آیا برجام اروپایی شدنی است؟

به گزارش خبرگزاری مهر، مهدی اشعری، کارشناس اقتصادی در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده به این سوالات پاسخ داده است. متن کامل یادداشت از نظرتان می گذرد:

پس از خروج آمریکا از برجام سؤال مهمی مطرح شد: ما چه کنیم؟ از برجام خارج شویم یا برجام را با حضور اعضای باقی مانده از ۵+۱ ادامه دهیم؟ اصلاً ادامه‌ی برجام بدون آمریکا شدنی است؟ برای پاسخ به این سؤال لازم است ابتدا مفهوم تحریم اولیه و ثانیه را کمی توضیح دهیم.

تحریم اولیه به این صورت است که دولت آمریکا تعامل خودش و شرکت‌های آمریکایی را با نهاد تحریم شده قطع می‌کند. تحریم‌های تجاری اوایل انقلاب از این نوع هستند. اما در تحریم ثانویه، دولت آمریکا به همه‌ی شرکت‌ها - اعم از آمریکایی یا غیر آمریکایی - اعلام می‌کند که کسی اجازه‌ی برقراری رابطه‌ی اقتصادی با نهاد تحریم شده را ندارد. هر شرکتی که از این قانون تخطی کند دو راه در پیش روی خود دارد: یا باید جریمه‌ی سنگینی بپردازد و تعهد کند که دیگر کاری با نهاد تحریم شده نداشته باشد؛ و یا خودش توسط آمریکا تحریم شود. تحریم‌های بانکی‌ای که آمریکا در سال ۲۰۱۰ روی ایران اعمال کرد، ثانویه هستند.

باید به این نکته توجه کنیم که بین همه‌ انواع تحریم‌ها و قطعنامه‌های بین‌المللی که تا کنون بر کشور ما اعمال شده، تحریم‌های ثانویه آمریکا بیشترین تاثیر و اهمیت را دارند. آسیبی که تحریم اتحادیه اروپا و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل به ما می‌زنند، در برابر آسیب تحریم‌های ثانویه آمریکا هیچ است!

با این مقدمه، بر می‌گردیم به سؤال اصلی‌مان: آیا برجام را بدون حضور آمریکا می‌شود ادامه داد؟ پاسخ قطعاً منفی است! اگر اروپا تضمین بدهد که ایران به همه‌ی آنچه که در برجام قرار بود بگیرد می‌رسد، ما هم از برجام خارج نمی‌شویم. اما سؤال اصلی اینجاست: آیا اروپایی ها اساسا می توانند چنین تضمینی بدهند؟ آیا دولت‌های اروپایی به فرض اینکه بخواهند، می‌توانند با تحریم‌های آمریکا مقابله کنند؟

همان‌طور که در مقدمه گفتیم، اجرای تحریم‌های ثانویه آمریکا هیچ نیازی به همکاری دولت‌های اروپایی ندارد. مثلاً فرض کنید دولت فرانسه بخواهد با ایران همکاری کند. آیا شرکت پژو حاضر است ورود به لیست تحریمی آمریکا را به جان بخرد تا با ایران معامله کند؟ دولت فرانسه در این رابطه چه کار می‌تواند بکند؟ آمریکا نشان داده که در اعمال جریمه‌های سنگین بر روی شرکت‌هایی که با نهادهای تحریمی کار می‌کنند کاملاً جدی است. یک نمونه‌ معروف آن بانک پاریباس فرانسه است که به دلیل نقض تحریم‌های آمریکا ۹ میلیارد دلار جریمه شد! مگر نفع اقتصادی حاصل از معامله با ایران چقدر است که یک شرکت اروپایی حاضر بشود چنین خطری را بپذیرد؟

به نظر می رسد اروپایی ها می خواهند چیزی که ندارند را به ما بفروشند!