خبرگزاری مهر - گروه استانها- آرش صالحی: «نگین الموت» لقبی است که تنها برازنده چهره زیبای دریاچه اوان است. دریاچه زیبایی که در فاصله ۷۵ کیلومتری شهر قزوین و با همراهی طبیعت و روستاهای زیبای اطرافش، یکی از زیباترین مناطق نمونه گردشگری ایران را به وجود آورده است.
اما آنچه سبب شده به این دریاچه لقب نگین الموت داده شود، غلیان دائمی آب زلال و صافی است که از طریق چشمه‌های کف دریاچه و نزولات جوی تأمین می‌شود. دریاچه‌ای که از سرریز آب آن رود کوچکی تشکیل شده که آب کشاورزی روستاهای آئین و کوشک را مهیا می‌کند.
این دریاچه در تابستان محل بسیار زیبا و جذابی برای ماهیگیری، آب تنی و قایق سواری و در پاییز مامن پرندگان مهاجری مانند قو، غاز و مرغابی است. جدا از زیبایی‌های بکر و دست نخورده، وابستگی ژرفی به لحاظ اقلیمی و اقتصادی بین اوان، طبیعت و اهالی منطقه وجود دارد؛ به طوری که هر نوع تغییر در وضعیت دریاچه اوان، زندگی مردم و زیست بوم ناحیه را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، تا جایی که اگر این دریاچه وجود نداشته باشد، بخش زیادی از محصولات کشاورزی و اقلیم الموت تحت تأثیر قرار گرفته از میان خواهد رفت و اقتصاد منطقه دچار چالش خواهد شد. با این حال طی روزهای اخیر بحث‌هایی درباره لزوم تأمین امنیت دریاچه برای گردشگران و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی از سوی مسئولان مطرح شده که اگر به درستی طراحی و اجرا نشوند، می‌تواند شوک منفی به قلب تپنده اوان وارد کند.
افت سطح آب دریاچه
یک فعال محیط زیست با تاکید بر اینکه نشتی تنها مشکل برای ادامه حیات اوان نیست، به خبرنگار مهر گفت: اوان جزو اندک دریاچه‌های آب شیرین ایران است که برای ادامه زندگی خود متکی بر منابع آب زیرزمینی است و آب سطحی چندانی به آن نمی‌رسد. ضمن اینکه افزایش خشکسالی در چند دهه اخیر و دریافت بیش از اندازه آب این دریاچه توسط باغداران و کشاورزان، فشار بی سابقه‌ای را به ذخایر آبی نگین الموت وارد کرده است.
افشین علیاری با اشاره به تخریب چمن زارها و مرغزارهای پیرامون دریاچه، افزود: این تخریب سبب می‌شود که هنگام وقوع باران چندین تن شن و خاک در قالب آب گل آلوده به درون دریاچه ریخته شده و منافذ جوشش چشمه‌های زیرزمینی کف دریاچه را مسدود کند. به همین دلایل در چند سال گذشته با افت محسوس سطح آب دریاچه روبه رو بودیم.
رشد سریع خزه‌ها و شکار بی رویه پرندگان
علیاری با بیان اینکه پوشیده شدن کف دریاچه با سنگ و خاک امکان لایروبی را از بین برده، ادامه داد: همچنین به علت ریخته شدن آب‌های آلوده و فاضلابی به دریاچه، گونه‌های مضر گیاهی و جانوری وارد دریاچه شده و اکوسیستم آن را آشفته کرده‌اند. یکی از این گونه‌های مضر خزه‌هایی هستند که به سرعت رشد کرده و نیمی از مساحت دریاچه را اشغال کرده‌اند.
وی صید بی رویه پرندگان بومی و مهاجر را از دیگر تهدیدات زیست بوم اوان برشمرد و گفت: در کنار این مشکلات حضور بیش از حد گردشگران و شنا در دریاچه، زندگی و بقای جانوران منطقه را دچار مشکلاتی کرده و باعث شده که پرندگانی مانند باکلان و کاکایی مانند گذشته به این دریاچه سفر نکنند.
علیاری ضمن تاکید بر آغاز هر چه زودتر فرآیند مراقبت از دریاچه و احیای آن، تصریح کرد: با توجه به میزان قابل توجه پس روی ساحل دریاچه و کاهش ارتفاع آب آن، اگر این فرآیند را شروع نکنیم، ممکن است دریاچه اوان تا یک دهه آینده به سرنوشتی مشابه آنچه برای دریاچه ارومیه رخ داد، دچار شود.
عملکرد ضعیف بخش خصوصی
یک کارشناس گردشگری هم در گفتگو با خبرنگار مهر، عملکرد ضعیف بخش خصوصی در توسعه گردشگری ناحیه اوان را از علل رشد نکردن اقتصاد ین ناحیه دانست و گفت: تاکنون چند شرکت تعاونی برای سازماندهی امور گردشگری در اوان وارد عمل شده‌اند که در نهایت نتوانستند رضایت مردم منطقه و گردشگران ایرانی و خارجی را جلب کنند.
غلامرضا محبی با تاکید بر مطالعات امکان سنجی پیش از ساختن تأسیسات گردشگری در این منطقه، اضافه کرد: از آنجایی که باغ، زمین و خانه‌های مردم در کنار دریاچه اوان واقع شده‌اند، باید ورود گردشگران به این ناحیه حساب شده باشد؛ چرا که در سالیان گذشته، هجوم بی رویه گردشگران سبب تخریب باغات مردم و به هم خوردن اکوسیستم منطقه شده است.
وی با ذکر اینکه دلیل کاهش آب دریاجه فقط هجوم گردشگران نیست، تصریح کرد: پس از زلزله‌ای که در سال ۱۳۸۲ رخ داد، شکاف‌هایی در بستر سنگی دریاچه به وجود آمد که نشتی آب دریاچه را به میزان زیادی افزایش داد؛ به همین خاطر مردم در کنار دستگاه‌هایی مانند میراث فرهنگی و محیط زیست باید برای حفظ و احیای این دریاچه بکوشند.
معضل نبود مدیریت متمرکز
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین هم نبود مدیریت متمرکز در ناحیه گردشگری اوان را بزرگترین مشکل این منطقه توصیف کرد و گفت: اتفاق‌هایی که در چند سال اخیر برای گردشگران و ساکنان این منطقه روی داده، نتیجه نوعی بی نظمی در تولیت دریاچه است و به نظر می‌رسد مدیریت خاصی برای رفع مشکلات این منطقه وجود ندارد.
قدرت اله مهدیخانی به واگذاری مدیریت دریاچه اوان به سازمان میراث فرهنگی در گذشته اشاره کرد و افزود: وقتی جایی را به عنوان منطقه نمونه گردشگری تعیین می‌کنیم، باید زیرساخت‌های لازم را هم برای جذب و پذیرایی از گردشگران تعریف کنیم تا اهالی و زیست بوم منطقه از این حیث صدمه نبیند.
وی با تاکید بر ضرورت بکارگیری ساکنان بومی منطقه در حفظ، حراست و مدیریت گردشگری آن، ادامه داد: البته قبل از این امر باید ذهنیت اهالی منطقه را برای دستیابی به ویژگی‌های الزامی ناحیه نمونه گردشگری اوان آموزش داد تا شاهد ندانم کاری و تخریب‌های ناشی از آن نباشیم.
فراخوان ایجاد اقامتگاه در اوان منتشر می‌شود
از سوی دیگر، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان هم بر لزوم حفاظت همه جانبه از موقعیت‌های زیست محیطی دریاچه اوان تاکید کرد و گفت: از آنجایی که این دریاچه جزو تالاب‌های ملی کشور است، قطعاً هر نوع بهره برداری از آن و سرمایه گذاری در این منطقه باید با در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی انجام شود که در این بین رعایت قوانین و مقررات حفظ تالاب توسط سازمان حفاظت محیط زیست پایش خواهد شد.
علیرضا خزائلی با بیان اینکه تمام دستگاه‌های مرتبط با دریاچه اوان در شرایط فعلی نحوه بهره برداری از این تالاب را رصد می‌کنند، اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در کنار معاونت عمرانی استانداری، سازمان‌های حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی و همین طور اعضای شورای ده و دهیاری‌های محلی مدام وضعیت بهره برداری از این دریاچه را پایش می‌کنند تا در همه روزها این استفاده به بهترین شکل ممکن صورت گیرد.
خزائلی در خصوص میزان حمایت از سازندگان اقامتگاه‌های بوم گردی در مناطق گردشگری مانند اوان، عنوان کرد: در حوزه ایجاد تأسیسات گردشگری از جمله اقامتگاه‌های بوم گردی از محل‌های مختلف تسهیلات لازم را در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌دهیم و به همین جهت امیدواریم روند ایجاد بوم گردی‌ها در سال ۱۳۹۸ رشد و توسعه بیشتری داشته باشد.
وی از طی تشریفات واگذاری برای ایجاد تأسیسات گردشگری خبر داد و گفت: نتیجه این کار به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور ارسال شده و امیدواریم به زودی فراخوانی در این زمینه از سوی این سازمان اعلام شود.
لزوم تهیه طرح جامع اوان
علی اکبر اسدالهی، مدیرکل منابع طبیعی استان قزوین هم تهیه و اجرای طرح جامع اوان را راهکار اصلی حل مشکلات این منطقه گردشگری دانست و گفت: مدیریت چهارگانه منابع طبیعی، میراث فرهنگی، محیط زیست و جوامع محلی باید به یک جمع بندی واحد و متمرکز رسیده و تصمیم واحدی بگیرند تا کارها بسرعت اجرا شود.
اما پیمان پیرمرادی، مدیرکل دفتر فنی استانداری با یادآوری اینکه در کنار تهیه طرح جامع اوان، ضرورت دارد در جهت تأمین حداقل نیازهای این ناحیه گردشگری اقدام کنیم، بیان کرد: تأمین امنیت و روشنایی دریاچه و ایجاد خانه‌های بوم گردی باید اولین کارهای ما باشد تا بیش از این شاهد مرگ افراد در اثر غرق شدن و سرگردانی گردشگران نباشیم.
سود مردم محلی لحاظ شود
با این همه پیش از ورود سرمایه گذار، ضروری است ساماندهی اولیه منطقه گردشگری اوان از سوی مدیریت استان انجام گیرد. ضمن اینکه در تدوین طرح جامع اوان باید سود مردم محلی هم لحاظ شود. همچنین با توجه به محدودیت‌های میراث فرهنگی برای هزینه کردن در مناطق نمونه گردشگری، لزوم بهره گیری از اعتبارات استانی و ملی برای احیا و گسترش گردشگری ناحیه اوان احساس می‌شود.
دریاچه اوان چشم انداز طبیعی و زیبایی است که می‌تواند ضمن جذب گردشگر ایرانی و خارجی نقش مهمی در رونق اقتصادی منطقه و شکوفایی فعالیت‌های گردشگری ایجاد کرده و به اشتغال بومی و محلی نیز کمک کند.
به نظر می‌رسد با تشکیل ستاد ویژه ساماندهی منطقه دریاچه الموت بتوان در آستانه فصل تابستان برای تأمین نیازهای اساسی مانند سرویس بهداشتی، اقامت گاه بوم گردی، خدمات پذیرایی، نجات غریق برای پیشگیری از غرق شدن افراد و روشنایی منطقه اقدام کرد تا این چشم انداز طبیعی و نگین الموت بتواند میزبان مسافران از اقصی نقاط کشور و نیز گردشگران خارجی باشد.
نظر شما