به گزارش خبرگزاری مهر، بیستمین برنامه تلویزیونی «شب شعر» با موضوع «تاثیرپذیری شاعران معاصر از سعدی» دیشب دوشنبه ۶ اسفند با اجرای محمود اکرامی‌فر و حضور اسماعیل آذر استاد دانشگاه و پژوهشگر و بهمن نامور مطلق استاد دانشگاه، پژوهشگر حوزه ادبیات تطبیقی و رئیس دانشگاه فرشچیان از آنتن شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.
سوال ابتدای این برنامه این بود: بخش بزرگی از هویت فرهنگی، ادبی و زبانی ما مدیون سعدی است و چرا بعد از ۷۰۰ سال هنوز بهترین اشعار ما اشعار حافظ و سعدی است؟
که نامور مطلق در این‌باره گفت: بخش بزرگی از هویت فرهنگی، ادبی و زبانی ما مدیون سعدی است. جنبه مثبت قضیه این است که ما هنوز سعدی و حافظ را خوب می‌فهمیم و این نشان از داشتن زبانی توانمند است که توانسته از قرن‌ها عبور کند و هنوز تازگی و طراوت داشته باشد. جنبه منفی قضیه این است که ما قله‌هایی مثل حافظ و سعدی به عنوان قله‌هایی دست نیافتنی درست کرده‌ایم، بنابراین هیچگاه نتوانستیم از آنها عبور کنیم و این نگاه سبب منجمد شدن زبان ما شد و همیشه نگاهمان به قله پشت سرمان بود. نظر خود من به جنبه منفی نزدیک‌تر است. ما به خاطر اشتباهات تاریخی و زبان شناختی، موجب کم شدن پویایی زبانمان شدیم.
آذر در رد صحبت‌های نامور مطلق مبنی بر منجمدشدن زبان فارسی گفت: زبانی، زنده است که در طول تاریخ تغییر نکرده باشد. الان انگلیسی ۲۰۰ سال پیش هم قابل فهم نیست. اشعار هزار سال پیش ما انگار امروز سروده شده است که این نشانه قدرت یک زبان است.
انجماد ما در حوزه زبان، خیانت به سعدی و حافظ و فردوسی است
نامور مطلق درباره این مساله پاسخ داد: اگر ما بپذیریم که زبان یک عنصر اصلی و اساسی فرهنگ است و فرهنگ پدیده‌ای است پویا که با زمان و مکان حرکت می‌کند، بنابراین باید بپذیریم که زبان هم باید تغییر کند. وقتی نیازهای ما تغییر می‌کند باید واژگان و نحو ما نیز تغییر کند. انجماد ما در حوزه زبان، نوعی خیانت به سعدی و حافظ و فردوسی است. این انجماد سبب شد قالب‌های شعری از اروپا وارد ایران شود. قرن‌ها پیش ما مولف بودیم و الان اقتباس می‌کنیم. یک جایی مشکل وجود دارد.
آذر گفت: اگر ما بخواهیم این زبان را تغییر بدهیم دیگر باید سعدی را کنار بگذاریم. سعدی معیار زبان است.
تجلیل از سعدی در تکرار او نیست در ادامه اوست
نامور مطلق هم در ادامه بحث گفت: سعدی یک محتوا و فرم خاص خود دارد. محتوا جاودانه است. ما به سعدی همیشه نیاز داریم. ما میراث‌داران خوبی برای زبانمان نبوده‌ایم. ما آن‌قدر حافظ و سعدی را استفاده کرده‌ایم که اینها را دچار فرسودگی معنا کرده‌ایم و این دلیل استقبال از اشعار غیر ایرانی است. ما اگر هنوز از شعر حافظ و سعدی لذت می‌بریم به دلیل این است که انتخاب دیگری نداریم. تجلیل از سعدی در تکرار او نیست در ادامه اوست.
آذر گفت: هر پویایی‌ای نمی‌تواند مثبت باشد. زبان فارسی مثل حرکت جوهری ملاصدرا در خودش دائم در حال تکامل است. چرخ تفکر حافظ از عزل تا ابد حرکت می‌کند و این چرخ پویاست و نه ایستا.
مساله بعدی که در این برنامه مطرح شد، این بود: سعدی، فقیه‌ترین شاعر طول تاریخ ما. منشا حرف‌های خوب سعدی کجاست؟
آذر در این‌باره گفت: سعدی از چند منبع بهره گرفته است. یکی از این منابع غنی، قرآن است. فقیه‌ترین شاعر طول تاریخ ما سعدی است.
نامور مطلق هم گفت: ما نیاز به سعدی امروزی داریم تا حرف‌های قرآن را به شیرینی سعدی اما با زبان امروزی برای جوان امروزی بیان کند. سعدی اولین شاعر شرقی است که در اروپا ترجمه شد. سعدی باعث شد یک ژانر جدید به نام حکایت‌های فلسفی در اروپا رایج شود. سعدی در پیدایش مکتب رومانتیسم در اروپا تاثیر داشته است. بنیان گذار رمانتیسم آلمان گوته تحت تاثیر حافظ است و بنیان گذار رمانتیسم فرانسه ویکتور هوگو تحت تاثیر ادبیات هند و ایران است.
وی اعتدال و خردگرایی سعدی را از عوامل جاودانگی او دانست.
در انتهای بحث آذر، شهریار را بسیار متاثر از سعدی دانست و شاعرانی چون سایه و رهی معیری را نیز تحت تاثیر سعدی خواند.
نظر شما