خبرگزاری مهر، گروه استانها – بهنام عبداللهی: «بزرگترین بازار سرپوشیده جهان»، یک عنوان بزرگ و دهان‌پرکن که پشت آن واقعیتی بزرگ‌تر وجود دارد. حقیتی تاریخی و عظیم که سال‌هاست دیگر نه تنها متعلق به تبریز، بلکه به تمام انسان‌های جهان –آنان که تاریخ را ارج می نهند – تعلق دارد.
بازار سرپوشیده تبریز را می‌توان به رگ تاریخی و اقتصادی این شهر و این سرزمین تشبیه کرد. رگی پرخون که همیشه رنگ زندگی را بدون هیچ مواد افزودنی بر خود داشته است. کافی است تنها یک‌بار در این بازار گم شوید، آنجاست که حس گم‌شدن در کوچه پس کوچه‌های تاریخ به شما دست خواهد داد. آنجاست که وقتی از تیمچه‌ای به تیمچه دیگر وارد می‌شوید، یا از کاروانسرایی به کاروانسرایی دیگر، حس می‌کنید همین چند لحظه پیش گروهی تجاری از جاده ابریشم به اینجا آمده و پس از به یادگار گذاشتن خاطراتی غنی و ماندگار، تبریز را ترک کرده‌اند.
واقعیت امر همین‌هاست. همین تاریخی بودن، همین زیبایی‌های محض، همین...، اما درست از زمانی که پای «زندگی امروزی» به بازار باز شد ودستش به مغازه‌ها و آدم‌هایش رسید، جلوه تازه‌تری از بازار ارائه شد. جلوه‌ای پیچیده، آشفته و نامرتب.
سال‌هاست که بزرگترین بازار سرپوشیده جهان با سیم‌های برق و تلفن و لوله‌های آب و... دست و پنجه نرم می‌کند؛ سال‌هاست که بزرگترین مشکلات از در و دیوار بزرگترین بازار سرپوشیده جهان بالا می‌روند، سال‌هاست که زمین بازار با مردم راه نمی‌آید، سال‌هاست چهره مغازه‌ها دور از همدیگر مانده است و بسیاری از مشکلات دیگر که حالا در آستانه یک اتفاق تاریخی، «تبریز ۲۰۱۸»، وقتش رسیده که کمی درباره این مشکلات حرف بزنیم چرا که بعد از بازاریان و اهالی تبریز بیشترین آسیب را چشم و گوش گردشگران حس می‌کنند.
اقتصاد ایران در تیمچه‌های بازار تبریز
بیشترین انگشت انتقادات از سوی مردم و کارشناسان درباره وضعیت نه‌چندان مطلوبی که بر تاسیسات و بنیه‌های بازار تاریخی تبریز حاکم است، به سمت شهرداری می‌چرخد چراکه مدام طرح‌های خوبی ارائه شده اما طرح خوبی اجرا نشده است.
برای شنیدن حرف شهرداری درباره مشکلات و کمبودهای بازار تاریخی تبریز سراغ شهردار منطقه ۸ می‌رویم. منطقه‌ای که هسته تاریخی شهر را در برمی‌گیرد. محبوب تیزپاز در این‌باره در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: قدمت بازار تبریز به دوران صفویه و قاجار برمی‌گردد و یکی از غنی‌ترین بازارهای ایران است.
وی ادامه می‌دهد: همچنین می‌توان به جرات ادعا کرد بازار سرپوشیده تبریز نه‌تنها ظرفیت و پتانسیل لازم را برای به عهده گرفتن بازار تبریز و استان دارد، بلکه می‌تواند به‌طور مستقیمی روی بازار ایران تاثیرگذار باشد؛ بنابراین همواره باید توجه ما روی این پتانسیل جلب باشد.
شهردار منطقه ۸ تبریز با اظهار تاسف از مشکلات موجود در بازار تبریز اظهار می‌کند: متاسفانه در اثر بی‌توجهی بازاریان و در مواردی کم‌لطفی مسئولان در گذر زمان، اکنون این بازار تاریخی و ارزشمند زیر زواید بصری دفن شده است.
تاریخ دفن‌شده زیر کابل‌های برق
وی می‌افزاید: کابل‌های برق نامنظم، کولرها و تابلوهای ناهمسان و نامرتب، سایه‌بان‌های مغازه‌ها و... باعث انباشت نازیبایی‌ها در این بنای تاریخی و زیبا شده است که برطرف کردن آن‌ها یکی از ضروریات است.
تیزپاز تشریح می‌کند: در بازار سرپوشیده تبریز قسمت پایین جداره‌های بازار سرپوشیده تبریز طوری اجرا شده است که احتمال رطوبت را تا صد در صد افزایش می‌دهد و بخاطر همین برخی مشکلات در گذر زمان در بدنه و سقف بازار به وجود آمده است.
وی همچنین درباره برنامه‌های شهرداری منطقه برای بازار تاریخی تبریز عنوان می‌کند: قرار است آسفالت کف بازار را برداریم و به جای آن سنگ‌فرش‌های هم‌سان و یک‌نوعی جایگزین کنیم.
شهردار منطقه ۸ تبریز اضافه می‌کند: همچنین در برنامه داریم که کابل‌های برق مغازه‌ها را که شکل بسیار نامرتب و نامنظمی دارند و موجب آزار چشم می شوند را طوری سازماندهی کنیم که دیده نشوند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید می‌کند: برای مثال نداشتن فاضلاب و لوله‌کشی مناسب در بازار تبریز باعث می‌شود تا ما نتوانیم به بحث کف‌سازی و... ورود کنیم به همین خاطر است که باید در ابتدا به فکر حل مشکلات اساسی باشیم نه ظاهری.
بازار تبریز تنها ۱۰درصد از نقش اقتصادی خود را بازی می‌کند
تیزپاز تشریح می‌کند: هماهنگی‌های لازم با اداره‌های برق و آب و مخابرات انجام شده و اگر بین دستگاه‌های مربوط هماهنگی لازم وجود داشته باشد، حل مشکلات بازار تبریز دور از دسترس نخواهد بود.
وی اضافه می‌کند: برای بحث کف‌سازی و... بازار تبریز حدود ۲میلیاردتومان و برای جداره‌سازی هم چیزی بالغ بر ۸۰۰میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
وی به‌عنوان جمع‌بندی سخنان خود تصریح می‌کند: اکنون متاسفانه بازار تبریز تنها ۱۰درصد از نقش اقتصادی خود را بازی می‌کند و علت این موضوع را می‌توان در چیزهای زیادی جست.
این مقام مسئول ادامه می‌دهد: برای مثال در همه‌جای دنیا بازار محل ویترین است نه انبار کالاها و این موضوع در بازار تبریز باعث می‌شود زیبایی و ظرافت از بین برود.
شهردار منطقه ۸ تبریز خاطرنشان می‌کند: قصد داشتیم با اجرای پیاده‌راه خیابان جمهوری نیز در به دست آوردن نقش اساسی و اصلی بازار سرپوشیده تبریز گامی بزرگ برداریم تا بازار در شرایط مناسب خود قرار بگیرد.
همچنین حوالی این موضوع با کریم میمنت‌نژاد، محقق و پژوهشگر تاریخی تبریز نیز گفتگویی می‌کنیم. وی که معاون فنی سازمان زیباسازی شهردار تبریز نیز هست، به خبرنگار مهر می‌گوید: یکی از موضوعات اصلی و کلی که برای رفع مشکلات بازار تبریز از ابتدا مطرح بود، همین بحث تاسیاست بود که باید با مشاوره کارشناسان کاربلد، مشاوره انجام می‌شد که کابل‌های برق و مخابرات و... باید کجا قرار بگیرند.
وی ادامه می‌دهد: تا ۴ یا ۵سال پیش از جلسات بررسی، در بحث مشاوره مطرح بود که در بام هر مغازه باید جایگاهی باشد که سیم‌های برق و مخابرات و... در آن جا بگیرد تا دیده نشود.
کارشناس مسائل تاریخی تبریز عنوان می‌کند: چندسال است این طرح‌ها مورد مطالعه است مثلا مخابرات دارد طرح‌های خود را با ضوابط میراث فرهنگی می‌سنجد تا هیچ‌گونه ضربه‌ای به جنبه تاریخی و زیبایی بازار وارد نشود.
اغلب اوقات مرمت‌های ناآگاهانه‌ای که انجام می‌شود، علاوه بر اینکه هیچ گرهی را از مشکلات باز نمی‌کند، بلکه مشکلات تازه‌ای هم به وجود می‌آورد.وی خاطرنشان می‌کند: باز هم اعتقاد من این است که موقعیت تاسیاست بازار تاریخی تبریز به دست مشاوران کاربلد انجام شود تا فاقد هرگونه پیامد منفی باشد.
میمنت‌نژاد عنوان می‌کند: اغلب اوقات مرمت‌های ناآگاهانه‌ای که انجام می‌شود، علاوه بر اینکه هیچ گرهی را از مشکلات باز نمی‌کند، بلکه مشکلات تازه‌ای هم به وجود می‌آورد.
وی در ادامه به تیمچه مظفریه که معروف‌ترین و بهترین تیمچه بازار سرپوشیده تبریز است اشاره می‌کند و می‌افزاید: مظفریه بهترین مکان می‌تواند باشد برای حضور دسته‌جات حسینی و عزاداری در ایام محرم و... همانطور که سال‌هاست هم عزادارن حضور می‌یابند و هم تماشاگران.
عالمان بلاعمل
معاون فنی و اجرایی سازمان زیباسازی شهرداری تبریز ادامه می‌دهد: در طرح اولیه مرمت این تیمچه قرار بود که کناره‌ها به شکل دو طبقه ساخته شوند تا تماشاگران نیز بتوانند عزاداری را ببینند اما به دلیل اینکه برخی از بازاریان نتوانستند چنین چیزی را قبول کنند چنین اتفاق خوبی نیفتاد.
میمنت‌نژاد در پایان تاکید می‌کند: مرمت و همچنین ساماندهی تاسیسات و... بازار تبریز قطعا کار حساسی بوده و نیازمند طرح‌های درست و مشاوران کاربلد است تا هیچ‌گونه آسیبی به زیبایی و جلوه تاریخی بازار وارد نشود و همچنین هیچ تغییر خاصی رخ ندهد که منجر به از بین رفتن فضای سنتی بازار شود به همین جهت مسئولان باید با جدیت و دقت فراوان به این موضوع ورد پیدا کنند.
بازار تبریز اگر بزرگترین پتانسیل تبریز برای حضور در عرصه گردشگری نباشد، بی‌شک جزو بزرگ‌ترین‌هاست و همین دلیل کافی است تا ما بیش از پیش به اوضاع وخیم بازار رسیدگی کنیم.
برخی مشکلات اعم از بسته بودن مغازه‌های تیمچه‌های اصلی در بعد از ظهرها و روزهای تعطیل، یا نبود مکان استراحت و غذاخوری و سرویس بهداشتی و... برای مسافران به خودی خود کمبودهای بزرگی هستند اما دیگر اینکه حتی ما داشته‌هایمان را زیر خرواری از سیم‌ها و لوله‌ها دفن کنیم و زواید بصری به وجود بیاوریم، درد دیگری و بزرگ‌تری است.
و اینکه اگر روزی در یکی از تیمچه‌های بازار آتش‌سوزی رخ بدهد، هیچ راه استانداردی برای خاموش‌کردن و اطفا حریق به چشم نمی‌خورد. همه این‌ها نگرانی‌هایی هستند که باید قبل از اینکه تبریز به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام انتخاب شود، حل می‌شدند نه اینکه امروز که روزشمار تبریز ۲۰۱۸ آغاز شده، تازه طرح‌های خلاقانه ارائه شود.
به عقیده مسئولان شهرداری می‌توان کارهای زیادی برای بازار تاریخی تبریز انجام داد، کارهایی که بتوانند یک گردشگر را از آن‌سوی دنیا به تبریز بکشانند اما مسئله اینجاست که مسئولان چقدر به این جمله که «فرصت‌ها مثل ابرها در گذرند»، اعتقاد دارند؟
عکس‌ها از: بهنام عبداللهی
نظر شما