جناب ایلاریون، این استاندارد دولتی در رشته الهیات فقط به الهیات مسیحیت ارتدوکس مربوط می شود، یا به عنوان مثال، کاتولیک ها یا پیروان سایر ادیان از جمله اسلام و بودا هم می توانند طبق این استانداردها از رساله خود دفاع کنند؟
ایلاریون: کاتولیک ها و پیروان سایر ادیان سنتی از جمله اسلام، یهود و بودا نیز میتوانند. شورای رساله دکتری ما اولین شورا است، اما آخرین شورا نیست. قرار است شوراهای دیگری هم تشکیل شوند که در وهله اول شورای رساله دکتری اسلام است.
البته، از همان ابتدا این سوال مطرح شده بود. همه می پرسیدند چطور شورا تشکیل بدهیم، تک دینی یا چند دینی؟ نمایندگان تمام ادیان توافق کردند که حضور همزمان کشیشان، راوینها و امامان در یک شورا برای شنیدن دفاعیات رساله ای همچون رساله اول خودزینسکی کمی عجیب است. اما لازم به ذکر است که در راس هرم این شورا، یک شورای کارشناسی قرار دارد که از همان ابتدا پایه آن را بر چند دین گذاشتیم. در این شورای تخصصی از هر سه دین ارتدوکس، اسلام و یهود نمایندگانی حضور دارند.
سیمیونوف: بحث دیگری را مطرح می کنیم. لطفا بفرمایید از نظر شما و کلیسای ارتدوکس، تماشای تلویزیون با محتوای امروز آن برای پیروان دین مسیحیت گناه است یا خیر؟
ایلاریون: ما الان با شما در یک برنامه تلویزیونی هستیم. به عبارتی تلویزیون هم یکی از انواع رسانه های گروهی در دست انسان است. تلویزیون چیزی مثل کتاب یا کامپیوتر است. شما می توانید یک کتاب دینی را مطالعه کنید یا یک کتاب فلسفی یا هنری را در دست بگیرید. اما اگر بخواهید کتابی با محتویات نادرست بخوانید، این انتخاب شماست و تقصیر از خودتان است. در مورد تلویزیون هم همینطور است. شما می توانید برنامه هایی را تماشا کنید که به فرهنگ، تاریخ یا مسائل آموزشی مربوط می شوند. امروز کانالهای خاصی برای علاقه‌مندان فرهنگ وجود دارد؛ کانال «کولتورا»، کانال خبری «راسیا ۲۴»، کانالهای کلیسا «اسپاس» (نجات)، «سایوز» (اتحاد) و ... به عبارتی همه امکانات در دسترس هستند. اگر بخواهید فقط برنامه های سرگرم کننده یا پورنو و غیره تماشا کنید، قطعا گناه کرده اید و خودتان پاسخگوی عملتان خواهید بود.
در زندگی باید پیوسته خود را کنترل کرد. کلیسا راهی غیر از «اعتراف» برای درمان نمی داند. باید انجیل و زندگی قدیسان را خواند. باید در پیشگاه خداوند دعا خواند و از شر گناهان خلاص شد.
نظر شما