به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین دور گفت‌وگوی دینی اسلام و هندوئیزم با موضوع «معنویت در اسلام و هندوئیزم» عصر روز گذشته سوم آبان‌ماه با حضور ابوذر ابراهیمی ترکمان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام محسن قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری، حسن بلخاری، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، حجج اسلام شمس‌الله مریجی، رییس پژوهشگاه باقر العلوم و حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، محمدجواد صاحبی، رییس شورای علمی دین پژوهان ایران، مرتضی صبوری، معاون مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، غلامرضا انصاری، سفیر و علی دهگاهی، رایزن فرهنگی کشورمان در دهلی نو، «اس آر بهات»، رییس شورای تحقیقات فلسفی هند و شخصیت‌های فرهنگی، مذهبی و اندیشمندان ایرانی و هندی در محل مرکز بین‌المللی هند، آغاز شد.
معنویت؛ نیاز مشترک انسان معاصر
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری در سخنرانی خود با عنوان «معنویت؛ نیاز مشترک انسان معاصر» گفت: ایران و هند از دیرباز دو کانون بزرگ تمدن جهانی بوده و در کنار یکدیگر در معماری و دکترین فرهنگی جهان کوشیده‌اند و هم‌اکنون نیز پیروان اسلام و هندوئیسم، بیش از یک سوم جمعیت کره خاکی را در بر می‌گیرند. گفت‌وگوی امروز ما نیز می‌تواند ادامه همان سنت گذشته و تلاش برای پی‌ریزی جهان بهتر باشد.
وی افزود: آنچه ضرورت این تلاش را دوچندان می‌کند، قدرت خلاقیت و مزایای دو فرهنگ است. هند با همه تنوعات قومی و فرهنگی خود و ایران نیز به عنوان کانونی که دستاوردهای تمدنی و فرهنگی جهان اسلام را نمایندگی می‌کند، مورد نظر است.
دلایل سه‌گانه نیاز به معنویت
قمی همچنین با تأکید بر اینکه در هر گفت‌وگویی، گام نخست یافتن وجوه مشترک است و آشکارترین وجه مشترک همه ادیان «معنویت» است، ادامه داد: معنویت گمشده انسانی در پهنه گیتی است که زمان و مکان نمی شناسد. توجه به معنویت و مؤلفه‌های آن گرچه نیاز فطری بشر است؛ اما بشر معاصر در شرایطی به سر می‌برد که بیش از هر زمان دیگری به آن احساس نیاز می‌کند و این نیاز، دلایل متعددی دارد.
معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری در شرح این دلایل اظهار کرد: نخستین دلیل، احساس پوچی ناشی از سلطه ماده‌گرایی و ماتریالیسم است که به نوبه خود پرسش از چرایی و چگونگی زیستن را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. از جمله عامل رشد خودکشی به ویژه میان جوانان و دانشجویان که انگیزه خود را در اقدام به خودکشی، در یک جمله خلاصه کرده‌اند: «زندگی برای ما یعنی هیچ». برای مقابله با این فرآیند، سازمان جهانی یونیسف ابعاد تربیتی فرزندان را از تربیت جهانی ـ عقلانی ـ عاطفی به تربیت معنوی نیز تسری داده است و نیز مطب‌های معنوی در کنار مطب‌های پزشکی و روانپزشکی در برخی کشورهای اروپایی و جهانی به فعالیت می پردازند تا این بیماران را درمان کنند.
وی ادامه داد: همچنین به دلیل احساس تنهایی و اینکه علیرغم زندگی در جمع خانواده و دوستان و همکاران به عمیق‌ترین معنا خود را تنها می‌یابد؛ زیرا نه دیگران او را می‌شناسند و دردهایش را درک می‌کنند و اگر هم درک کنند توان کمک به او را ندارند و حتی اگر توان کمک هم داشته باشند هدف از کمک به او، او نیست بلکه خودشان هستند. پیشرفت‌های فناوری فاصله‌های زمانی و مکانی را برداشته؛ اما بیگانگی دل‌ها را به نحو شگفت‌انگیزی افزایش داده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: دلیل سوم این است که؛ به دلیل احساس اضطراب و ناامنی به ویژه با توجه به گسترش اقدامات خشونت‌آمیز و تروریستی و توسعه کمی و کیفی سلاح‌های کشتار عمومی که عمدتاً در اختیار افراد و حاکمانی است که بهره‌ای کمتر از ارزش‌های والای انسانی دارند. به هر حال در شرایط کنونی بشر از مسایل مختلفی مانند بیماری‌های واگیردار ـ تغییرات شرایط اقلیمی ـ کمبود مواد غذایی و حوادث غیر منتظره رنج می‌برد؛ لکن آنچه از همیشه دردناک‌تر است، فقدان معنویت است.
اذعان اندیشمندان به زوال سکولاریسم
قمی در ادامه سخنانش بیان کرد: بر این اساس گرچه برخی جامعه‌شناسان دنیا مانند ماکس وبر تصریح کرده بودند که معنویت یکجا به فراموشی سپرده شده و مدرنیته همه رازهای هستی را گشوده است؛ اما این واقعیت‌های غیرقابل انکار و رشد فزاینده انسان معاصر به جهان غیب و معنویت باعث شد تا اندیشمندان دیگر به جای افول معنویت از زوال دنیوی گرایی و سکولاریسم اینگونه سخن بگویند. گرچه باور عمومی بر این بود که جهان سیاست و فرهنگ و اجتماع به تدریج از معنویت و غیب‌گرایی تهی خواهد شد و حتی عرصه‌های زندگانی فردی انسانی نیز با اینگونه آموزه‌ها وداع خواهد کرد؛ اما حوادث دهه‌های اخیر قرن بیستم و رشد دین‌گرایی باعث شد که باور به عالم غیب از ضروریات زندگی بشر دانسته شود به گونه‌ای که نه تنها ایمان واقعی به معنویت؛ بلکه باورهای جعلی و عرفان‌های کاذب نیز مجالی برای بروز و ظهور پیدا کردند.
مؤلفه‌های معنویت؛ باطن جهان و حقیقت هستی
وی سپس با اظهار اینکه معنویت به معنای باطن جهان و حقیقت هستی از مؤلفه‌های متنوعی برخوردار است، برخی از این مؤلفه‌ها را به این صورت شرح داد: مؤلفه اول: جهان هستی فراتر از جهان ماده است و ماوراءطبیعت بسی گسترده‌تر از جهان کوچک طبیعت است. البته این بدان معنا نباید تفسیر شود که در جهان هستی خط فاصل میات خط نصف‌النهار یا خط استوا میان طبیعت و ماوراءطبیعت وجود دارد؛ بلکه بدان معناست که هر پدیده در این جهان دارای دو چهره ظاهری و معنوی است و به تعبیر متون اسلامی تمام آسمان‌ها و زمین دارای جنبه غیبی و رمزآلود هستند و از معنایی ورای ظاهر خود حکایت می کنند.
وی در توضیح مؤلفه دوم، ادامه داد: حقیقت جهان از نظم شگفت‌انگیزی در عین انعطاف‌پذیری برخوردار است و به هیچ وجه در جهان ماده و معنا تصادف حاکم نیست و مجموعه هستی به سوی هدف نهایی خود در حال حرکت است و در نتیجه انسان باید پرده از معنا و حقیقت هستی و معنای زندگی خود بردارد و از راه‌های مختلف آن را کشف کند و با تکیه بر عمل خود به حقیقت نایل شود، نه آنکه هر انسانی این معنا را برای خودش بیافرینند. مسأله معنویت جهان کشفی کردنی است نه آفریدنی.
قمی همچنین با بیان اینکه مؤلفه سوم این گونه است؛ معنویت آن است که انسان نیز دارای دو بعد بدن و روح است؛ لکن حقیقت وجودی انسان همان روح است که البته بدن انسان نیز به دلیل وابستگی به روح او می‌تواند از قداست برخوردار باشد، در بیان مؤلفه چهارم، گفت: بخش حقیقی و عمده وجود انسان یعنی روح در باطن و حقیقت جهان مقوله‌بندی می شود و به همین جهت از قداست ذاتی و فناناپذیریی برخوردار بوده و در صورت بهره‌مندی از عقاید صحیح و گرایش‌های والای انسانی، می‌تواند از عالم ماده کوچ و ساکن عالم ماوراء و الهی شود.
ظرفیت والای انسان برای معنوی شدن
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری در ادامه با بیان اینکه؛ عمیقاً بر این باورم که اسلام و هندوئیزم علیرغم برخی اختلافات در مبانی و رویکردها از ظرفیت ذاتی و لازم برای جلب توجه بشریت به معنویت برخوردار هستند و می توانند با تعامل مناسب در حل بسیاری از مشکلات فراروی بشر ایفای نقش کنند، گفت: آموزه‌های قرآنی، اصل هستی را امری مقدس دانسته که سایه‌سارش بر همه پدیده‌ها گسترده است و تمام موجودات در این مجموعه هستی به تسیبح و ثنا مشغول هستند و همه چیز در مسیری همراه و همدل با نظام تکوینی آفرینش در حال حرکت است و بر همین اساس؛ آنچه حفظ محیط زیست و یا رعایت حقوق حیوانات نامیده می شود، صرفاً برگرفته از ضرورت بقای حیات نیست؛ بلکه وظیفه دینی در برابر مخلوقات است که تجلی خداوند است.
قمی همچنین گفت: انسان در این مسیر از ظرفیتی ویژه برخوردار است. خداوند او را با دو دست خویش آفریده است. او برخوردار از روح الهی و جانشین خداوند در هستی و امانتدار او در جهان و در نهایت وارث زمین خواهد بود. او باید با عمل و کردار و اخلاق والای خود زندگی دنیوی و اخروی خود را بسازد و از پرداختن صرف به دنیا یا آخرت پرهیز کند.
معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری در پایان افزود: قرابت‌های فراوان میان قرآن و اوپانیشادها که به تعبیر دانشمند بزرگ شیعه علامه طباطبایی، بسیاری از موارد آن با توحید ناب قرآنی همسو است، زمینه این همکاری مشترک را بیش از پیش فراهم خواهند کرد. همانگونه که آشنایی اولیه اروپاییان از طریق ترجمه فارسی آن صورت گرفته، در آینده نیز زمینه همکاری مشترک را بیشتر فراهم آورد.
بنابر اعلام این خبر، این دور از گفت‌وگوهای دینی به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دهلی‌نو و با همکاری شورای تحقیقات فلسفی هند و مرکز گفت‌وگوهای ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مشارکت بنیاد هند، از سوم آبان ماه به مدت دو روز در محل مرکز بین‌المللی هند برگزار می شود.
نظر شما