چالشهای پیش روی ناتو از اهداف تا ماموریت ها

رهبران 26 کشور عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو ) درنشست دو روزه خود( سه ‌شنبه و چهارشنبه) در  پایتخت لتونی، مسئله مهم تغییر و دگرگونی این سازمان را در پیش رو دارند.

در حال حاضر سوالی که به ذهن می رسد این است که با وجود پایان دوره جنگ سرد علت وجودی ناتو و اهداف این سازمان چیست ؟

درباره دلایل شکل گیری ناتو می توان گفت : وقتی که این ائتلاف در سال 1949تشکیل شد ،12 عضو اصلی - آمریکا، کانادا و همپیمانان اروپایی آنها - درباره ماموریت سازمان آتلانتیک شمالی به توافق رسیدند و سپس ابزاری را برای انجام آن طراحی کردند. این ائتلاف عملا با مانورهای مشترک برای دفاع در برابر یک متجاوز کمونیستی ظاهر شد.

از زمانی که این تهدید در اوایل دهه 1990 از بین رفت، فرایند تغییر یافت. ناتو برخی ابزار جدید را طراحی کرده و اعضای جدید را پذیرفته و در مناطقی فراتر از مرزهای خود مستقر شده است، اما به یک تفکر عمیق در مورد علت بودن خود متوسل نشده است. از سوی دیگر، امنیت بین المللی از 11 سپتامبر به شدت تغییر کرده و همین امر بر لزوم یک بازنگری جدی و گسترده در ماموریت این ائتلاف می افزاید.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی با وجود اینکه حوزه خود را به کشورهای کمونیستی سابق گسترش داده و محور توجه خود را از منطقه سنتی اروپا آتلانتیک به خارج از این منطقه نظیر افغانستان تغییر و منطقه خاورمیانه را نیز در راس دستور کار خود قرار داده است؛ همچنان خواهان یافتن نقشی به عنوان پلیس جهان در تلاش است.

در شرایط کنونی ناتو در افغانستان با نبرد سنگین افراد مسلح طالبان و قاچاقچیان مواد مخدر روبرو بوده و با خودداری دولتهای اروپایی از اعزام نیروهای بیشتر به نیروی 32 هزار نفری ناتو که پیش از این تحت فرماندهی نیروی بین‌الملل کمک به تامین امنیت افغانستان "ایساف" بودند؛ حمایت سیاسی اروپا از ناتو در حال کاهش است.

مسئله نگران ‌کننده ‌ای که ذهن سیاستگذاران ناتو را به خود مشغول کرده است؛ این است که آیا این سازمان می ‌تواند در جایی که ارتش‌های  قدرتمند انگلیس و روسیه در قرن 19 و 20 در آنجا شکست خوردند، با موفقیت عمل کند؟.

"یاپ هوپ شفر" دبیرکل ناتو اخیرا خواستار اتخاذ راهبرد جدیدی درباره افغانستان شد. به گفته وی، راهکار نظامی در افغانستان جوابگو نبوده بلکه توسعه، ساخت کشور، احداث راهها و مدارس، راه ‌حل مسئله افغانستان است.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی همانند آمریکا، تسلیحات کشتار جمعی، تروریسم، بنیادگرایی را تهدیدهایی برای امنیت جهانی تلقی می‌ کند.

ناتو و اسرائیل

از سوی دیگر به علت روابط رو به گسترش ناتو با رژیم صهونیستی پیشنهاد این سازمان برای همکاری نزدیکتر با برخی کشورهای خاورمیانه، با واکنش چندان مطلوبی روبرو نشد.

تنها چهار کشور بحرین، قطر، کویت و امارات متحده عربی به طرح همکاری ناتو در نشست استانبول که در ژوئن سال 2004  مطرح شد و شامل همکاری‌های امنیتی در خاورمیانه بود، پاسخ دادند.

برخی از تحلیلگران و کارشناسان طرح همکاری استانبول را به عنوان راهی برای خنثی کردن مخالفان بالقوه اسرائیل در جهان عرب تلقی می‌ کنند.

اسرائیل که اولین رژیم غیراروپایی است که ناتو برای همکاری در چارچوب برنامه همکاری مستقل خود برگزیده؛ در ماه اکتبر توافقنامه جدید همکاری با این سازمان را امضا کرد.

این توافقنامه شامل همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات و میزبانی تمرین‌های نظامی و غیرنظامی شامل عملیات تحقیقاتی در حوزه مدیترانه است.

این توافق که به دنبال جنگ اخیر لبنان صورت گرفته است؛ نگرانی ‌های شدید جهان اعراب و مسلمین را برانگیخته است.

اکنون باید در انتظار نتایج نشست دو روزه اعضای ناتو بود . بی شک در حاشیه این نشست دیدارهای جداگانه ای نیز میان مقامهای مختلف برگزار می شود که می تواند پیامدهای متفاوتی را به همراه داشته باشد .