"توی گوش سالمم زمزمه کن"؛ اثری اجتماعی یا شرح قوانین مدنی

به گزارش خبرنگار مهر، زمانی که خبر ساخت نخستین سریال شبانه با درونمایه طرح مسائل جدی و اجتماعی در شبکه یک منتشر شد، کمتر کسی می توانست حدس بزند محمد رحمانیان که سال ها در عرصه  تئاتر به عنوان نویسنده و کارگردان فعالیت کرده و نامی شناخته شده برای اهالی تئاتر محسوب می شود، در زمینه ساخت یک مجموعه تلویزیونی هم موفق عمل کند.

مهمترین ویژگی "نیمکت" که موجب شد در اندک زمان جای خود را میان مخاطبان باز کند، سادگی و صمیمیتی بود که در تمام لحظات اثر موج می زد و شرایطی را به وجود می آورد که بیننده با آن انس بگیرد و با شخصیت های داستان احساس آشنایی و دوستی کند. این مسئله تاثیرگذاری مجموعه را افزایش می داد و پیام های کوتاه و روشن هر قسمت به خوبی در ذهن مخاطب جای می گرفت.

حضور علی عمرانی، خسرو احمدی، افشین هاشمی، الهام پاوه نژاد و جمشید جهانزاده به عنوان بازیگران مجموعه "نیمکت" که از ویژگی بداهه پردازی و ایفای نقش های مختلف برخوردارند، با مهارت و جلوه خاصی به ارائه شخصیت های متفاوت داستان می پرداختند که اثر را دلچسب و شیرین می کرد.

فریبا متخصص و محمد رحمانیان پشت صحنه مجموعه "توی گوش سالمم زمزمه کن"

استقبال مخاطبان تلویزیون از "نیمکت" نه تنها باعث شد شبکه یک سفارش ساخت سریالی جدید را به رحمانیان بدهد، بلکه گونه تازه ای از تولید مجموعه های تلویزیونی در قسمت های کوتاه را به وجود آورد. همچنین شرایط استفاده از بازیگران بیشتر در ساخت "توی گوش سالمم زمزمه کن" را برایش فراهم ساخت. استفاده از بازیگران بیشتر و افزایش فضاهای داستانی گسترده تر در کنار توجه به مضامین متفاوت، وجه تمایز اصلی دو کار تلویزیونی رحمانیان است که در عین حال به نوعی نقطه ضعف سریال جدید هم شده است.

مجموعه تلویزیونی "توی گوش سالمم زمزمه کن" برای اینکه بتواند فضایی متفاوت به وجود بیاورد، اتفاقات قصه را به گونه ای تنظیم کرده که جلو دادگاه خانواده و با حضور تعدادی از عریضه نویسان به عنوان شخصیت های اصلی شکل بگیرد. هر چند رحمانیان به این وسیله کوشیده بستری فراهم کند تا اتفاقات مختلف و متفاوتی با توجه به مسایل و مشکلات اجتماعی در هر داستان شکل بگیرد، اما وابستگی قصه به شخصیت های اصلی موقعیت هایی را به وجود می آورد که اصل و اساس آن را مشکلات خانواده ها تشکیل می دهد.

هر چند در این زمینه عمد وجود دارد و کارگردان آگاهانه در تلاش است تا به انعکاس مشکلات خانوادگی بپردازد و از طریق راهکارهای ساده ای که ارائه می کند در جهت حل این دست اختلافات گام بردارد، اما ناخواسته اثر به سمتی حرکت می کند که انگار شرحی بر قوانین مدنی خاص و دادگاه خانواده است.

این مسئله موجب شده برخی قسمت ها به اندازه ای وجه قضایی به خود بگیرد که سریال بیشتر مورد توجه و نیاز خانواده هایی باشد که به شکل های مختلف با همدیگر درگیر هستند و داستان از این طریق به حل اختلافات آنها کمک می کند. در صورتی که چنین سریالی به وسیله قشر وسیعی از مخاطبان تماشا می شود که شاید با مشکل خانوادگی خاصی مواجه نباشند. مهمتر اینکه در حال حاضر بیشترین عامل اختلافات خانوادگی را مسایل مالی و معیشتی یا فقر فرهنگی در زمینه روابط میان افراد خانواده تشکیل می دهد، اما بیشترین توجه این سریال به مسایل و مشکلات عاطفی است.

به نظر می رسد اگر رحمانیان به جای طراحی موقعیت داستانی تازه برای سریال جدید خود از همان فضای صمیمی و ساده "نیمکت" استفاده می کرد و برای ایجاد جذابیت بیشتر دنبال راهی برای پیچیده کردن داستان و افزایش تعداد شخصیت ها نبود، علاوه بر اینکه می توانست سبک و سیاق خاص خود را گسترش ببخشد و به آن عمق و کیفیت بیشتری بدهد، بدون شک مخاطبان بیشتری را به خود جلب می کرد. چون شرایط بصری که مجموعه تلویزیونی "نیمکت" به وجود آورده بود با ذهن و دیده مخاطب آشنایی داشت و کارگردان در اصل فقط برای گرفتن ارتباط بیشتر تلاش می کرد.

در سریال "نیمکت" تمامی نقش ها به وسیله 5 بازیگر اجرا می شد که در هر قسمت به شکلی متفاوت درمی آمدند، اما در هر داستان حداکثر 3 شخصیت حضور می یافتند و تسلط کارگردان بر تمامی جزئیات و دوری از هرگونه زیاده گویی و کش دادن موضوع به خوبی مشهود بود، اما در "توی گوش سالمم زمزمه کن" بهروز بقایی، اصغر همت، الهام پاوه نژاد، محمد عمرانی، افشین هاشمی، فریبا متخصص و خسرو احمدی بازیگرانی هستند که تقریبا در همه داستان ها حضور دارند و گاه بازیگران دیگری نیز به این افراد افزوده می شوند. یعنی به طور متوسط در هر قسمت بیش از 5 شخصیت وجود دارند. این مسئله باعث شده برای توجیه حضور این بازیگران - به خصوص 3 عریضه نویس - برای هر کدام از آنها دیالوگی نوشته شود که گاه به نظر می رسد فقط برای بیکار نبودن آنها در صحنه است!

اصولا رحمانیان در عرصه نمایش که تخصص اصلی او محسوب می شود، هر زمان که در جهت نگارش و اجرای آثار صحنه ای با شخصیت های محدود اقدام کرده، اثری عمیق تر، با کیفیت تر و بهتر خلق نموده است. این مسئله بیش از آنکه یک ضعف برای این کارگردان محسوب شود، نوعی ویژگی است. به عبارت دیگر، هر زمان که رحمانیان پرسوناژهای اندکی را به اثر خود وارد کرده، دیالوگ ها از بار مفهومی و عمق بیشتری برخوردار بوده اند، مضمون پرورش بهتری یافته و تصاویر تاثیرگذارتری نیز ارائه شده است.

اما هر زمان که تعداد شخصیت ها افزایش یافته به همان نسبت از کیفیت آثار این هنرمند کاسته شده است. این مسئله با پراکندگی هایی که به خاطر حضور شخصیت های زاید در هر داستان خود را نمایان می کند. حضور کاراکترهای مختلف و محل وقوع اتفاقات گوناگون در اصل به انگیزه خلق موقعیت های گوناگون به وجود آمده و در عمل به پراکندگی داستان ها منجر شده است.

البته در این میان از فانتزی خاص اثر و جذابیت درونی متن ها و هماهنگی میان مفهوم و ساختار سریال نباید غافل ماند. رحمانیان به خوبی ابزار کار خود را می شناسد و تئاتر را نه آنچنان که روی صحنه اتفاق می افتد، بلکه با مختصات تلویزیونی آن ارایه می کند. به همین خاطر شیوه بیانی خاصی به خود می گیرد که منحصر به همین کارگردان است.

مجموعه تلویزیونی "توی گوش سالمم زمزمه کن" هر شب حدود ساعت 20 در قالب قسمت های کوتاه 15 تا 20 دقیقه ای از شبکه یک سیما پخش می شود.