سفره دستفروش ها از خرید عید/«شب بازار» راهکار برون رفت از سد معبر

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - بهنام عبداللهی: از نظر مغازه‌دارها مزاحم، از نظر اداره‌های متولی سد معبر، از نظر برخی‌ها کاسبان درآمد حلال و از نظر خودشان دستفروش اند؛ هرچه هست حالا فرشی منقش از دستفروش ها در مرکز شهر تبریز و دیگر شهرها پهن شده است.

هربار که قدم برمی‌داری، ممکن است تمام سرمایه یک خانواده را زیر پا بگذاری؛ سرمایه‌هایی که گاهی کیف، گاهی عروسک، گاهی کفش، گاهی ظروف چینی و گاهی گردو و آجیل هستند. جایی برای سوزن انداختن نیست. اگر برای خرید عید به بازار می‌روید باید با خودتان کمی «ببخشید» هم بردارید تا هربار که پای کسی را له می‌کنید یا دستتان ناخواسته و ندانسته در چشم کسی فرو می‌رود، به کار بگیرید؛ البته اگر دلتان دعوا نخواهد.

مرد مسنی که رنگ پیری حتی به ابروهایش رسیده است، با قدم‌هایی ریز اما سریع، با دستانی بزرگ اما ضعیف جمعیت را کنار می‌زند؛ هرجا که لازم شد تنه می‌زند و گاه راهش را با حرف باز می‌کند. می‌گوید: می‌گویند مردم پول ندارند، پس این‌همه آدم اینجا چه می‌کنند؟ حرفش میان آن‌همه صدا تنها چند ثانیه روی هوا می‌ماند، بعد محو می‌شود، مثل خودش که لابه‌لای جمعیت گم شد.

دختربچه‌ای وسط آن‌همه جمعیت گریه می‌کند، زنی پیدا می‌شود، سیلی محکمی روی صورتش می‌خواباند، معلوم می‌شود مادرش است. دستش را می‌گیرد می‌برد پیش پدرش که چند متر آن‌طرف‌تر پیراهنی سفید پرو می‌کند.

پارسال همین موقع، همین وضع بر بازار تبریز؛ یعنی دقیقاً خیابان جمهوری، پیاده‌راه تربیت و… حاکم بود. امام جمعه تبریز گفت: باید افرادی را که برای تأمین معاش به دستفروشی روی آورده‌اند به جای جمع آوری، ساماندهی کنیم.

با دستفروشان مدارا کنید!

این توصیه واکنش‌های مثبتی بین قشر ضعیف جامعه داشت و بار دیگر نشان داد که حجت‌الاسلام آل‌هاشم، امام جمعه‌ای است که همیشه طرف مردم را می‌گیرد. و شاید همین توصیه بود که جلوی دعوای مأموران سد معبر شهرداری و دستفروشان را تا حدود زیادی گرفت و باعث افزایش روزافزون دستفروش‌های سطح شهر شد.

علیرضا کمالی، جوان ۲۶ ساله اهل یکی از شهرهای اطراف تبریز است که می‌گوید فقط همین اسفندماه را برای دستفروشی به تبریز آمده است. او در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید که اگر جای مسئولان بود، با این وضعیت اقتصادی هرگز دست به جمع‌آوری دستفروشان نمی‌زد.

چند روز پیش حجت‌الاسلام مهدی عالی، امام جمعه موقت تبریز هم در خطبه‌های نماز جمعه از شهرداری خواست که با دستفروشان مدارا کند. او گفت: انتشار برخی فیلم‌ها از برخورد ناشایست و از سر جهالت برخی مأمورین سد معبر موجب بد بینی به انقلاب و مسئولین می‌شود.

طومارهای مغازه‌داران برای جمع‌آوری دستفروشان

تبصره اول بند دوم ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها می‌گوید: سد معابر عمومی و اشغال پیاده‌روها و استفاده غیرمجاز آن‌ها و میدان‌ها و پارک‌ها و باغ‌های عمومی برای کسب و سکنی یا هر عنوان دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و اماکن مذکور فوق وسیله مأمورین خود رأساً اقدام کند.

یدالله ابراهیمی، معاون خدمات شهری منطقه ۸ تبریز که هسته مرکزی و بازار را شامل می‌شود، می‌گوید: واقعیت دستفروشی این است که برخی افراد می‌خواهند نان دربیاورند و برخی دیگر می‌خواهند جنس ارزان‌تر نسبت به مغازه‌ها تهیه کنند، اما ماجرا زمانی مشکل‌زا می‌شود که دستفروش‌ها در معابر اصلی تبدیل به مزاحم می‌شوند.

او به خبرنگار مهر توضیح می‌دهد: شهرداری ملزم است حقوق شهروندان دیگر و مغازه‌دارها را نیز حفظ کند. بارها مغازه‌داران و اهالی بازار برای ساماندهی دستفروشان طومارهایی امضا کرده و به ما ارائه داده‌اند.

ابراهیمی مشخص کردن مکان‌هایی مشخص برای دستفروشان را در مرکز شهر طرحی شکست‌خورده می‌داند: بعد از مستفر شدن دستفروشان در پارکینگ یا مکانی مشخص، دستفروشانی جدید جای آن‌ها را در معابر و پیاده‌روها می‌گیرند و به این ترتیب ترافیک مرکز شهر چندین برابر افزایش پیدا می‌کند.

سال گذشته در منطقه ۸ تبریز بازارچه دستفروشان در پارکینگ خیریه میدان نماز برپا شد و با ایجاد ۲۵۰ غرفه تعدادی از دستفروشان به آن مکان انتقال یافتند.

علیرضا نیازی که رو به روی همان بازارچه مغازه کت و شلوارفروشی دارد، به خبرنگار مهر می‌گوید: هرچند چیزهایی که دستفروشان می‌فروختند به کسب و کار من مرتبط نبود اما واقعاً ترافیکی غیرقابل تحمل در این منطقه ایجاد شده بود.

قانونی شبانه برای حمایت از دستفروشان

البته تعداد زیادی از مغازه‌داران نیز از این بابت ناراحت هستند که دستفروشان اجناس هم‌سان را با قیمتی نازل‌تر می‌فروشند و به بازار آنان ضربه‌های شدیدی وارد می‌کنند. براهنی یکی از مغازه‌داران پیاده‌راه تربیت به مهر می‌گوید: ما اجاره می‌دهیم، عوارض می‌دهیم و۱۱ ماه از سال را صبر می‌کنیم تا اسفندماه پولی دربیاوریم. این هم وضعیت اسفندماه است که ما اصلاً به چشم مشتری‌ها نمی‌آییم.

اما قانون یک‌جا طرف دستفروشان را گرفته است آن هم با ایجاد «شب‌بازار». شب‌بازار در همه‌جای دنیا وجود دارد. دستفروشان به‌جای اینکه روزها دستفروشی کنند، شب‌ها در بازار بدون ترافیک و تداخل در کار مغازه‌داران کارشان را انجام می‌دهند.

به گفته معاون خدمات شهری شهرداری منطقه ۸ تبریز، در حال حاضر شب‌بازار بهترین چاره برای ساماندهی دستفروشان است.

ابراهیمی می‌گوید: البته لازمه ایجاد شب‌بازار همراهی نهادهای انتظامی و نظارتی برای ایجاد امنیت و کنترل شبانه است.

محمدرضا قربانیان تبریزی، معاون خدمات شهری شهرداری تبریز هم می‌گوید: در هریک از مناطق دهگانه شهرداری تبریز حداقل دو نقطه برای شب‌بازارها اختصاص می‌یابد که زیرنظر حوزه معاونت خدمات شهری و اجرایی شهرداری تبریز بوده و به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده و با نظارت دقیق عوامل این حوزه به مدت یک‌ماه فعالیت خواهند کرد.

حالا تنها ۱۰ روز تا عید نوروز باقی مانده است؛ روز به روز بر تعداد دستفروشان افزوده و میزان ازدحام بازار بیش‌تر می‌شود. روز به روز بیش‌تر می‌شود، مانند قیمت کالاها در چند ماه اخیر و همین باعث شده است شغل‌های غیررسمی مثل زباله‌گردی و دستفروشی و… بیش‌تر شود. جمع‌آوری، ساماندهی یا یک تدبیر اقتصادی، کدام‌یک کارسازتر خواهد بود؟

عکس‌ها از بهنام عبداللهی