برخی از احکامی که لازم است در مورد روزه‌داری بدانیم

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر سخنان حجت الاسلام حسینی قمی در برنامه سمت خداست که در ادامه می خوانید؛

پیامبر فرمود: اگر خداوند همه عالم را پر از طلا کند و به کسی که یک روز روزه بگیرد بدهد، اجر و پاداش او کامل داده نمی شود تا روز قیامت. داریم که روزه دار دو تا شادی دارد که یکی لحظه افطار است که قابل توصیف نیست. در روایت است: کسی که یک روز از روزه های ماه رمضان را بخورد، اگر تمام عمرش را روزه بگیرد، نمی تواند آن را جبران کند.

تظاهر به روزه خواری پسندیده نیست. بعضی ها می گویند که در ماه رمضان نباید به مسافرت رفت، زیرا ثواب روزه های این ماه خیلی زیاد است. در قرآن داریم کسی که ماه رمضان را درک کرد سفری نرود که نتواند روزه بگیرد. امیرالمومنین(ع) می فرماید: من از دنیا سه چیز را انتخاب کردم؛ روزه تابستان، میهمانی دادن و جهاد در راه خدا.

روزه بر چه کسانی واجب نیست؟

یکی از شرایط واجب شدن روزه این است که روزه برای انسان ضرر نداشته باشد، اگر برای کسی روزه ضرر دارد، برای او روزه واجب نیست. ضرر داشتن دو حالت دارد: یک وقت ما یقین داریم روزه برای ما ضرر دارد. حتماً نباید بگیریم. دیگر جای تعارف ندارد.

من دیدم بعضی می‌گویند: روزه ضرر دارد ولی دلم نمی‌آید. این دلم نمی‌آید را یقین بدانند که عبادت نیست. این طاعت نیست، بلکه معصیت است. کسی حق ندارد به خودش ضرر وارد کند. اگر یک وقتی هم خوب شد، اینها را بابت روزه‌هایی که گرفته حساب نکند. اگر پزشک گفته: امسال روزه قطعاً برای شما ضرر دارد، اگر امسال را می‌خواهد بگیرد، بگیرد. ولی یک جا بنویسد که بعداً اینها را قضا کند. این روزه حساب نمی‌آید. عبادت نیست و فقط گرسنگی و تشنگی است.

اما یک وقت به ضرر داشتن روزه یقین ندارد،. بنا به تعبیری که علما فرمودند: خوف دارد، نگران است. به تعبیر روشن‌تر احتمال عقلایی این است که روزه برای او ضرر داشته باشد. یقین ندارد و مطمئن نیست ولی شک دارد. یعنی به تعبیر فقها خوف دارد، نگرانی دارد، ولی شک است، باز هم فرمودند: روزه نگیرد.

 اگر یقین دارید نباید بگیرید، یقین ندارید پنجاه، پنجاه است. ولی احتمال عقلایی است. در این مورد هم نباید روزه بگیرید. ولی حتماً به این نکته دقت کنید که صرف ضعف، مجوز خوردن روزه نیست. حتی ضعف زیاد هم باشد. بگوید: من که روزه می‌گیرم، از بعد از ظهر دیگر هیچ کاری نمی‌توانم بکنم. چشمم سیاهی می‌رود که دوباره بعد از افطار درست می‌شود.

اگر پزشک گفت روزه برای شما ضرر دارد، سخن پزشک کافی است یا نه؟

اگر پزشک گفت: روزه برای شما ضرر دارد ولی من یقین دارم روزه برای من ضرر ندارد. چون گاهی انسان حال خودش را بهتر از پزشک درک می‌کند، بعضی وقت‌ها پزشکان ما خیلی مقید و متدین هستند. بعضی ها هم متأسفانه این طور نیستند و خیلی راحت به هم می‌گویند: بخورید!

اگر پزشک گفت: روزه برای شما ضرر دارد ولی خودت می‌دانی ضرر ندارد باید روزه بگیری.

اگر پزشک گفت: روزه برایت ضرر ندارد ولی خودم می‌دانم روزه برای من ضرر دارد، خودم بهتر از حال خودم خبر دارم! باز فرمودند: این نباید روزه بگیرد.

پس در عین حال اگر به کلام پزشک اطمینان داریم بسم الله، اگر به کلام پزشک اطمینان پیدا نکردیم و خودمان از حال خودمان خبر داریم، تشخیص خودمان بهتر از تشخیص پزشک است و به پزشک اعتماد نداریم، به تشخیص خودمان عمل کنیم.

حکم روزه برای خانومی که باردار است

خانمی که باردار است، اگر به گفته پزشک یا تشخیص خودش روزه برای بچه ضرر دارد، روزه برای او واجب نیست. البته غالباً می‌گویند: ماه‌های آخر، ولی اگر احیاناً ماه‌های اول هم هست ولی روزه برای این جنین ضرر دارد: ۱- روزه بر مادر واجب نیست. ۲- بعداً حتماً باید قضا کند. بعد از زایمان باید قضا کند. ۳- برای این روزهایی که روزه نمی‌گیرد، برای هر روز ۷۵۰ گرم طعام بدهد. مثلاً ۷۵۰ گرم گندم به یک فقیر می‌دهد. برای هر روز ۷۵۰ گرم باید بدهد. سی تا ۷۵۰ گرم! اما یک وقت روزه برای بچه ضرر ندارد، روزه برای خودش ضرر دارد. باز ۱- روزه بر او واجب نیست. ۲- حتماً باید بعد قضا کند. ۳- بعضی گفتند این ۷۵۰ گرم طعام لازم است، بعضی هم گفتند لازم نیست. این احتیاط است.

حکم کسی که به هیچ وجه توان روزه گرفتن ندارد

چند روز پیش خانم سالخورده‌ای پیش من آمد، همین مسأله را پرسید. گفت: من باید کفاره بدهم یا نه؟

 ۸۰ سال سن داشت. گفتم: می‌توانی روزه بگیری؟ گفت: اصلاً نمی‌توانم روزه بگیرم. گفتم: کفاره ندارد. ولی اگر می‌توانست بگیرد برایش سخت بود، آن وقت باید کفاره را می داد. پس خانم‌ها و آقایان سالخورده خیالشان راحت باشد. اگر نمی‌توانند روزه بگیرند، فکر کفاره هم نباشند. ولی اگر می‌توانند و اما برایشان مشقت دارد، برای هر روز ۷۵۰ گرم طعام بدهند. مثلاً سی روز ۲۳ کیلو گندم می‌شود.