خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه- علی کریمی: شخصیت بی بدیل و سراپا نور و حکمت زینب بنت علی (ع)در عالم اسلام همچو شمسی تابان حقا و انصافا جهان را روشنا می دهد. بدیهی است بحث از بحار انوار شمسی چون زینب کبری(س) از عهده بشر عادی خارج است مگر امام نعصوم، لذا نقطه ی ثقل این مقال بر نکته ای است که شاید کمتر بدان پرداخته شده و شاید بیان و تشریح اش از ما برآید و آن هم بحث از اینکه :
زینب کبری رائده ای در مقوله ی جهاد اسلامی است و این مورد اتفاق شیعه و سنی است.
اینک بنحو مجمل و مفید به برخی از مجاهدت های آن حضرت در ادوار مختلف حیات شریف شان می پردازیم:
مجاهدت در عرصه علم و دانش
سخنان و خطبه‌های وی در کوفه و همچنین در دربار یزید، که همراه با استدلال به آیات قرآن بود، بیانگر دانش او است. وی احادیثی از حضرت علی(ع) و مادرش حضرت زهرا(س) نقل کرده است. محمّد بن عمرو، عطاء بن سائب،فاطمه بنت الحسین و دیگران از وی حدیث نقل کرده‌اند.
زینب هنگام حضور امیرالمؤمنین (ع) در کوفه برای زنان آنجا تفسیر قرآن ارائه می‌داد.
سخنوری وی برای شنوندگان یادآور خطبه‌های پدرش امیرالمؤمنین (ع) بوده است. سخنانش در کوفه و مجلس یزید و نیز گفتگوهای وی با عبیدالله بن زیاد، بی‌شباهت به خطبه‌های امام علی (ع) و خطبه فدکیه مادرش زهرا (س) نیست.
هنگام سخنرانی وی در کوفه، پیرمردی در حالی که می‌گریست، گفت:
«پدر و مادرم فدای ایشان که سالخوردگانشان بهترین سالخوردگان و کودکان ایشان بهترین خردسالان، و زنانشان بهترین زنان و نسل آنان والاتر و برتر از همه نسل‌هاست.»(۱)
-مجاهدت در عرصه عبادت و تهجّد
حضرت زینب کبری (س) شب‌ها به عبادت می‌پرداخت و در دوران زندگی، هیچ‌گاه تهجّد را ترک نکرد. آنچنان به عبادت اشتغال ورزید که ملقّب به «عابده آل علی» شد.(۲) شب زنده‌داری وی حتی در شب دهم و یازدهم محرم، ترک نشد. فاطمه دختر امام حسین (ع) می‌گوید:
«در شب عاشورا، عمّه‌ام پیوسته به عبادت مشغول بود، نماز و نیایش داشت و پیوسته اشک‌هایش سرازیر می‌شد.»
ارتباط حضرت زینب (س) با خداوند آن‌گونه بود که امام حسین(ع) در روز عاشورا هنگام وداع، به خواهرش فرمود:
«یا اختی لا تنسینی فی نافلة اللیل»؛ «خواهرم! مرا در نمازهای شب، فراموش نکن»(۳)
-مجاهدت در عرصه صبر
در روز عاشورا، هنگام دیدن پیکر خونین برادرش چنین گفت:
«بار خدایا! این اندک قربانی و کشته در راه خودت را از ما (خاندان پیامبر) بپذیر.»
وی بارها جان امام سجّاد (ع) را از مرگ نجات داد؛ از جمله در مجلس ابن زیاد، پس از احتجاج امام سجاد(ع) با ابن زیاد، وی دستور کشتن امام را صادر کرد. در این هنگام حضرت زینب (س) دست در گردن فرزند برادر انداخت و فرمود: «تا زنده‌ام، نخواهم گذاشت او را بکشید.»(۴)
-مجاهدت در عرصه بلا و مصائب
اوج امتحان اهل بیت (ع)خصوصا حضرت زینب (ع)، با خوف و وحشت در عصر عاشورا و شام غریبان اتفاق افتادکه سخت شکننده و طاقت فرسا بود؛ ولی حضرت زینب (ع) با طلب استمداد از عنایات الهی در آن پیروز شد. مهم‌ترین لحظه‌های ترس و خوف از این قرار بود:
دشمنان در غارت خیمه‌های حسینی بر یکدیگر سبقت می‌گرفتند؛ به گونه‌ای که چادر از سر زنان می‌کشیدند. دختران آل رسول از سراپرده خود بیرون آمده، می‌گریستند و از فراق عزیزان و بزرگان خویش شیون می‌کردند.حمید بن مسلم می‌گوید: «زنی را دیدم از قبیله بنی بکر بن وائل با شوهرش در سپاه عمر بن سعد بود و هنگامی که دید آن گروه بر زنان حسین و خیام آنها یورش برده، غارت می‌کنند، شمشیری به دست گرفت و به سوی خیام آمده، قبیله خود را صدا زد و گفت: ای آل بکر بن وائل! آیا دختران رسول خدا را تاراج می‌کنند؟ و شما به خونخواهی برنمی‌خیزید؟» پس از غارت خیمه‌ها، شعله‌هایی از آتش آوردند و یکی از آنها فریاد می‌زد: «اَحْرِقُوا بُیُوتَ الظَّالِمِینَ؛ سراپرده ظالمین را بسوزانید.» و زنان با اجازه حضرت سجاد(ع) و دستور حضرت زینب (ع) راه بیابان‌ها را پیش گرفتند. امام سجاد (ع) می‌فرماید: «به خداا سوگند! هیچ گاه به عمّه‌ها و خواهرانم نظر نمی‌کنم، جز اینکه گریه گلویم را می‌گیرد و یاد میکنم آن لحظات را که آنها از خیمه‌ای به خیمه دیگر می‌گریختند و منادیی سپاه کوفه فریاد می‌زد که خیمه‌های این ستمگران را بسوزانید.»(۵)
مناسب است در پایان چندی از نظرات اعاظم اهل سنت را درباره شخصیت حضرت زینب یادآور شویم تا ابعاد شخصیت حضرتش در عالم اسلام هم روشن گردد:
-جلال الدین سیوطی از مفسّرین اهل سنّت می‌گوید: «وَکَانَتْ لبیبَةً جَذْلَةً عَاقِلَةً لَهَا قُوَّةُ جَنَانٍ؛ زینب بانویی خردمند وعاقل بود و از قوّت قلب و مقاومت برخوردار بود.»(۶)
-ابن اثیر از مورّخین بزرگ اهل سنّت می‌گوید: «وَکَانَتْ زَیْنَبُ اِمْرَاَةً عَاقِلَةً لَبِیبَةً جَزْلَةً... وَهُوَ یَدُلُّ عَلَی عَقْلٍ وَقُوَّةِ جَنَانٍ؛ زینب زنی بود عاقل و خردمند و با زکاوت... و این یعنی کلام حضرت در مجلس یزید بر عقل و قوّت قلب و پایداری او دلالت دارد.»(۷)
اینها تنها نمی از یم مجاهدت های آن بانوی عظیم الشان می باشد که به قلم قاصر ما در می آمد و هرکس طالب است بجوید که بحر فضل و کرم زینب کبری تمام ناشدنی است.
مصادر:
- ابن عساکر، اعلام النسا، ص۱۸۹/ نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱۶، ص۲۱۰؛ حر عاملی، وسایل الشیعه، ج۱، ص۱۳و۱۴ و مجلسی، بحارالانوار، ج۶، ص۱۰۷
- جعفر النقدی، زینب الکبری بنت الامام، ص۶۱.
- فیض الاسلام، خاتون دوسرا، ص۱۸۵.
- مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۱۷.
- هاشمی خطیب، علی بن حسین، ثمرات الأعواد، ص۲۷۸. /المجمع العالمی لأهل البیت (علیهم‌السلام)، أعلام الهدایة الإمام الحسین سید الشهداء (علیه‌السّلام)، ص۲۰۴
- ابن اثیر جزری، ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ج۵، ص۴۶۹.
- من علماء البحرین والقطیف، وفیات الائمه، ص۴۳۱
۱۲:۲۰ - ۱۳۹۶/۰۱/۲۴
۰۱:۲۷ - ۱۳۹۶/۰۱/۲۶
نظر شما