افزایش اثربخشی عصاره گیاه رازیانه با فناوری نانو

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، مقاومت میکروارگانیسم‌ها در برابر بسیاری از داروهای شیمیایی باعث شده تا تحقیقات به سمت بهره گیری از گیاهان دارویی سوق پیدا کند.

گیاه رازیانه یکی از گیاهانی است که از خواص دارویی بالایی برخوردار است. این گیاه در برخی از مناطق جهان از جمله هند، پاکستان و مصر به وفور یافت می‌شود. کاربردهای درمانی گیاه رازیانه از قبیل خاصیت ضد میکروبی، ضدویروسی، ضدعفونی کنندگی و ضد نفخ، آن را به یک گیاه پرطرفدار برای تحقیقات دارویی تبدیل کرده است. از سوی دیگر محققان به دنبال افزایش اثربخشی این گیاه با بهره گیری از فناوری نانو هستند.

دکتر اکبر اسماعیلی، محقق این طرح گفت: ما در پژوهش قبل، خواص ضدمیکروبی نانوذرات نانوکامپوزیتی متشکل از دو نوع پلیمر را بر دو نوع باکتری مورد بررسی قرار دادیم. در طرح حاضر ما از نانوذره سنتز شده برای دارورسانی هدفمند ترکیبات دارویی حاصل از عصاره رازیانه استفاده کردیم. همچنین دارورسانی هدفمند داروی ونکومایسین نیز مورد بررسی قرار گرفت.

وی ادامه داد: با انجام این طرح ما موفق شدیم اثربخشی درمانی عصاره رازیانه را بر دو نوع باکتری گرم مثبت و گرم منفی افزایش دهیم. از سوی دیگر، رهاشدن آهسته و پیوسته این دارو موجب می‌شود تا تعداد دفعات استفاده از دارو کمتر شود. از سوی دیگر استفاده از این روش دارورسانی موجب شده است تا بیش از یک مکانیسم علیه باکتری‌ها استفاده شود، بنابراین امکان مقاوم شدن باکتری‌ها در برابر دارو کاهش می‌یابد.

اسماعیلی خاطرنشان کرد: داروی «ونکومایسین» در حالت عادی هیچگونه تأثیری بر روی دیواره سلولی باکتری‌های گرم منفی ندارد، اما ما توانستیم با استفاده از نانوذرات نانوکامپوزیتی سنتز شده به عنوان نانوحامل دارویی و به کمک اثر سینرژیستی آن‌ها، باکتری‌های گرم منفی اشرشیاکلی و سودوموناس آئروژینوزا را با تخریب دیواره سلولی از بین ببریم.

وی افزود: در این طرح ابتدا نانوذرات سوپرپارامغناطیس MnFe۲O۴ به روش هم رسوبی سنتز و سپس پلیمرهای کیتوسان و PEG۴۰۰ را روی آن پوشش داده شده است. پلیمر کیتوسان به عنوان یک پلیمر زیست سازگار و زیست تخریب پذیر نه تنها سبب بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی نانوذرات فریت می‌شوند، بلکه خود دارای خاصیت ضدمیکروب هستند. پس از مرحله سنتز نانوذرات از روش‌های FT-IR،XRD و VSM استفاده شد.

وی ادامه داد: سپس داروی ونکومایسین و عصاره گیاه رازیانه را بر روی نانوذره نانوکامپوزیتی سنتز شده بارگذاری و مقدار داروی بارگذاری شده و پروفایل آزادسازی دارو با استفاده از آزمون UV-Vis مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت خصلت ضدمیکروبی نانوذرات در چند حالت به وسیله روش رقیق سازی در براث بررسی و مقایسه شد.

اسماعیلی عنوان کرد: بر اساس نتایج به دست آمده، پلیمر طبیعی کیتوسان علاوه بر اینکه خواص ضد میکروبی نانوذره و اثربخشی داروی بارگذاری شده را افزایش می‌دهد، بهبود خواص و توزیع اندازه یکنواخت آن‌ها را نیز در پی دارد.

این تحقیقات حاصل همکاری دکتر اکبر اسماعیلی- عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال- و دکترسپیده قبادیان پور – دانش‌آموخته مقطع دکتری داروسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی- است. نتایج این کار در مجله Industrial Crops and Products با ضریب تأثیر۳.۱۸۱ ( جلد۹۱، سال ۲۰۱۶، صفحات ۴۴ تا ۴۸) به چاپ رسیده است.