علوم دیگر در پرتو علوم انسانی اهمیت می یابند

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر علی پایا استاد دانشگاه وست مینستر انگلستان، امروز چهارشنبه 6 دیماه، به دعوت جامعه فرهنگی دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در سالن شیخ انصاری این دانشکده درباره « آینده وضعیت علوم انسانی در ایران» صحبت کرد.

دکتر پایا در ابتدای سخنانش به اهمیت عنوان بحث اشاره کرد و گفت: من یک رئالیست معرفتی هستم و از این رو با نومینالیستهایی که اسم را صرفا الفاظ بی محتوا می دانند مخالفم و از این رو عنوان بحث برایم مهم است. امروز در دنیا مباحث مربوط به آینده پژوهی از اهمیت ویژه ای برخوردارند و آینده پژوهان می کوشند از میان آینده های ممکن، شرایط محتمل را بررسی کنند و برای آینده های مطلوب و آینده های نامطلوب برنامه ریزی کنند. چرا که معرفت شناسان قرن بیستم نشان داده اند دانش مجموعه ای از حدسهاست که در آزمایشهای گوناگون سنجیده می شوند و به همین دلیل آینده پژوهان می کوشند برای آینده سناریوهای ممکن را حدس بزنند و بصیرتی برای آینده ایجاد کنند.

وی در ادامه با تمایز گذاشتن میان علوم انسانی و علوم طبیعی، یکی از ابعاد این تفاوت را در موضوع این علوم دانست و گفت: علوم انسانی عموما علوم مرتبه دوم هستند یعنی موضوع آنها دانش و معرفت است و اهمیت آنها در آن است که این علوم با نقادی و پالایش و تصحیح مسیر علوم مرتبه اول، علوم طبیعی را کنترل می کنند. بنابراین در غیاب علوم انسانی و مرتبه دوم، همه علوم مرتبه اول تبدیل به تکنولوژی می شوند. از این رو تمایز میان علوم مرتبه اول و تکنولوژی بسیار مهم است چرا که تکنولوژی ها ابزاری غیر معرفتی برای نیازهای طبیعی بشر هستند. و در غیاب علوم انسانی و تبدیل علوم طبیعی به تکنولوژی خطرات بی شماری بشر را تهدید می کنند.

دکتر پایا با اشاره به وضعیت ایران گفت: اگر این علوم بخواهند ماموریت خود را با شایستگی انجام دهند باید رهیافتی واقعی و مساله محور داشته باشند. ضمن آن که با کوچکتر شدن جهان مسائل علوم انسانی به مسائل جهانی بدل شده اند. از سویی در دهه های اخیر با تاکید بر تعامل رشته ها حاملان علوم انسانی باید بکوشند علاوه بر تخصص در یک رشته خاص با دیگر حوزه های دانش نیز آشنایی داشته باشند تا میان صاحبان علوم تعامل سازنده شکل بگیرد.

نویسنده کتاب « درآمدی بر تاریخ علم» در پایان سخنش بر ضرورت تعامل  سازنده میان چهار عنصر دولت، جامعه ملی ، بخش خصوصی و حیطه عمومی در ترویج فرهنگ و گسترش علوم انسانی تاکید کرد.