نقش و کارکرد ناتو در دوران جنگ سرد

 به گزارش خبرگزاری مهر، ناتو در دوران جنگ سرد علاوه بر بازدارندگی اقدام های احتمالی اتحاد جماهیر شوروی، با توسل به امکانات خود توانست در همگرایی امنیتی اروپای غربی گام های مثبتی بردارد و زمینه های اختلاف میان کشورهای اروپای غربی که در طی قرن بیستم دو بار جهان را به کام جنگ کشیده بود، کاهش دهد و با مشارکت دادن تمامی کشورهای اروپای غربی، نگرانی های امنیتی کشورهای عضو را مرتفع سازد .

 با وجود نقش موثر ناتو در مهار شوروی و همگرایی کشورهای اروپای غربی، همکاری بین اعضای ناتو در دوران جنگ سرد بدون مشکلات و اختلاف نظرها نبود. این اختلافات بیشتر بین ایالات متحده آمریکا و هم پیمانان اروپایی آن بروز کرد. ایالات متحده به لحاظ موقعیت خاص نظامی خود در ناتو و با توجه به انحصاری نمودن حق توسل به سلاح های هسته ای، معتقد بود که حق اتخاذ هرگونه تصمیم نظامی با او بوده و باید نقش اصلی را در تنظیم راهبرد نظامی داشته باشد. 

 برتری طلبی ایالات متحده با مقاومت هایی از سوی کشورهای اروپایی عضو ناتو روبرو شد به طوری که این کشورها اعتقاد داشتند که در اتخاذ تصمیم ها، بویژه تصمیماتی که مستلزم توسل به سلاح های امحای جمعی است باید شرکت موثر داشته باشند.

به هر حال با وجود بروز اختلاف نظر بین اعضای ناتوطی دوران جنگ سرد این سازمان همچنان به عنوان مهمترین نهاد امنیتی کشورهای غربی برای مقابله با تهدیدات شوروی باقی ماند و علی رغم تلاش برخی کشورهای اروپایی مثل فرانسه برای ایجاد و فعال کردن سایر ترتیبات امنیتی مانند اتحادیه اروپای غربی، موقعیت ویژه ایالات متحد در مقابله با تهدیدات بلوک شرق به رهبری شوروی همچنان حفظ شد.

با وجود اینکه همواره آمریکا نقش اصلی را به عنوان رهبر بلوک غرب بر عهده داشته اما همواره کشورهایی چون فرانسه خواستار آن بوده اند تا نوعی موازنه بین اروپای بعد از جنگ دوم و آمریکا ایجاد نمایند.

 ایالات متحده به خاطر نقشی که در طی جنگ دوم ایجاد نمود و همچنین با اعطای کمک های اقتصادی بعد از جنگ توانست به بازسازی اروپای ویران شده بر اثر جنگ کمک کند. در واقع ایالات متحده با این گونه اقدامات جایگزین کشورهای قدرتمند اروپای قبل از جنگ شد، تا نقش خود را در معادلات بین المللی به عنوان ابرقدرت جدید ایفا نماید.

با فروپاشی شوروی و از بین رفتن بلوک شرق به نظر می رسید فلسفه وجودی ناتو نیز زیر سئوال رفته باشد؛ چرا که علت اصلی موجودیت ناتو که تهدیدات شوروی بود دیگر عملا وجود نداشت. اما ناتو نه تنها بعد از فروپاشی بلوک شرق از بین نرفت بلکه عمدتا دخالت های نظامی آن از سال 1991 به بعد اتفاق افتاد و حتی بحث گسترش ناتو به شرق مطرح شد. مبنای تئوریک چنین اتفاقاتی چیست. در بخش بعدی به این موضوع می پردازیم.