خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل -فاطمه صالحی: بعد از آنکه امید می‌رفت که تلاش‌ها برای حل سیاسی بحران لیبی در عرصه بین الملل و به ویژه در عرصه داخلی نتیجه و ثمر خود را بدهد اعلام ناگهانی ژنرال «خلیفه حفتر» فرمانده ارتش ملی لیبی که یکی از بازیگران مهم عرصه سیاسی این کشور است مبنی بر آغاز عملیات به اصطلاح آزاد سازی پایتخت، تحلیل گران سیاسی را در شوکی عمیق فرو برده است.
لیبی کشوری سرشار از ذخایر نفتی به شمار می‌رود که بعد از گذشت ۸ سال از براندازی نظام معمر القذافی دیکتاتور سابق این کشور هنوز رنگ ثبات و امنیت به خود ندیده است. به نظر می‌رسد که مداخله دیگر کشورهای عربی مانند عربستان و امارات در این ناامنی تعمدی بسیار تأثیر گذار است.
درگیری در لیبی در حالی به صورت ناگهانی شدت گرفت که خلیفه حفتر و فایز السراج ۲ تن از مهم‌ترین سیاستمداران این کشور چندی قبل در برابر لنز دوربین‌ها در امارات دست یکدیگر را فشرده و اعلام کردند که بحران لیبی در مراحل پایانی اش به سر می‌برد. دو طرف طی ماه فوریه گذشته توافق کردند که انتخابات سراسری در لیبی برگزار کرده و بحران کنونی در این کشور را پایان بخشند.
حدود یک هفته قبل و چند روز پیش از برگزاری نشست سران عرب، ژنرال خلیفه حفتر فرمانده ارتش ملی لیبی برای دیدار با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان به ریاض فراخوانده شد؛ سفری که به گفته برخی منابع آگاه بنا به درخواست مقامات آمریکایی صورت گرفت.
محمد بن سلمان ولی عهد عربستان نیز به صورت جداگانه و با حضور رئیس سازمان اطلاعات این کشور با حفتر دیدار کرده و چراغ سبز را به وی برای اجرای ماجراجویی جدیدش در لیبی داده است. یک روز قبل از نشست سران عرب، حفتر در شهر بنغازی سخنرانی کرده و اعلام کرد که طی هفته‌های آتی یک دولت یکپارچه در لیبی تشکیل می‌شود اما بعد از گذشت پنج روز، نیروهای وابسته به حفتر اعلام کردند که آماده حرکت به سمت غربی لیبی و طرابلس پایتخت این کشور هستند و بامداد روز پنجشنبه تجهیزات نظامی آنها به شهر غریان رسید.
این اقدام نیروهای وابسته به حفتر با تمام تلاش‌های بین المللی برای حل سیاسی بحران لیبی در تضاد بوده به طوریکه بعد از این اقدام اکثر کشورها و محافل بین المللی از جمله شورای امنیت خواهان توقف درگیری‌ها در لیبی شدند. حفتر بارها تلاش کرده کنترل مناطق نفتی در لیبی را به دست بگیرد. تغییر موضع حفتر از تلاش برای گفتگو با مخالفان و حرکت به سمت اقدام نظامی در این کشور باعث می‌شود جنگ داخلی در لیبی بار دیگر شدت گرفته و تشکیل دولت یکپارچه با حضور نمایندگان تمام گروه‌ها در لیبی بعید به نظر برسد.
نگرانی عربستان و امارات از تحولات الجزایر و تهیه سناریوی درگیری در لیبی
حضور میلیونها تن از مردم الجزایر در تظاهرات ضد عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس جمهور این کشور و کنار گذاشتن وی از قدرت باعث شد ریاض و ابوظبی مجدداً نسبت به انتقال این خشم مردمی و تلاش برای تغییر نظام احساس نگرانی عمیقی کنند. بررسی تحولات لیبی و موضع گیری حفتر نسبت به گفتگو با مخالفان نشان می‌دهد که در این میان و طی تنها چند روز یک غافلگیری و تحول عجیبی در لیبی صورت گرفته است.
به نظر می‌رسد که دیدار پادشاه عربستان با حفتر در سایه اعتراضات مردمی در الجزایر و نگرانی عربستان و امارات نسبت به کشیده شدن این اعتراضات به این ۲ کشور بی ارتباط به هم نیستند. عدم تحقق مردم سالاری در کشورهایی مانند عربستان و دیگر کشورهای عربی پادشاهی و دیکتاتور و نتیجه بخش بودن خشم مردم و کنار زدن قدرت ۲۰ ساله در الجزایر باعث هراس عربستان و امارات شده و سبب شد تا سناریویی را برای منحرف کردن افکار عمومی از تحولات الجزایر تهیه کنند. این سناریو نیازمند اقدام فوری برای شعله ور کردن اوضاع امنیتی و نظامی لیبی و حمایت مالی از این پروژه با دلارهای نفتی عربستان و امارات بوده است.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده خلیفه حفتر یک بسته مالی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار از عربستان دریافت کرده که برای اجرای عملیاتش علیه طرابلس و خریدن بخشی از سیاستمداران لیبی و افسران مستقر در طرابلس کافی بوده است.
در حال حاضر در لیبی شاهد وجود دو دولت هستیم که بر سر قدرت با یکدیگر مبارزه می‌کنند: نخست دولت طرابلس به ریاست فایز السراج که در محافل بین المللی به رسمیت شناخته شده و دوم دولت عبدالله الثنی در شرق کشور با حمایت خلیفه حفتر. به صورت کلی می‌توان گفت که خلیفه حفتر تمام قدرت خود را از کشورهای خارجی می‌گیرد و در واقع از طریق حمایت همین قدرتهای خارجی توانست پا به میدان بگذارد؛ به طور مثال جنگنده‌های اماراتی و مصری پیشتر پایگاه‌های رقبای حفتر را هدف قرار داده و به او کمک کردند تا کنترل پایگاه‌های نفتی را به دست بگیرد.
می‌توان گفت که کشور لیبی در حال حاضر عرصه قدرت نمایی و رقابت میان عربستان، امارت و قطر نیز شده است به طوریکه هر کدام از این کشورها از شبه نظامیانی که منافع آنها را محقق کنند حمایت به عمل می‌آورند.
رسانه‌های اماراتی نیز در این بین بیکار نبوده و حملات رسانه‌ای خود را علیه قطر و اتهام زنی به این کشور در خصوص بازی با ثبات و امنیت لیبی روانه کرده اند. این رسانه‌ها گزارش دادند که جنگ کنونی در لیبی جنگ نیابتی میان امارات و قطر و هم چنین بیانگر شکاف در شورای همکاری خلیج فارس به شمار می‌آید.
سیاستمداران لیبیایی معتقدند که امارات و عربستان و حتی مصر از اقدامات خلیفه حفتر در قبال طرابلس حمایت می‌کنند. آنها معتقدند که این ۳ کشور عربی تلاش دارند یک «عبدالفتاح السیسی» دیگر در لیبی به وجود آورند چرا که خلیفه حفتر از پول و سلاح کافی برای اجرای چنین عملیات گسترده‌ای برخوردار نیست و این عملیات دقیقاً یک هفته بعد از سفیر اخیر حفتر به عربستان صورت گرفته است. بر این اساس، امارات و مصر سلاح و تجهیزات نظامی سنگین را به نظامیان وابسته به حفتر تحویل داده اند.
در نهایت می‌توان گفت که لیبی از یک سو به عرصه‌ای برای رقابت میان کشورهای عربی به ویژه عربستان و امارات تبدیل شده و از سوی دیگر وسیله‌ای برای تحقق منافع تنگ نظرانه این کشورها و تازمانیکه رهبران این کشور هم چنان سرسپرده قدرتهای خارجی بوده و جایگاه خود را مدیون حمایت این کشورها می‌دانند جنگ و درگیری در لیبی هم چنان ادامه خواهد داشت و این کشور رنگ ثبات و آرامش را به خود نخواهد دید.
نظر شما