رهبران جدید سرمایه‌داری چه کسانی هستند؟

به گزارش خبرنگار مهر، پیامبران قدیم سرمایه اکثرا فلاسفه و یا سیاست‌مدارانی سال‌ خورده و جدی بودند که همه چیزشان رسمی بود؛ لباسشان، حرف زدنشان، برخوردشان. اما مردم امروز دیگر دلبسته چنین پیامبرانی نمی‌ شوند.

پیامبران جدید سرمایه اکثرا جوان، خوش صحبت و خوش‌ برخورد هستند، آن‌ها با شلوار جین و تی‌ شرت در محل کارشان حاضر می‌شوند و مدام از تغییر سخن می‌ گویند، کسانی مثل شریل سندبرگ (مدیر عملیاتی فیسبوک)، جان مک‌ کی (مدیر اجرایی هول فودز)، اپرا وینفری، و بیل و ملیندا گیتس (بنیانگذاران بنیاد گیتس). این پیامبران پیام‌ آور سرمایه‌ داری سبز، سرمایه‌ داری خلاق، سرمایه‌ داری وجدانمندانه، کسب‌ و کار فمینیسم، بازار نیکوکاری و چیزهای دیگری از این دست هستند.
دیسنت نیکول اشاف، مدرس جامعه شناسی در دانشگاه بوستون در این کتاب کم‌ حجم، پرمغز و بسیار خوش‌خوان به بازگویی داستان این پیامبران جدید، دیدگاه‌ هایشان و تاثیر این دیدگاه‌ ها می‌پردازد. آیا پیام‌های این پیامبران جدید می‌تواند مشکلاتی مانند منفعت‌طلبیِ افسارگسیخته، بحران‌های زیست‌ محیطی و نابرابری‌ های جنسیتی و درآمدی را حل کند؟ یا این پیام‌ ها نیز مانند پیامبرانشان جز در ظاهر تغییر دیگری نکرده‌ اند؟ آیا می‌ توان روی این پیام‌ ها برای اصلاح نظام سرمایه‌ داری حساب کرد یا همچنان باید منتظر پیامبرانی‌ «جدیدتر» با پیام‌ هایی جدیدتر بود؟

این کتاب که ترجمه ای است از The new prophets of capital اسطوره سازی مدرنی را بررسی می کند که بخشی حیاتی از سرمایه داری قرن بیست و یکم است.
اشاف می گوید: سرمایه داری همواره به داستان هایی نیاز داشته است تا ما را صبح ها از تخت بیرون بکشد، قصه هایی دربارۀ کاپیتالیسم خلاق و تفکر مثبت که پیامبران جدیدی مثل بیل گیتس و اپرا وینفری دارد تعریف می کند.

فهرست تفصیلی کتاب عبارت است از:
سپاسگزاری ها
مقدمه: قصه گویی
[1] شریل سندبرگ و کسب و کار فمینیسم
ایدئال ها و واقعیتهای فمینیسم
آیا زنان بدترین دشمنان خودشان اند؟
زنان جهان! متحد شوید.... و قدرت را به دست بگیرید
بدن هایمان و خودمان ... در خدمت سرمایه داری
فمینیسم به مثابه ایدئولوژی: نیاز به دیدگاهی جمعی
[2] هویت سرمایه: هول فودز، سرمایه داری وجدانمندانه و توسعه پایدار
عصر آنتروپوسین
«بدنام» و «بد فهمیده شده»: تقصیر سرمایه داری نیست!
مصرف کننده ـ شهروند
طبیعت، سرمایه داری و روح کارآفرینی
اغواگری بازار آزاد
نجات سیاره
عدالت زیست محیطی به نهادهای رادیکال و دموکراتیک نیاز دارد
[3] کاهن معبد اُ: اُپرا و سوژه نئولیبرال
آن بیرون، دنیا بسی سرد است
در جست و جوی زندگی شیرین
نئولیبرالیسم و درمان ذهن
تنها مختص زنان خانه دار نیست
بازنگری در رؤیای آمریکایی
[4] بنیاد گیتس و ظهور سرمایه داری بشردوستانه
ان. جی اوها، بنیادها و جامعه مدنی
سرمایه داری خلاق
واکسیناسیون
آموزش
استفاده از بازار برای نیکوکاری؟
غیردموکراتیک و اعتمادناپذیر
[5] نگاهی به آینده
برای مطالعه بیشتر
پی نوشتها

مؤلف در بخشی از مقدمه: قصه گویی کتاب در معرفی بخشهای این اثر می نویسد:  من کار خود را با تمرکز بر فراخوان به زنان برای پیش روی و تصاحب قدرت و بحث گسترده تر او مبنی بر اینکه تمام استراتژی عای فمینیستی با یکدیگر سازگار هستند. سندبرگ صدای قدرتمندی برای زنان محسوب می شود و به پروژه فمینیستی اعتقاد دارد اما مدل رهایی بخش او به اهداف فمینیسم منجر نخواهد شد. درخواستهای سندبرگ شاید برای برخی زنان کارساز باشد، اما در مقیاسی نظام مند نیروها و عواملی را تقویت می کند که زنان را سرکوب و از هم جدا می کنند.

فصل دوم سرمایه داری سازگار با محیط زیست و روند رو به رشد تولید و مصرف پایدار را با نگاه به سرمایه داری وجدانمندانه بررسی می کند. سرمایه داری وجدانمندانه مدلی است که مدیر ارشد اجرایی هول فودز، جان مک کی، ارائه کرده است. روایت مک کی مشکلات کلیدی گسترش سریع سرمایه داری جهانی و تأثیرات ویرانگر آن بر روی محیط زیست را برجسته می کند، اما این مدل در به چالش کشیدن تناقضات اساسی و تضادهای تولید سودمحور شکست می خورد. نیازهای انسان می تواند اشباع شود، اما انگیزه سود هرگز اشباع نمی شود، یعنی حتی تولید پایدار در یک سیستم سرمایه داری نمی تواند محیط زیست را از استعمال مفرط و آسیبهای برگشت ناپذیر بالقوه محافظت نماید.

فصل سوم از لایه های مدل سرمایه داری معنوی خودیاریگر غول رسانه ای، اپرا وینفری پرده برداری می کند که بر کمک به خود استوار شده است. در زمانی که رؤیای آمریکایی دست نیافتنی تر از هر زمان دیگری به نظر می رسد، پیام اپرا در سراسر شیوه های زندگی طنین می اندازد و تکرار می شود. پیام یاریگر التیام بخش و خودتوانمندکننده او وارد دانشگاه ها می شود، توسط گروه های کارآفرین اینترنتی اتخاذ می گردد و در دیدگاه سازمانهایی مانند اتحادیه آزادکاران طنین انداز می شود، اما اپرا و دیگر پیامبران با تأکید بر استراتژی های شخصی برای موفقیت ساختارهای اصلی قدرت ونابرابری در جامعه را بی اهمیت جلوه می دهند. آنها طی این فرآیند مسئولیت موفقیت را روی شانه های اشخاص می گذارند، روندی که در آن چهره کاستی های جامعه به شکستهای شخصی تغییر داده می شود و چشم ما را نسبت به دیدگاه های جمعی تغییر، که از خودبیگانگی و نابرابری را به چالش می کشند، می بندد.

فصل چهارم به مشکلات فقر جهانی و اصلاحات آموزشی در ایالات متحده از طریق تحلیل و بررسی فلسفه و روشهای بنیاد بیل و ملیندا گیتس می پردازد. اطمینان و پیچیدگی پیام گیتس اغواکمنده است. آنها ارتباطاتی بسیار قوی و منابع مالی فراوان دارند. در ظاهر نه تنها می دانند که چطور باید بر مشکلات فائق آمد، بلکه این طور نشان می دهند که از مدتها پیش در تلاش برای حل و فصل مشکلات بوده اند. با این حال سیاستهای بنیاد گیتس به جای کاهش مشکلات بازارهای سرمایه داری، دسترسی بازارهای سرمایه داری به تأمین نیازهای اساسی انسان مانند مراقبتهای بهداشتی و آموزش را عمیق تر می کند و از این رو شکاف بین غنی و فقیر را تقویت می کند.

فصل پایانی به روح سرمایه داری بر می گردد. در این زمانه بلاتکلیفی و بحرانها، یک روح جدید سرمایه داری شکل گرفته است که انتقادها و ایده هایی را که نخبگان قصه گو دراین کتاب و در سرتاسر جهان مورد بحث قرار می دهند در بر می گیرد، اما پیامبران جدید سرمایه ممکن نیست حرف آخر را بزنند. جنبشهای اجتماعی نیز قصه هایی می گویند و طرح‌هایی را گسترش می‌دهند که اساسا وضع موجود را با تأکید بر دموکراسی، کالایی زدایی و بازتوزیع ثروت به چالش می کشد. این قصه ها و طرح ها چشم اندازی جدید از جامعه را پرورش می دهند: جامعه ای که برای مردم طراحی شده است، نه برای سود.

پیامبران جدید سرمایه تألیف نیکول اشاف با ترجمه رسول قنبری به همت انتشارات ترجمان علوم انسانی در سال 96 به بهای 17 هزار تومان منتشر شد.