هزینه هنگفتی برای «رییس الوزرا» دادیم/ از قوام قهرمان نساختیم

محمدرضا هاشمیان کارگردان عرصه مستند در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مستند «رییس الوزرا» که این روزها در گروه «هنر و تجربه» در حال اکران است و به زندگی قوام السلطنه از شخصیت های تاریخی کشورمان می پردازد، گفت: ساخت مستند ساخت درباره شخصیت های مثبت و منفی تاریخ خیلی راحت تر به نظر می آید چون به شکل ناخودآگاه همذات پنداری مخاطب را هم همراه خودش دارد ولی شخصیت های خاکستری از این قضیه مستثنی هستند، بنابراین ترسیم ابعاد شخصیتی آنها سخت تر، پیچیده تر و سازنده روی یک لبه تیغ مدام در حال حرکت است در مورد قوام هم وضعیت همینطور است.

وی افزود: از میان نقدها و تحلیل هایی که درباره این شخصیت تاریخی وجود دارد، نگاه ۲ سویه کاملا مشخص است چراکه بسیاری او را خادم و قهرمان ملی می دانند و خیلی ها هم او را فردی فاسد و اشرافی و قدرت طلب با این حال با توجه به شناخت و تحقیقات گسترده سعی کردم تا فیلم از حالت یکسویه خارج و با نگاه شفاف و موشکافانه تری به این شخصیت نگاه بشود.

هاشمیان با اشاره به مراحل تحقیقات این اثر بیان کرد: تحقیقات فیلم حدود ۲ سال طول کشید و ما به مراکز مختلف اسناد داخلی و خارجی سرکشی کردیم تا بتوانیم مستندات دست اولی را برای فیلم کشف کنیم. ضمن اینکه در حین نگارش فیلمنامه هم تلاش شد که فرم روایت به گونه ای باشه که ما قوام را در بستر حوادث شناسایی کنیم و از دادن اطلاعات خشک و معمولی یا به قولی ویکی پدیایی پرهیز کنیم.

این کارگردان اظهار کرد: به نظرم نگاه جانبدارانه به موضوعات و شخصیت های تاریخی آفت اینگونه از مستندها است و باعث می شود که مخاطب روایت ما را پس بزند؛ کاری که ما به طور مرسوم در گزارش های تلویزیونی بر له یا علیه افراد می بینم از همین رو استفاد از اسناد توسط مستندساز به شکل دموکراتیک یک اصل دقیق و درست در مستندهای تاریخی است که باعث اعتماد و جلب رضایت مخاطب می شود.

هاشمیان بیان کرد: ما در پی این نبودیم که از قوام قهرمان بسازیم چرا که سیاستمداری همچون قوام مثل هر سیاستمدار دیگری تصمیمات مثبت و منفی بسیاری داشته است که باید آن را در بستر زمان سنجید و ارزیابی کرد. شاید یک عملکرد وی بر فرض مبارزه با قیام جنگل از نظر جامعه فعلی ما کار ناپسندی به نظر برسد ولی وقتی موشکافانه به اسناد و وقایع نگاه کنید متوجه می شویم که قوام به عنوان نخست وزیر که وظیفه ذاتی کارش حفظ یکپارچگی مملکت است در آن برهه تصمیم درستی اتخاذ کرده است.

این کارگردان در پایان با اشاره به اینکه تصاویر دیده نشده ای در «رییس الوزرا» وجود دارد، توضیح داد: ما از ابتدا هم می دانستیم تنها با تعدادی عکس یعنی چیزی نزدیک به ۳۰ قطعه عکس، نمی شود فیلم مستند بلندی ساخت بنابراین با مکاتبه و مراجعه به مراکز ملی فیلم در روسیه و آذربایجان شوروی همچنین اسناد تصویری در انگلستان موفق شدیم آرشیوهای نابی را با هزینه هنگفت خریداری کنیم که به نظر ارزشش را داشت.