شرايط براي توليد فيلم كودك مهيا نيست / سينماي كودك تنها با مخاطب تعريف مي‌شود؛ آسيب‌شناسي سينماي كودك از نگاه كارشناسان و سينماگران

محمدعلي طالبي، كارگردان فيلم "تو آزادي"، كه فيلمش در اكران عمومي به سرنوشت ناگواري دچار شد، در مورد سهم اندك سينماي كودك و نوجوان از اكران يك سال سينماي ايران به خبرنگار مهر گفت: "من حدود دو ماه پيش نامه اي به فارابي نوشتم و از وضعيت بحراني حاكم بر سينماي كودك گله كردم."

وي در ادامه افزود: "اين نامه در يكي دو روزنامه و خبرگزاري شما منعكس شد، ولي بعد به سكوت گذشت. من هم درگير ساخت فيلم جديدم شدم و در حالي كه همه كارها انجام و 12 ميليون هم براي پيش توليد هزينه شده بود، به دليل برنامه‌ريزي اشتباه فارابي در پرداخت وام فيلم من مانند بسياري ديگر از فيلم‌هاي كودك متوقف شد. اين وضعيت سينماي كودك ماست."

كارگردان "كيسه برنج" درباره شرايط حاكم بر فارابي گفت: "برخورد بنياد فارابي با فيلمسازاني مانند من درست نيست و ما نمي دانيم اين مسئله را بايد به اطلاع چه كسي برسانيم. در حالي كه اين شرايط را به اطلاع آقاي جعفري جلوه و وزير ارشاد هم رسانده ايم. سينماي كودك و نوجوان ما در وضعيت خوبي به سر نمي برد و تا زماني كه اين شرايط بر بنياد فارابي حاكم است، من و امثال من فيلم نمي سازيم."

كارگردان "چكمه" تغيير زمان جشنواره فيلم كودك و نوجوان را هم از پيامدهاي اين وضعيت دانست و افزود: "مي بينيم كه جشنواره كودك و نوجوان هم امسال تعطيل و به زمان ديگري منتقل شد كه معلوم نيست چه پيش خواهد آمد."

طالبي سرنوشت سينماي كودك و نوجوان را ناخوشايند ذكر كرد و ادامه داد: "تا وقتي شرايط نامناسب است و انديشه انسان‌ها سوزانده مي‌شود، كساني كه براي اين سينما دل مي سوزانند فرقي با ديگران ندارند. ما ديگر نمي توانيم كمر راست كنيم؛ تا وقتي كه آدمهاي معقول و هنرشناس و فهميده بيايند كه بتوان با آنها ديالوگ برقرار كرد."

اين كارگردان بين تعاريف فيلم "براي كودك" و "درباره كودك" تفكيك خاصي قائل نشد و گفت: "اين يك بحث قديمي است كه من زياد آن را تفكيك نمي كنم. معتقدم در زمينه فيلم هاي كودك و نوجوان در هر بخشي كه كاري انجام شود ارزشمند است. يكسري فيلم ها مسائل كودكان را براي بزرگ ها مي گويند ارزش دارند. يكسري فيلم ها هم اختصاصاً براي كودكان ساخته مي شوند. من هر دو جريان را مثبت مي دانم و بايد روي آنها كار شود."

امير سمواتي در مورد سهم اندك سينماي كودك و نوجوان از اكران يك سال سينماي ايران به مهر گفت: "به نظر من اتفاقي كه در ميان مسئولان دولتي و حتي تلويزيون افتاده اين است كه كودكان آنها بزرگ شده و اين مسئولان هم كودكان و كودكي را فراموش كرده‌اند. از عواقب آن همين بس كه توجهي كه اين بخش در دهه 60 به سينماي كودك و نوجوان داشت از بين رفته است. سينماي بعد انقلاب نشان مي‌دهد سينماي كودك در اين دهه چه اوجي داشت و در حال حاضر چه افولي كرده است."

سمواتي ضمن اشاره به نگاههاي مختلفي كه همواره به سينماي كودك بوده، افزود: "يكسري از افراد سينماي كودك را به عنوان نردباني براي دست يافتن به سينماي حرفه‌اي مي‌دانند. يك عده هم از اين سينما براي مطرح‌كردن حرف‌هايشان استفاده مي‌كنند. گروه ديگر هم صرفاً به خود سينماي كودك و نوجوان توجه دارند. بحث ما روي اين گروه سوم است."

وي خصيصه مهم اين سينما را رابطه مستقيم با مخاطبش دانست و ادامه داد: "يكي از مهمترين ويژگي‌هاي اين سينماي اين است كه با مخاطب تعريف مي‌شود. در تمام دنيا هم وقتي بحث سينماي كودك مطرح مي‌شود همواره مخاطب مد نظر است، مخاطبي كه بتوانيم جذبش كنيم. همين مخاطب است كه تعيين مي‌كند سراغ چه مضموني برويم. بنابراين جدا كردن سينماي كودك از مضمون بي‌معني است. ايجاد شرايطي كه از اين محل براي اغراض ديگر استفاده كنيم هم جاي حرف دارد."

اين تهيه‌كننده در تعريف سينماي كودك هم گفت: "سينمائي كه مخاطبش كودك و نوجوان باشد و هر فيلمي كه در راستائي ساخته شود كه بتواند اين مخاطب را جذب كند در اين ژانر جاي مي‌گيرد. به نظر من در قالب سرگرمي هم مي‌توان مضامين متعالي را به كار برد. مثلاً در فيلم "گلنار" يا "گربه آوازه‌خوان" در عين حالي كه مفاهيم خاصي مطرح مي‌شود، كودكان سرگرم هم مي‌شوند."

سمواتي در پايان صرف حضور چند كودك در يك فيلم را دليل تعلق آن به سينماي كودك ندانست و افزود: "مثلاً اگر در مديوم تلويزيون فيلمي بسازيم كه مناسب مخاطب سينما باشد، معلوم مي‌شود مخاطب خود را نشناخته‌ايم."