توان اروپا برای ایستادگی مقابل تحریمهای امریکا محدود است

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-جواد حیران نیا-شبنم شکوهی: اتحادیه اروپا تلاش می‌کند توافق هسته‌ای با ایران را نجات دهد. حال آنکه در برابر تحریم‌های آمریکا، دامنه عملکرد این اتحادیه بسیار محدود است.

 قانونی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا پیش بینی کرده نسخه‌ جدیدی است از قانونی به نام "Blocking Statute" که اتحادیه اروپا سال ۱۹۹۶ در برابر تحریم‌های کوبا توسط آمریکا تصویب کرده بود.

درسال ۱۹۹۶ نیز آمریکا سیاست تحریمی خود را علیه کوبا برخلاف میل و بدون همراهی اروپا وضع کرده بود. اروپا با وضع آن قانون، در برابر سیاست آمریکا مقاومت کرد. در آن زمان، رئیس جمهوری وقت آمریکا، بیل کلینتون ناگزیر به عقب‌نشینی شد و شرکت‌های اروپایی را از مجازات معاف کرد. از آن زمان البته مدت زیادی می‌گذرد و این بار موضوع بر سر بیل کلینتون نیست، بلکه سر نخ ماجرا دست دونالد ترامپ است.

این پرسش مطرح است آیا اروپا قادر خواهد بود مقابل تحریمهای امریکا علیه ایران موضعی قدرتمند اتخاذ کند و آیا قوانین مسدودساز اروپا برای حمایت از شرکتهای اروپایی مقابل تحریمهای امریکا علیه ایران کارا خواهد بود؟

در خصوص این موضوع خبرنگار مهر گفتگویی با «ریچارد نفیو» عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا و کارشناس امور تحریم ها و امنیت بین الملل و عدم اشاعه تسلیحات در وزارت خارجه آمریکا و محقق دانشگاه کلمبیا آمریکا انجام داده است که متن این گفتگو در زیر آمده است. از نفیو به عنوان طراح اصلی تحریمهای ایران در دولت «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده آمریکا یاد می شود.

*شما در کتاب «هنر تحریمها» (Art of Sanctions) معتقد هستید «اگر ما دارو و غذا را تحریم نکنیم جلوه تبلیغاتی و حقوق بشری بهتری برای ما دارد اما اگر غذا و داروی آنها را تحریم نکنیم، جامعه ایران متحمل درد نخواهد شد و ما(آمریکا) به هدفمان نخواهیم رسید». با این وجود این دیدگاه به دیدگاه رئالیستهای کلاسیکی چون «نیکولو ماکیاول» که معتقد است هدف وسیله را توجیه می کند نزدیک است. نظر شما چیست؟

خب، اول از همه فکر می کنم که من چنین چیزی ننوشتم. به گمانم شما در نسخه مجاز کتابم (هنر تحریمها) چنین عباراتی را نخواهید یافت. من قصد ندارم سیاست آمریکا در ارسال پیام [به کشورها] را «شعارهای تبلیغاتی» (Propaganda) بخوانم.  

به هرحال، نسخه پی دی اف این کتاب را جستجو کردم و یک چنین عباراتی را در آن نیافتم. به همین خاطر از افراد خواسته ام به ترجمه غیر مستند این کتاب که توسط [مرکز پژوهش های] مجلس [شورای اسلامی ایران] ارائه شده، تکیه نکنند.

هرچند بطور کلی به این نکته اشاره کردم که عدم کاربست تمام ابزارهای تحریمی موجود، به قصد و هدف آمریکا در وادار ساختن ایران به تغییر سیاستهای خود در حوزه برنامه هسته ای و سایر فعالیتهایش لطمه می زند.

[در جایی از کتاب] بیان کردم زمانی که تصمیم گرفتیم تحریمهای غذا و دارو را بکار نگیریم، توان و قدرت ما برای اِعمال فشار و تحمیل شرایط مشقت بار بر دولت ایران محدود شد. اما همانطور که پرسش شما به آن اشاره می کند، ما این کار را نکردیم چون ما مثل ماکیاولی که می گفت «هدف وسیله را توجیه می کند»، رفتار نمی کردیم!

در واقع، توجه داشتیم که از این گونه تحریمها پرهیز کنیم چون فکر می کردیم که ایران و ملت ایران سزاوار آن نیستند که چنین هزینه ای را متحمل شوند. بنابراین، دیدگاه کلی من این بود: بله، با نظر شما موافقم که این مجموعه تحریمها بسیار سختگیرانه و طاقت فرسا بود و به همین خاطر آن را اجرا نکردیم.

*برخی معتقد هستند قانونی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا پیش بینی کرده، در عمل تاثیری بر تحریم‌ها و کاستن فشار ناشی از آن‌ها ندارد و این قانون نسخه جدیدی از قانون "Blocking Statute" است که اتحادیه اروپا سال ۱۹۹۶ در برابر تحریم‌های کوبا توسط آمریکا تصویب کرده بود. کارایی این قانون را در جهت حمایت از ایران در مقابل تحریمهای امریکا تا چه اندازه می دانید؟

این قانون فاقد اثر خواهد بود مگر آنکه اتحادیه اروپا به راستی آمادگی آن را داشته باشد که در مقابل سیاستهای تحریمی آمریکا به اقدامات تلافی جویانه دست زند و برداشتن چنین گامهایی از سوی واشنگتن را بسیار پرهزینه سازد.

آنطور که معلوم است، اتحادیه اروپا حتی آمادگی آن را ندارد که شرکتهای اروپایی را به دلیل جانبداری از تحریمهای آمریکا در برابر مقررات تجاری این اتحادیه مجازات نماید. این امر کارآیی و تأثیر این قانون را تضعیف می کند.

*درسال ۱۹۹۶ نیز آمریکا سیاست تحریمی خود را علیه کوبا برخلاف میل و بدون همراهی اروپا وضع کرده بود. اروپا با وضع آن قانون، در برابر سیاست آمریکا مقاومت کرد. آیا در حال حاضر نیز اروپا قادر هست مقابل آمریکا چنین مقاومتی داشته باشد؟

اتحادیه اروپا می تواند [در برابر تحریمهای آمریکا] ایستادگی کند؛ اما ظرف ۲۲ سال گذشته، ادغام گسترده اقتصاد آمریکا و اتحادیه اروپا مخاطراتی را که [این تحریم] پیش روی کسب و کارهای اروپایی قرار می دهد، افزایش داده است.

به همین دلیل فکر می کنم که شما شاهد ایستادگی و مخالفتی که در سال ۱۹۹۶ وجود داشت، نخواهید بود.

*آزادی عملکرد و انتخاب شرکت‌ها در شمار حقوق بنیادینی است که اتحادیه اروپا نیز تمایلی به محدود کردن این حقوق ندارد. با این وجود اتحادیه اروپا چگونه قادر خواهد بود این شرکتها را ملزم به همکاری با ایران نماید؟ آیا اساسا اتحادیه اروپا می تواند چنین مکانیسمی را ایجاد نماید و شرکتهای اروپایی را ملزم به همکاری با ایران نماید؟

اتحادیه اروپا قادر به انجام این کار نیست. این اتحادیه تنها قادر است مشوقهایی را ارائه یا از دادن مشوقها خودداری کند. اما همانگونه که می بینیم، توان و ظرفیت اتحادیه اروپا برای ارائه مشوقها به کسب و کارهای فعال در ایران در مقایسه با خطرات مترتب بر تحریمهای آمریکا بسیار ناچیز است.

*شما به عنوان طراح تحریمهای ایران معتقد هستید که «هدف از اعمال تحریم‌ها ایجاد سختی است یا به عبارت بهتر ایجاد درد و ناکامی، به‌نوعی که کشور هدف تحریم‌ها رفتار خود را تغییر دهد.» آیا هدف غایی تحریمهای اعمالی امریکا تغییر نظام ایران نیست؟

به نظرم در بدنه دولت آمریکا افرادی هستند که باور دارند تنها روش برای تغییر رفتار جمهوری اسلامی ایران، تغییر رژیم است. افراد دیگری هم هستند که احتمالاً بر این باورند که دستیابی به یک توافق معقول و مقبول با دولت کنونی ایران ممکن است. اینکه چه کسانی برنده نهایی این مجادله باشند، برای مسیر آتی سیاست آمریکا از جمله تحریمها حائز اهمیت است.