خبرگزاری مهر، گروه استانها – زهرا بهرامی: سال ۹۳ بود که از طریق پیامک به مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان وقت وجود «ورکان» و «هیرکان» (دو توله پلنگ نر و ماده) در کارتن در مقابل درب محیط‌زیست شهرستان کردکوی اطلاع داده می‌شود.
هرچند در سه سال گذشته پیگیری‌ها برای شناسایی ارسال‌کنندگان آن پیام بی‌نتیجه ماند اما زندگی هیرکان و ورکان یکی‌دوماهه با این پیام وارد فصل جدیدی شد و این دو توله پلنگ به‌جای زندگی در جنگل‌های هیرکانی در قفسی ۲۰ متری در ناهارخوران گرگان در اداره کل محیط‌زیست استان گلستان نگهداری شدند.
پس از دو سال نگهداری در قفس، سوم شهریورماه سال ۹۵ باوجود مخالفت‌های عده‌ای از کارشناسان، هیرکان (پلنگ ماده) با حضور معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست وقت کشور، در پارک ملی گلستان رهاسازی شد.
رهاسازی که پس از ۳۵ روز به مرگ هیرکان در دره «آلمه» در پارک ملی گلستان ختم شد اما اعلام این خبر تا خردادماه سال گذشته رسانه ای نشد.
در نهایت پس از ۹ ماه از رهاسازی، در حالی که یک هفته قبل مرگ هیرکان توسط یکی از معاونان اداره کل محیط زیست استان تکذیب شده بود، مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست گلستان در نشست خبری از مرگ این ماده پلنگ خبر داد و با علمی خواندن رهاسازی هیرکان اعلام کرد که عده ای چشم طمع به ورکان دارند.
سرنوشت هیرکان، تصمیم گیری برای ادامه زندگی ورکان را کمی سخت کرد تا جایی که نشست تخصصی برای تصمیم گیری برای محل زندگی ورکان در سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شد و اکثریت اعضا به انتقال ورکان به پارک طبیعت باراجین قزوین رای دادند و در نهایت این پلنگ نر سه ساله ۲۹ بهمن ماه ۹۶ از گلستان به قزوین منتقل شد و ساعت ۴ صبح ۳۰ بهمن زندگی جدید خود را در باراجین آغاز کرد.
حال عمومی ورکان بهتر از گذشته است
حالا حدود دو ماه از انتقال ورکان از گلستان به قزوین می‌گذرد و مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان از وضعیت این پلنگ گزارش می دهد و به خبرنگار مهر می گوید: هم اکنون حال عمومی ورکان خیلی عالی و بهتر از گذشته است؛ فضای بسیار خوبی (حدود ۶۰۰ متر) در اختیار دارد و مدیر پارک طبیعت باراجین هم بیان کرده چهار هزار و ۵۰۰ مترمربع به فضای موجود اضافه می کنم و تلاش دارم بتوانم پلنگ ماده ای تامین کنم تا شرایط تولید مثل مهیا شود و از ورکان توله بگیریم.
امیر عبدوس بیان می کند: شرایط زندگی ورکان در باراجین خیلی عالی است و از این اتفاق هم سازمان حفاظت محیط زیست و هم گلستان راضی است.
وی یادآور می شود: ورکان از طرف سازمان حفاظت محیط زیست و با مجوز صادره از سازمان که گونه های حیات وحش کشور را مدیریت می کند به صورت امانی به باراجین سپرده شده و هر زمانی سازمان می تواند دوباره، در خصوص ورکان و محل تولید مثلش تصمیم دیگری بگیرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان با تاکید بر این که هیچ جایی برای تولید مثل ورکان بهتر از باراجین نیست، به دلایل این موضوع اشاره کرده و ادامه می دهد: با توجه به این که اصلا امکان رهاسازی ورکان در طبیعت وجود ندارد وهیچ نقطه، باغ وحش و مرکز نگهداری در کشور امکانات پارک طبیعت باراجین را برای ورکان و یا پلنگ دیگری فراهم نکرده، باراجین بهترین محل زندگی برای ورکان است.
هرچند مدیرکل حفاظت محیط زیست اعلام می کند فضای بسیار خوبی در باراجین در اختیار این پلنگ نر است و هم سازمان حفاظت محیط زیست و هم گلستان از انتقال ورکان به قزوین راضی است اما یک کارشناس حیات وحش که کاملا با نظر عبدوس مخالف است و به خبرنگار مهر می گوید: کسانی که ورکان را به باراجین برده اند خودشان بعد از مدتی کوتاه ابراز پشیمانی می کنند که چرا این انتقال انجام شده است.
امیر صیادشیرازی بیان می کند: هرچند در باراجین فضای بزرگ تری در اختیار ورکان است اما شرایطی مخصوص و در شأن حیات وحش ندارد؛ شبیه یک حیاط خانه خیلی بزرگ است و به یک سیرک تبدیل شده و همه حیوانات آن دستی هستند.
ورکان هم به گربه دستی تبدیل می شود
وی ادامه می دهد: در پارک باراجین یک ببر با یک سگ هاسکی زندگی می کند، خرس هایی که قبلا از گلستان به آنجا منتقل شده اند با رئیس مجموعه کشتی می گیرند و مدیر مجموعه دستش را داخل دهان آنها می کند؛ فضای عجیبی است و کارکنان محیط زیست هم که فضای باراجین را دیده اند حس خوبی نداشتند و معتقدند ورکان هم بعد از مدتی به گربه دستی تبدیل می شود.
مسئول مرکز درمانی- تحقیقاتی فُک خزر در ایران «لنی هارت» می افزاید: سال گذشته وقتی شنیدیم قرار است ورکان به باغ وحش منتقل شود، در سفری که با خانم لنی هارت به روسیه داشتیم (برای فک خزر) در شهر «سوچی» روسیه از یک مرکز نگهداری و بازتوانی گربه سانان که در سطح جهانی هم مطرح است در خصوص انتقال ورکان به آنجا صحبت کردیم و آنها اعلام آمادگی کردند.
هیچ جایی برای تولید مثل ورکان بهتر از باراجین نیست چرا که اصلا امکان رهاسازی ورکان در طبیعت وجود ندارد وی تصریح می کند: پیش از آن که جدی با این مرکز صحبت کنیم با مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان صحبت کردیم که چنین شرایطی وجود دارد و حتی قراردادی هم تنظیم شد و قرار بود بنده مستقیما با سوچی در ارتباط باشم.
وی با یادآوری این که آن زمان آقای خیرآبادی مسئول حیات وحش گلستان بود و با ایشان پیش نویس قرارداد تنظیم شد، اضافه می کند: در این پیش نویس قرارداد، قید شده بود این مرکز نگهداری باید تلاش کند ورکان برای بازگشت دوباره به طبیعت آموزش ببیند؛ هرچند آن ها اعلام کردند تاکنون به پلنگ سه ساله آموزش نداده اند و این تجربه جدیدی است؛ تلاش اول این بود و اگر نشد ورکان آنجا می ماند و هم برای ازدیاد نسل از آن استفاده می شد و هم گروه های ۶ تا ۱۰ نفره ایرانی برای آموزش نحوه نگهداری و بازتوانی این موجودات به روسیه می روند.
صیادشیرازی می گوید: از طرف دیگر قرار بود روس ها هم به ایران بیایند و مناطقی را که ایران می تواند به عنوان محل استاندارد برای نگهداری و بازتوانی گربه سانان در آینده استفاده کند، را بازدید کنند؛ همه این ها در قبال تحویل دادن ورکان به مرکز سوچی به طور رایگان انجام می شد.
محیط زیست کشور برای انتقال ورکان به روسیه اعلام آمادگی کرد
وی یادآور می شود: حتی آقای ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور به روسیه سفر کرد و با گروه سوچی ملاقات داشت و و از طرف سازمان حفاظت محیط زیست برای انتقال ورکان به روسیه اعلام آمادگی کرد و حتی به گلستان نامه زدند که برای انتقال ورکان اقدام کنند.
مسئول مرکز درمانی- تحقیقاتی فُک خزر در ایران «لنی هارت» ادامه می دهد: داستان نامه نگاری و کاغذبازی ها طولانی شد و من هرچند روز یکبار از سوچی نامه دریافت می کردم که انتقال چه شد و کار به کجا رسید؛ اما متاسفانه هربار که پیگیری کردم یا اتفاقی نیفتاده بود و یا این که افراد مسئول در گلستان منتظر دستور سازمان بودند.
وی می گوید: به نظر من ترس از این که ورکان به کشور دیگری منتقل بشود و این انتقال منتقدانی داشته باشد مانع شد و کسی پا پیش نگذاشت و پاسخ نامه سوچی داده نشد و در نهایت شنیدم که ورکان به باغ وحش شیراز منتقل می شود و بعد از یک مدت که این موضوع مسکوت ماند، ناگهانی از دوستان شنیدم که ورکان به پارک قزوین می رود.
اما برخلاف گفته های صیادشیرازی مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان موضوع انتقال ورکان به پارک باراجین را اتفاقی نمی داند و به خبرنگار مهر می گوید: ورکان بیش از سه سال در یک قفس ۲۰ متری زندگی کرد و هم در ۶ ماه زمان مسئولیت من و هم در زمان مدیریت آقایان کریمی و مهاجر تغذیه خوبی از هیرکان (پلنگ ماده) و هم ورکان به عمل آمد و از نظر تغذیه، بهداشت و نظافت در وضعیت بسیار خوبی بودند.
گمانه زنی برای رهاسازی ورکان در طبیعت با شکست مواجه شد
امیر عبدوس با تاکید بر این که نظارت دامپزشکی خوبی روی پلنگ ها صورت گرفته بود و آن ها از نظر سلامت در سلامت کامل بودند، اظهار می کند: با این شرایط که به لحاظ مکان نگهداری فضای کافی در اختیار ورکان نبود و بعد از آن که هیرکان به آن سرنوشت دچار شد گمانه زنی برای این که ورکان بتواند در طبیعت زندگی کند با شکست مواجه شد.
وی بیان می کند: به هرحال پلنگی که از بدو تولد در اسارت بوده و آموزش های لازم برای زندگی در طبیعت را از مادرش نیاموخته و شکار کردن و قلمرو تشکیل دادن را یاد نگرفته و بلد نیست با گونه رغیب در زیستگاه چگونه باید رفتار کند، نمی تواند در طبیعت زندگی کند به همین دلیل ما تلاش کردیم ورکان را به محلی منتقل کنیم که شرایط زندگی بهتری داشته باشد.
و ترس از این که ورکان به کشور دیگری منتقل بشود و این انتقال منتقدانی داشته باشد مانع شد و کسی پاسخ نامه سوچی را ندادی با بیان این که تقریبا همه گزینه های موجود را بررسی کردیم و سپس ورکان به باراجین منتقل شد، می افزاید: گزینه اول «لمسکنده» مازندران و قفسی که قبلا برای نگهداری ببر در میانکاله ایجاد شده، بود اما به دلیل این که مسیر بسیار دوری داشت و امکان نظارت، سرکشی و غذادهی وجود نداشت و ادارات حفاظت محیط زیست استان ها وارد تصدی گری حیوان در اسارت نمی شوند و اعتباری برای این موضوع وجود ندارد اگر ما ورکان را به مازندران منتقل می کردیم مرتبا باید از گرگان در رفت و آمد بودیم.
عبدوس ادامه می دهد: عملا انتقال به مازندران منتفی بود تا این که دو بخش خصوصی برای نگهداری ورکان اعلام آمادگی کردند؛ یکی باغ وحش شیراز بود که یک پلنگ ماده موجود دارد و اعلام آمادگی کرده بود یک فضای ۵۰۰ متر مربعی برای ورکان ایجاد می کند اما مدت طولانی منتظر ماندیم و این فضا آماده نشد و به تایید سازمان حفاظت محیط زیست نرسید و گزینه سوم پارک طبیعت باراجین بود که فضای ۶۰۰ متری برای ورکان آماده کرد.
درخواست رسمی برای انتقال به روسیه نداشتیم
وی به موضوع انتقال ورکان به روسیه هم اشاره می کند و می گوید: یک ایمیل ارسال شد اما درخواست رسمی برای انتقال ورکان نبود؛ اگر قرار است یک گونه حیات وحش منتقل شود باید از مبادی رسمی (وزارت خارجه و سازمان حفاظت محیط زیست) این مهم انجام می شد به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست پاسخ این ایمیل را به این شکل داد که درخواست خود را از مبادی رسمی ارسال کنید.
وی اضافه می کند: درخواست مجددی به این شکل آمد که ما بیاییم و ورکان را ببینیم و ما هم اعلام آمادگی کردیم اما سه ماه صبر کردیم و نیامدند و ما دیدیم بیشتر از این نمی توان ورکان را معطل در یک قفس ۲۰ متری نگهداریم تا این پروژه در روسیه به تصویب برسد و یا آن ها بتوانند بیایند و ورکان را ببینند؛ چون این پروسه طولانی شد درخواست کردیم ورکان را از قفس ۲۰ متری نجات دهند و در نهایت این پلنگ نر برای زندگی بهتر و زیست در محیط طبیعی به اکو پارک طبیعت باراجین منتقل شد.
هرچند امیر عبدوس تاکید دارد ورکان هم مانند خواهرش هیرکان تمام عمر خود را در قفس گذرانده و از آموختن مهارت ها در طبیعت بی بهره است و شانس کمی برای زنده ماندن در طبیعت دارد اما امیر صیادشیرازی معتقد است هیرکان که در طبیعت رها شد و به مرگ رسید خیلی خوشبخت تر از ورکان بود که در چنین شرایطی زندگی می کند.
مسئول مرکز درمانی- تحقیقاتی فُک خزر در ایران «لنی هارت» به خبرنگار مهر می گوید: درست است که باراجین از لحاظ وسعت و بزرگی از همه گزینه ها بهتر بود اما مسئله اینجاست که شاید فضا خوب و عالی باشد اما نحوه برخورد با حیواناتی که وارد باراجین می شوند اصلا درست نیست و دیگر امیدی به بازگشت این حیوانات به طبیعت وجود ندارد.
وی ادامه می دهد: هرچند باراجین را به عنوان پارک طبیعت یا اکو پارک معرفی می کنند که برای تیمار، بازتوانی و بازپروری حیات وحش است اما این طرز برخورد با حیوانات اصولی و درست نیست.
صیاد شیرازی اظهار می کند: نمی گویم اتفاق ظالمانه ای در باراجین می افتد آنچه در ظاهر انجام می شود برخورد صمیمی و دوستانه است و این برخورد انسان با حیوان، آن را به یک حیوان خانگی تبدیل می کند و باعث می شود ظلمی غیرمستقیم به حیوان وارد شود.
ورکان باید در طبیعت رها شود
وی با تاکید بر این که حیوانات نیازی به احساسات انسانی ندارند و نیاز دارند خوی وحشی در وجودشان بماند، اضافه می کند: حیوانات متعلق به طبیعت هستند و باید در اولین فرصت به طبیعت برگردانده شوند؛ به نظر من اگر حیوان قرار است سرنوشتی شبیه باغ وحش درانتظارش باشد بهتر است نباشد.
وی تصریح می کند: شرایطی که من در باراجین دیدم مشخص است نگرششان نسبت به حیوانات وحشی متفاوت است و من احساس نگرانی دارم زیرا معتقدم هیرکان که در طبیعت رها شد و سرنوشتش به مرگ منجر شد خیلی خوشبخت تر از ورکان بود که در چنین شرایطی نگهداری می شود.
مسئول مرکز درمانی- تحقیقاتی فُک خزر در ایران «لنی هارت» در پایان خاطرنشان می کند: اگر کمی خودخواهی را کنار بگذاریم و واقعی تر و به دور از احساسات غلط خود به قضیه نگاه کنیم باید ورکان در طبیعت رها شود و خودخواهی است اگر بخواهیم برای آموزش و یا به هر علت دیگری، هیرکان و یا حیوان دیگری را در میله های قفس نگهداری کنیم.
نظر شما