به گزارش خبرنگار مهر، صبح امروز نشست مطبوعاتی تشریح دستیابی به روش های نوین نظرسنجی و عملکرد افکارسنجی این مرکز در انتخابات اخیر با حضور علیرضا پویا رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما و نمایندگان رسانه های گروهی در تالار پژوهش ساختمان اداری جام جم برگزار شد.
پویا در ابتدای نشست با معرفی عملکرد مرکز تحقیقات صدا و سیما گفت: "سابقه مرکز تحقیقات به سال 1348 برمی گردد. در همان زمان رادیو و تلویزیون ایران فعالیت خود را شروع کرد. البته بخش پژوهش رادیو و تلویزیون در این چهار دهه تغییرات ساختاری داشته، اما به هر حال این روند توام با افزایش و کاهش بوده است. در حال حاضر مرکز تحقیقات صدا و سیما در تهران و سطح کشور (مراکز استان ها) نزدیک به 200 پژوهشگر دارد که همه آنها مدرک کارشناسی ارشد یا بالاتر دارند و 80 پژوهشگر در تهران و 110 پژوهشگر در مراکز استان ها مستقر هستند."
وی در ادامه افزود: "در تحقیقات افکارسنجی مخاطبان درباره برنامه ها، علاوه بر پژوهشگران، پرسشگران هم با مرکز تحقیقات صدا و سیما همکاری می کنند که بالغ بر 1000 نفر هستند، 100 نفر در تهران و 900 نفر در مراکز استان ها. فعالیت این مرکز در چهار بخش تعریف شده در ساختار فعلی شامل اداره کل و یک مدیریت است که عبارتند از اداره کل پژوهش اجتماعی و نظرسنجی برنامه ها، اداره کل مطالعات رسانه، اداره کل مراکز استان ها و خارج از کشور و مدیریت فرهنگ مردم."
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما با اشاره به آمارهای سال گذشته خاطرنشان کرد: "طبق آخرین آمار این مرکز در سال 84، 340 کار پژوهشی در سطح تهران، مراکز استان ها و خارج از کشور در بخش های مختلف انجام داده است. امروز در راس راهبردهای مرکز تحقیقات صدا و سیما دقت و سرعت قرار دارد که البته حجم نیاز بالای رسانه ملی به تحقیقات باعث کم شدن اعتبار تحقیقات نشده و دوره نهم ریاست جمهوری نمونه بارز فعالیت این مرکز است که در سطح کشور کم نظیر است."
وی عنوان کرد: "در مرکز تحقیقات صدا و سیما نشریاتی هم منتشر می شود که یکی از نشریات فصلنامه پژوهش و سنجش است که سابقه ای بیش از 10 سال دارد و تنها نشریه پژوهشی علمی با گرایش رادیو و تلویزیون در کشور است و به گفته صاحب نظران علوم رسانه منابع منحصر به فردی در مسائل علمی است. این مرکز 10 جلد کتاب منتشر کرده و در اختیار کاربران قرار داده است."
علیرضا پویا با اشاره به مشکلات بخش تحقیقات در کشور گفت: "موضوع تحقیق در کشور ما دچار مشکل است و استدلال چندانی لازم ندارد، حتی مسئولان بلندمرتبه و مقامات کشور هم از بودجه، نارسایی در اجرا و ... به عنوان مشکلات تحقیقات یاد می کنند، اما علاوه بر این مشکلات، یک مشکل اساسی تر داریم و آن هم کمبود نیروهای انسانی ورزیده برای انجام کارهای پژوهشی است. مشکل از اینجا ناشی می شود که مراکز آموزشی عالی چون دانشگاهها به ویژه در رشته علوم انسانی رویکردشان آموزش برای یادگیری دانش و محفوظات است و رویکرد کمتری به خلاقیت، تفکر و تامل دارند."
وی با اشاره به مشکل مرکز پژوهش گفت: "ما به طور جدی با کمبود نیروهای متبحر مواجه هستیم و این مسئله به آسانی قابل حل نیست. باید رویکرد متفاوتی در جریان آموزش، یادگیری، ارزیابی در سطوح آموزش عالی و حتی قبل از آن در دوره دبیرستان اتفاق بیفتد. در کشورهای پیشرفته تربیت افراد درباره بهره برداری از پژوهش و خلاقیت در این زمینه از دوره دبستان انجام می شود. تحقیقات رسانه ای پیچیدگی خاص خود را دارد. امروز اگر تحقیق بدون هدف انجام شود، ارزشی ندارد و گرهی را باز نمی کند. اگر تحقیق را امری هدفمند و نیاز جدی سیستم کشور بدانیم، تحقیق کاربردی می شود."
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما ادامه داد: "در دنیای کنونی در سطح جهان و کشور خودمان مخصل پیچیده تر از محصولات رسانه ای نداریم و فرض قابل اثبات است. محصولات رسانه در رادیو و به ویژه در تلویزیون مقوله ای پیچیده است. ما در تولیدات رسانه ای نیازمند استفاده از فناوری، هنر، بخش های مهم علوم انسانی، توجه جدی به موقعیت مخاطب و ... هستیم و باید مسائل تاریخی، دینی و ... به کمک ما بیایند، اما مرکز پژوهش به این نیاز پیچیده و چندوجهی پاسخ داده که البته کار مشکلی است."
وی با اشاره به آزاد نبودن در انتخاب روش تحقیق گفت: "به دلیل تفاوت های جامعه، روش های تحقیق در پژوهش رسانه ای اهمیت فوق العاده دارد. در خیلی از زمینه ها تحقیقات در تک رشته جواب نمی دهد، باید چندرشته ای یا چندمقوله ای باشد تا پاسخ مسئله را بدهد. در بخش اجرا هم پیچیدگی های زیادی وجود دارد. یکی دیگر از بخش ها ارتباط با مخاطب است که خودش تاثیر بسزایی بر موضوع می گذارد و کار را مشکل می کند. علاوه بر آن ما موظف به فرهنگ سازی هستیم و این مسئله را به باور عمومی برسانیم که پژوهش از لوازم موفقیت جامعه است و کار بیهوده ای نیست و باید با دقت های علمی همراه شود. در حل معضلات هیچ چیز به اندازه تحقیق نمی تواند پاسخگو باشد."
وی عنوان کرد: "نگاه برنامه ریز و مجری باید همراه با پشتوانه پژوهش باشد تا در زمان و هزینه کم بهترین تصمیم را اجرایی کنند. اگر پژوهشگران به مردم مراجعه کنند باید اعتماد آنها را هم جلب کنند. بنابراین فرهنگ سازی جزو وظایف ماست و باید به آن توجه کنیم."
پویا با اشاره به دو هدف اصلی مرکز تحقیقات صدا و سیما افزود: "ارائه تصویری روشن از افکار عمومی و حوزه همگانی در ابعاد مختلف به مسئولان رسانه ای و ارائه بازخورد برنامه های پخش شده و انتظارات مخاطبان از رسانه ملی به مدیریت، برنامه ریزان و دست اندرکاران تولید و پخش برنامه ها از اهداف ماست. البته اهداف دیگری هم داریم. علاوه بر آن تحولات سیاسی و اجتماعی اقتضا می کند سئوالات و پرسشنامه ها و پیگیری از افکار عمومی تغییر کند. در نظرسنجی های اخیر عمدتاً چهار محور پیگیری شده است. آگاهی از میزان اطلاع مردم از انتخابات، منابع کسب خبر، روش های پیگیری اخبار و پیش بینی میزان مشارکت مردم محورهای ما در نظرسنجی اخیر بود."
پویا با اشاره به فرهنگ عمومی مردم که ریشه در مباحث تاریخی، دینی، اخلاقی، هنجارهای اجتماعی و ... دارد، گفت: "این مسئله باعث می شود مردم در پاسخگویی به پرسشگرانی که به آنها مراجعه می کنند، پاسخ واقعی ارائه ندهند و به نوعی دچار محافظه کاری و خودسانسوری شوند. در کشور ما محافظه کاری در پاسخ بالاست، به خصوص در مسائل حساس سیاسی و انتخابات. به همین دلیل این موضوع از دو سال پیش در دوره نهم ریاست جمهوری ما را بر آن داشت تا به روش تحقیقات بیشتر توجه کنیم و در جلسات کارشناسی مرکز تحقیقات از روش رایج به سمت روش نو و ابداعی رو آوریم."
وی افزود: "ما در گذشته برای نمونه های دقیق علمی به در منزل مردم مراجعه می کردیم، اما این اشکال باعث شد که ما به این فکر بیفتیم که با مردم غیر از در منزل گفتگو کینم و در عین حال نمونه ها حفظ شود. ما اگر به میادین پررفت و آمد شهر مراجعه کنیم با مردم راحت تر گفتگو می کنیم. ما بین این دو روش یک روش میانه را با عنوان محله ای میدانی انتخاب کردیم و بعد از آزمایش به ما پاسخ داد و در انتخابات اخیر این روش را به کار گرفتیم. به نظر می آید این روش به لحاظ فرهنگی روش خوبی باشد."
رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما با اشاره به برخی ویژگی های این روش گفت: "امکان انتخاب نمونه ها در این روش وجود دارد. علاوه بر آن افراد پاسخگو با امنیت بیشتری پاسخ می دهند. در این روش امکان کنترل نامحسوس و محسوس هم وجود دارد. ما در برخی مواقع می شنویم مردم اظهار می کنند که پرسشگران خودشان پرسشنامه ها را پر می کنند، حتی برخی مسئولان هم این نظر را دارند. در حالی که این طور نیست. ما برای پرسشگران خود کنترلگر هم برای نظارت در اجرا هم داریم که قبلاً محسوس بود، اما در انتخابات اخیر نامحسوس بود و برای 1000 پرسشگر در سطح کشور ما 100 کنترلگر در نظر گرفته بودیم. دستورالعمل اجرا را آماده کردیم و به سطح شهر تهران و مراکز استان ها ارائه دادیم."
پویا از کدگذاری نظرسنجی که به صورت ماشینی انجام شد، یاد کرد و گفت: "ما این کار را هم سازماندهی کردیم و برای اولین بار در ایران به رکورد جالب توجهی دست پیدا کردیم. نتایج این نظرسنجی طی 12 ساعت در تهران و 24 ساعت در مراکز استان ها استخراج شد. این رکورد در ایران بی سابقه بوده، شاید در جهان هم اینطور باشد. برای انتخابات ما در اردیبهشت ماه دو نظرسنجی، در خرداد و تیر هر ماه چهار نظرسنجی، در مرداد، شهریور، مهر، آبان و نیمه اول آذرماه هر هفته چهار نظرسنجی و در هفته آخر هر روز دو نظرسنجی در تهران و مراکز استان ها انجام دادیم. در مجموع 58 نظرسنجی انجام شد که در این نظرسنجی ها 28 هزار شهروند تهرانی (میانگین 900 نفر در هر نظرسنجی) و 400 هزار شهروند ساکن 30 مراکز کشور (میانگین 15 هزار نفر در هر نظرسنجی) شرکت کردند."
وی ادامه داد: "این نظرسنجی ها نشان می دهد میزان پیگیری اخبار مربوط به انتخابات مجلس و خبرگان در تهران از 5/10 درصد در 29 آبان ماه به 1/25 درصد طی چند روز رسید. میران پیگیری اخبار مربوط به شوراهای شهر و روستا از 7/11 درصد در 29 آبان ماه به 5/25 درصد در 22 آذرماه رسید. میزان اهمیت انتخابات مجلس خبرگان از نظر مردم تهران از 3/29 به 6/40 درصد و شورای شهر و روستا از 5/27 درصد به 9/42 رسید، اما پیگیری اخبار مربوط به خبرگان در سطح ملی از 3/25 درصد تا 34 درصد و میزان پیگیری اخبار شورای شهر و روستا از 7/23 درصد تا 5/40 درصد متغیر بود. در نظرسنجی اهمیت اخبار مجلس خبرگان در سطح ملی از 2/48 درصد به 54 درصد و در بخش شورای شهر و روستا در سطح ملی از 8/49 درصد تا 7/59 درصد رسید."
وی با اشاره به مقایسه بیشترین میزان مشارکت مردم در آخرین نظرسنجی در 22 آذرماه مرکز تحقیقات با نتایج اعلام شده از سوی وزارت کشور گفت: "در بخش خبرگان در سطح ملی برآورد میزان مشارکت از سوی مرکز 2/63 و درصد مشارکت واقعی از سوی وزارت کشور 66 درصد، در تهران برآورد میزان مشارکت از سوی مرکز 9/46 درصد و درصد مشارکت از سوی وزارت کشور 47، در بخش شوراها در سطح ملی برآورد میزان مشارکت از سوی مرکز 63 و درصد مشارکت از سوی وزارت کشور 64 درصد و در تهران درصد میزان مشارکت 43 تا 48 بود، اما از نتایج آمار وزارت کشور مطلع نشدیم."
نظر شما