فرازوفرودهای صنعت زنبورداری/ بازارهای جهانی چشم‌به‌راه عسل ایرانی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: مزارع بی‌انتهای سبز و دشت‌های مملو از گل‌های رنگارنگ، سرزمین چهارفصل اردبیل را در تولید عسل شهره جهان کرده است تا در تولید این محصول شفابخش حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد.

در شرایطی که تولید این گوهر ناب طلایی‌رنگ در گذشته کمتر از ۱۰ هزار تن بود، هم‌اکنون ایران به تولید سالانه ۸۸ هزار تن دست‌یافته و با افتخار بعد از چین و ترکیه، در بین سه کشور برتر تولیدکننده جهان قرار دارد.

شکی نیست که در شرایط فعلی، اقدامات جدی‌تری برای توانمندسازی و حمایت همه‌جانبه زنبورداران برای درآمدزایی مناسب، رشد اشتغال و رونق اقتصادی نیاز است.

ازآنجاکه کارآفرینی در عرصه کشاورزی به‌مراتب زودبازده و ساده‌تر از سایر بخش‌هاست، پرورش زنبور و تولید عسل خالص و ارگانیک یکی از راه‌های مناسب برای خوداشتغالی محسوب می‌شود.

لزوم برخورد با تولید عسل تقلبی

یکی از اقدامات مهم، نظارت بر تولید این محصول و برخورد جدی با سوءاستفاده کنندگانی است که اقدام به تولید عسل تقلبی می‌کنند که علاوه بر لطمه به تولیدکنندگان واقعی، نام این محصول را نیز خدشه‌دار می‌کنند. طی امسال رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل از کشف و ضبط بیش از ۱۰ تن شهد عسل تقلبی در این استان خبر داده بود.

سید حامد عاملی رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل در این رابطه گفت: عسل اردبیل با توجه به ویژگی و کیفیت خاص که نشات گرفته از طبیعت خاص دشت اردبیل و دامنه های سبلان است،  برای ثبت در سازمان جهانی مالکیت فکری کاندیدا شده بود.

وی با اشاره به روند ثبت این برند جهانی تصریح کرد: پس از جمع آوری و ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز به این سازمان در نهایت عسل اردبیل به لحاظ شرایط و ویژگی های لازم و مطابق با استانداردها برای ثبت به نام اردبیل انتخاب و به نام محدوده جغرافیایی اردبیل در این سازمان ثبت جهانی شد.

وی با تاکید بر اینکه ثبت این محصول در مجموعه سازمان (WIPO) باعث معرفی بیش از پیش عسل اردبیل در سطح جهان خواهد شد، بیان داشت: ثبت جهانی عسل سبلان باعث افزایش شناخت این محصول و در نتیجه افزایش تقاضا و صادرات در بازار های جهانی خواهد شد.

عاملی یکی دیگر از ویژگی های ثبت عسل سبلان در سازمان جهانی مالکیت فکری را جلوگیری از تولید تقلبی این محصول برشمرد و یادآور شد: عسل در نقاط مختلف دنیا تولید می شود اما حتی اگر عسلی با استانداردهای عسل سبلان در جاهای دیگری هم تولید شود باز هم در زمان مراجعه به خاستگاه این محصول در دنیا فقط به نام عسل اردبیل شناخته خواهد شد.

تقلب آشکار در عرضه عسل خالص و طبیعی

یکی از زنبورداران استان اردبیل در مورد راه‌های معرفی هر چه بهتر عسل تولیدی سبلان در کشور و جهان به خبرنگار مهر  گفت: متأسفانه برخی از کارگاه‌های زیرزمینی بدون رعایت الزامات تولید به‌صورت تقلبی اقدام به تولید عسل می‌کنند که این موضوع تولید عسل در استان را به خطر خواهد انداخت.

پیرزاده عسل طبیعی سبلان را یکی از بهترین عسل‌های تولیدشده در کشور و حتی جهان معرفی کرد و ادامه داد: افزایش نظارت‌ها در مراحل تولید و فروش عسل عامل اصلی افزایش کیفیت و در ادامه برندسازی این محصول ارزشمند خواهد بود.

وی ادامه داد: با حمایت و پشتیبانی واقعی باید جلوی نابودی صنعت زنبورداری استان گرفته شود و علاوه بر قرار گرفتن عسل در سبد خانوارها، باید این محصول را به تمامی مسافران و گردشگران نیز معرفی کرد.

کام عسل‌فروشان نباید تلخ شود

یکی دیگر از زنبورداران نیز در این خصوص تصریح کرد: موفقیت در تولید عسل خالص نیازمند برخورداری از آموزش‌های تخصصی بوده و جدی گرفتن آموزش و مهارت‌های در نظر گرفته‌شده به برندسازی تولید این ماده ارزشمند غذایی کمک خواهد کرد.

فتحی افزود: افرادی که با سوء‌استفاده از شرایط و برای درآمدزایی بیشتر اقدام به فروش عسل‌های تقلبی و فاقد کیفیت می‌کنند ضربه بزرگی به صنعت زنبورداری منطقه زده و کسادی بازار دیگران را رقم می‌زنند.

وی بهبود بازار فروش عسل را امری دوجانبه دانست و توضیح داد: یک‌سوی این قضیه مسئولان تصمیم‌ساز هستند که در کنار ارائه تسهیلات مناسب، با آموزش‌های تخصصی و فراهم آوردن شرایط کار می‌توانند بازار خوبی برای فروشندگان و تولیدکنندگان رقم بزنند و از سوی دیگر نیز عاملان توزیع با رعایت انصاف نباید در تولید محصول ارزشمند و دارای کیفیت سهل‌انگاری کنند.

مورد دیگری که در این حوزه ضروری به نظر می‌رسد، تحول‌آفرینی در صنعت زنبورداری است تا کیفیت عسل تولیدی و بهره‌وری آن افزایش یابد. نکته‌ای که رئیس جهاد کشاورزی استان اردبیل آن را مورداشاره قرار داده و اعلام کرده که طرح‌های مطالعاتی و تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است.

ضرورت تحول‌آفرینی در صنعت زنبورداری کشور

رئیس جهاد کشاورزی اردبیل، استان کوهستانی کشورمان را قطب تولید عسل در ایران نامیده و از فعال بودن ۱۶ کارخانه بسته‌بندی عسل در اردبیل خبر می‌دهد.

به گفته نیکشاد در راستای توجه به تولید عسل در اردبیل طرح‌های مطالعاتی و تحقیقاتی در مراکز و مناطق مختلف انجام‌شده تا در توانمندسازی و بهره‌وری بیش‌ازپیش زنبورداران کمک شایانی انجام شود.

وی اضافه کرد: با مستقر بودن انجمن ملی زنبورعسل کشور در اردبیل، هرگونه اقدامی که برای شکوفایی اقتصادی و افزایش بهره‌وری تولیدکنندگان عسل لازم است، در محوریت برنامه‌ها قرار می‌گیرد تا کام فعالان این بخش تلخ نشود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل بر ضرورت برخورداری از حمایت‌های دامنه‌دار از تولیدکنندگان محصولات ارگانیک و اشتغال‌زا تأکید کرد و افزود: زنبورداری یکی از مشاغل موردعلاقه‌ بسیاری از افرادی بوده که در صورت آشنایی مناسب با این رشته فرصت‌های مناسبی در زمینه افزایش میزان تولید عسل استان و کیفیت‌بخشی به محصولات تولیدی فراهم خواهد شد.

نکته حائز اهمیت دیگر در این عرصه، اشتغال‌زایی خوبی است که زنبورداری ایجاد می‌کند.

اشتغال‌زایی قابل‌قبول با تولید عسل

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان اردبیل از تولید بیش از پنج هزار و ۶۳۵ تن عسل در اردبیل خبر داده که سهم تولید کندوهای مدرن بیشتر از کندوهای سنتی گزارش شده است.

نوبخت اژدری ادامه داد: در حال حاضر سه هزار و ۱۶۸ زنبوردار در استان اردبیل به همراه دو هزار و ۲۵۰ کارگر مشغول به تولید عسل هستند و میزان اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم قابل قبولی را در این عرصه شاهد هستیم.

وی یادآور شد: آخرین سرشماری انجام‌شده از زنبورستان‌های استان از وجود بیش از ۳۶۰ هزار کندو در اردبیل خبر می‌دهد که تنها هزار و ۲۰۰ کندوی آن به شیوه سنتی و بومی فعالیت می‌کنند.

اما نکته‌ای که در زمینه عرضه عسل بسیار خودنمایی کرده و ضعفی جدی محسوب می‌شود، نداشتن بسته‌بندی مناسب و به‌اصطلاح مشتری‌پسند است که این امر به‌ویژه وقتی بحث صادرات مطرح شود، بسیار خودنمایی می‌کند.

موضوعی که مسئولان نیز به آن تأکید داشته اما راهکاری عملی برای آن ندارند و مثل همیشه و بسیاری موارد دیگر، فقط بر ضرورت توجه به آن، تأکیددارند.

بسته‌بندی مناسب عسل

رئیس انجمن زنبورداران و تولیدکنندگان عسل کشور نیز گفت: برای به دست آوردن محصولی ارزشمند، باید در سه مرحله تولید، فرآوری و بسته‌بندی عسل نهایت دقت انجام شود و چنانچه در هر مرحله‌ای دچار نقصان شویم، در معرفی و ارائه آن به خریداران با مشکلاتی مواجه خواهیم شد.

عبدالرضا بیگناه ادامه داد: فضاسازی لازم برای معرفی عسل به‌عنوان ماده شفابخش در سطح کشور و در بین اقشار مختلف مردم باید انجام پذیرد و انجمن زنبورداران و تولیدکنندگان عسل نیز بر ضرورت توجه بیشتر نسبت به این موضوع تأکید ویژه‌ای دارد.

وی یادآور شد: عسلی که در ایران تولید می‌شود در سطح جهان شهرت داشته و تولید و عرضه ۷۰ هزار تن عسل به‌صورت سالیانه از پتانسیل ویژه کشورمان خبر می‌دهد.

بیگناه افزود: برخورداری از بیش از چهار هزار گونه گیاه شفابخش در ارتفاعات سبلان، تالش و باغرو، عسل سبلان را متفاوت از دیگر مناطق کرده و تمامی ظرفیت‌های لازم برای کسب موفقیت‌های بیشتر در بازارهای جهانی وجود دارد.

رئیس انجمن زنبورداران و تولیدکنندگان عسل کشور ادامه داد: اردبیل به‌عنوان یکی از استان‌های گردشگرپذیر سالیانه پذیرای میلیون‌ها مسافر و گردشگر داخلی و خارجی بوده و چنانچه قادر به بسته‌بندی و معرفی مناسب عسل اردبیل باشیم، در خارج از استان نیز از بازار مطلوبی برخوردار خواهیم شد. 

وی توضیح داد: در ماه‌های گذشته بسیاری از کارخانه‌های بسته‌بندی عسل در اردبیل تعطیل شد و در حال حاضر واحدهای محدودی در حال فعالیت در این بخش هستند.

تصرف بازارهای جهانی با تولید عسل ارگانیک

به گزارش خبرنگار مهر، درحالی‌که بعد از چین و ترکیه، به‌عنوان سومین تولیدکننده بزرگ عسل در جهان شناخته می‌شویم، باوجود برخورداری از بازار خوب در سطح داخلی می‌توان در تصرف بازارهای جهانی نیز به‌مراتب موفق‌تر از الآن ظاهر شد.

در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان بر روی تولید عسل خالص و طبیعی سرمایه‌گذاری‌های خوبی انجام داده و در حال فرهنگ‌سازی برای معرفی آن به‌عنوان ماده غذایی شفابخش هستند، میانگین مصرف سرانه عسل در کشور در حدود یک کیلوگرم عنوان می‌شود.

افزایش توانمندی زنبورداران با بهره‌مندی از علوم نوین، کیفی‌سازی تولیدات و برندسازی آن برای کسب موفقیت‌های بیشتر در تصاحب بازارهای جهانی از جمله نکات حائز اهمیتی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد.

به‌روز کردن سیاست‌های کلان کشاورزی و صنعتی، ترویج مصرف فرآورده‌های ارگانیک زنبورعسل و یافتن جایگاه ویژه برای فروش عسل تولیدی در بازارهای مختلف داخلی و خارجی در کنار توجه به کارخانه‌های فرآوری و بسته‌بندی مشوق خوبی برای زنبورداران و علاقه‌مندان به این شغل خواهد بود تا با انگیزه و آرامش بیشتری در صنعت زنبورداری مشغول به فعالیت شوند.