خبرگزاری مهر، سرویس فرهنگی
مشهور است که مارتین هایدگر، یکی از مهمترین فیلسوفان قرن بیستم که عده‌ای از طرفدارانش او را بزرگترین فیلسوف همه اعصار و قرون می‌دانند، در طول حیات فکری‌اش کمترین علاقه را به مباحث مربوط به حکمت عملی اعم از اخلاق و سیاست و اجتماعیات و در راستای اینها موضوعات دینی و مذهبی و... نشان داد و هرگز به اینگونه موارد ورود نکرد.
از این نظر جایگاه مارتین هایدگر به عنوان یک اندیشمند اجتماعی یا سیاسی که درباره اخلاق و آئین و دین و... دارای آرایی است، همواره غیرروشن بوده و همین عدم روشنی مناقشات بسیاری را هم درباره زندگی او ایجاد کرده است. بویژه آنکه پذیرش ریاست دانشگاه فرایبورگ در دوره تسلط نازی‌ها بر آلمان به مثابه یک انتخاب و کنش سیاسی از سوی وی، بحث‌های جنجالی‌ای را در خصوص اعتقادات سیاسی و ایدئولوژیک هایدگر مطرح ساخت که پیشتر در مباحث فکری او به سادگی نمی‌شد ردی از آنها یافت! همه این مسائل سوالات بسیاری در ارتباط با نسبت هایدگر و موضوعاتی چون حکمت عملی، اخلاق، دین، سیاست و... را در ذهن کسانی که او را می‌شناختند و اندیشه‌هایش را دنبال می‌کردند برمی‌انگیخت.
این دغدغه و سوالات هنوز هم در خصوص هایدگر وجود دارد و حتی می‌توان گفت شدت و حدت آن در ایران شاید بیشتر از هر جای دیگر جهان باشد؛ به این دلیل که ایرانیان عموما و اولا هایدگر را بیشتر از طریق خوانش فردیدی (احمد فردید) از او درک کردند و از قضا این خوانش در موارد بسیاری مبتنی بر پارادایمی عملی-اخلاقی-دینی از هایدگر بود. تناقضات این رویکرد و خوانشی که تا مدتها در ایران یگانه خوانش مسلط از هایدگر بود، بعدها با ترجمه آثار فیلسوف آلمانی، برجسته شد و فضای مه‌آلودی ایجاد کرد و در دل آن بیشتر ایرانیان علاقه‌مند به هایدگر را بر آن داشت تا از اصل ماجرای نسبت هایدگر با دین، اخلاق، عرفان، حکمت عملی و ... بیشتر از پیش بپرسند.
تا آنجا که به خود هایدگر مربوط می‌شود، او در کتاب اصلی‌اش «هستی و زمان» کمتر علاقه‌ای به اخلاق و دین و سیاست و... نشان داد و چندی بعد، پیشنهاد نوشتن رساله‌ای در باب اخلاق را ناشی از بدفهمی بنیادی اندیشه‌اش شمرد و رد کرد. او در تمام طول زندگی فکری‌اش دلبستگی و بذل توجه تام خود را به «مسئله هستی» معطوف کرد و معتقد بود بررسی اخلاق، دین، سیاست و دیگر رشته‌های علوم انسانی باید به تبع و در نتیجه متاخر از بررسی رابطه آدمی با هستی باشد. زیرا از نظر هایدگر تا نسبت اصیل آدمی با هستی او در جهان درک نشود، سخن گفتن از اخلاق و دین و سیاست و... در جهان سکولار و نیهیلیستی کنونی، بی‌بنیاد و بی‌نتیجه خواهد بود. به همین دلیل می‌توان گفت از نظر هایدگر داشتن دین یا نداشتن آن، متخلق بودن یا نبودن به اخلاقی خاص، و پذیرش یا نپذیرفتن پارادایم سیاستی/اجتماعی/اعتقادی مشخصی، توسط آدمیان امروز، مستلزم و مسبوق است به داشتن نوع خاصی از هستی‌شناسی بنیادین که می‌تواند بنیاد آن دین، اخلاق، سیاست، جامعه و... قرار بگیرد. به همین دلیل او هم و غم خود را معطوف به همین هستی‌شناسی بنیادین کرده بود؛ مسئله و بنیادی که از نظر او غرب و متافیزیک غربی به طور فراگیر و فزاینده از آن غفلت کرده بود.
بر این مبنا، اگر کتابی نسبت هایدگر با دین به طور عام، و مسیحت به طور خاص را مورد پرسش و بررسی قرار دهد و از قضا این کتاب به قلم هایدگرپژوهی چون «جان مک‌کواری» باشد، قطعا قابل اعتنا است. مک‌کواری مترجم اصلی کتاب «هستی و زمان» به زبان انگلیسی بود که خود هایدگر پس از انتشار ترجمه انگلیسی کتابش، طی نامه‌ای رسما از او و همکارش قدردانی کرد. کتاب «هایدگر و مسیحیت» که اخیرا «بنگاه ترجمه و نشر پارسه» آن را منتشر کرده است، مشتمل بر مجموعه سخنرانی‌های متاملانه و متالهانه جان مک‌کواری در خصوص موضوعاتی است که با تامل در آنها می‌توان ابهامات بسیاری را در خصوص نسبت هایدگر با دین و مسیحیت روشن کرد.
مک‌کواری که پیشتر کتاب‌های «اگزیستانسیالیسم»، «مارتین هایدگر» و «تفکر دینی در قرن بیستم» او به فارسی ترجمه و منتشر شده بود، نشان داده که قادر است با دقتی عمیق، وجوه و نقاط پنهان و مبهم فکر مارتین هایدگر را چنان روشن و برملا کند که بعد از این روشن‌سازی، غامض‌ترین عبارت هایدگر هم برای مخاطبان این اندیشه، حتی غیرمتخصص‌ها، به راحتی قابل درک و دریافت باشد.
مک‌کواری در مهمترین بخش‌های کتاب «هایدگر و مسیحیت» با دست گذاشتن بر درک خاص هایدگر از زمان و زمانمندی و تاریخ و تاریخمندی هستی‌شناختی، و همچنین با روشن‌سازی این نکته که اساساً امر سکولارشده - بر خلاف امور متافیزیکی-الوهی - امری است که بر مبنای زمانمندی-تاریخمندی و «عصری‌شدن» هستی‌شناسانه درک و زیسته می‌شود، تلاش می‌کند فهمی از بنیادی‌ترین اندیشه‌های مارتین هایدگر و نسبت آنها با امر دینی و امر سکولار به دست دهد.
کتاب «هایدگر و مسیحیت» با ترجمه «شهاب الدین عباسی» در قالب ۲۰۰ صفحه و با قیمت ۲۵ هزار تومان در بازار کتاب عرضه شده است.
نظر شما