سوخت سیاسی برای نیروگاه بوشهر ! ؛ نگاهی به بازی آتی مسکو با برگ "نیروگاه اتمی بوشهر"

آن گونه که مهندس شیخ‌الاسلام، معاون شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی در کشورمان به خبرنگار مهر گفت، مرحله شستشو، تست و تنظیم کلیه تجهیزات و سیستم های نیروگاه اتمی بوشهر که در هفته جاری آغاز شده و اکنون بخش شستشو را پشت سر می گذارد، آخرین مرحله راه اندازی نیروگاه پیش از سوخت گذاری است.

روز گذشته نیز آمادگی فنی نیروگاه اتمی بوشهر برای پذیرش سوخت هسته ای از سوی مقامات کشور مورد تاکید قرار گرفت و ابراز امیدواری شد که روسیه با "سیاسی کاری" از انجام تعهدات خود در این زمینه امتناع نورزد؛ مهندس آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی در این رابطه با بیان این که شواهد و قرائن از قصد روسیه برای نیمه تمام گذاردن نیروگاه بوشهر حکایت نمی کند، اتخاذ موضع سیاسی در این رابطه از سوی مسکو را موجب بر باد رفتن حیثیت روسیه دانست.

در حالی که مقامات کشورمان مدام بر غیر سیاسی بودن پروژه نیورگاه اتمی بوشهر تاکید می ورزند اما رویکرد مسکو نسبت به این موضوع ونوع ایفای نقشی که تا به امروز ازجانب روس ها در این میدان شاهد بوده ایم، عملا بر خلاف این موضع را اثبات می کند.

شکی نیست که روسیه هم مانند بسیاری ازکشورها، دربرنامه های اقتصادی یا صنعتی که درکشوریا فراتراز مرزهای جغرافیای خود انجام می دهد، به نحو اولی، جنبه های سیاسی و تبعات بعدی این اقدامات را بررسی و مورد توجه قرار می دهد و قطعا چنان چه منافع او ایجاب نماید، نه تنها در ناتمام گذاردن پروژه های منعقده ید طولایی دارد که در صورت لزوم و در مواقع حساس از همان "حیثیت معروف" هم مایه خواهد گذارد.

در چارچوب مذکور البته آن چه حائز اهمیت است، "تاکتیکی" است که روس ها برای اجرای چنین مقصودی به کار بسته و طبعا در ماه ها و شاید سال های آتی نیز خواهند بست؛ با نگاهی گذرا به فراز و نشیب 12 ساله ای که تا به امروز و پس از انصراف آلمان از ساخت نیروگاه اتمی بوشهر و واگذاری این پروژه در سال 1995 به شرکت های روسی رخ داده، می توان نمایی کلی از تاکیتک روسیه در نوع بازی با کارت نیروگاه بوشهر که به دلایل مختلف، ایران مجبور به واگذاری آن به مسکو شد، به دست داد.

با نگاه به این روند 12ساله، می توان عوامل موثر و اساسی در مواضع مسکو در قبال مسئله نیروگاه اتمی بوشهر به طور خاص و کلیت مواضع این کشور در قبال تحولات مربوط به ایران به طور عام را در چند محور خلاصه کرد:

- قدرت مسلط یا هژمونی آمریکا

- بیم از افزایش قدرت منطقه ای و فرامنطقه ای جمهوری اسلامی

- مسئله هسته ای ایران و کش و قوس مذاکرات هسته ای

بر مبنای آن چه گفته شد همواره این سه عامل اصلی که اغلب با عوامل فرعی دیگر نیز همراه می شوند، بر نوع اتخاذ و طراحی تاکتیک مسکو برای جهت دهی به استراتژی روسیه درمقابل ایران و مباحث مربوط با کشورمان، موثر بوده است که در این میان به نظر می رسد بیشترین تاثیر در مواضع مرتبط روسیه با ایران از قدرت مسلط یا هژمون گرفته می شود؛ بر این اساس روسیه در موضوع نیروگاه بوشهر به طور بسیار ظریف و حساس در عین حفظ "شخصیت بی طرفانه" به همسویی با رویکرد کلان هژمون پرداخته که دربحث هسته ای، این رویکرد ابتدا از جانب واشنگتن و سپس از سوی گروه موسوم به 1+5 اتخاذ شده است.

با رعایت چارچوب مذکور، روسیه نه تنها بر خلاف جریان "رودخانه هژمون آمریکا" حرکت نکرده بلکه به ماهی گیری به موقع از آن نیز می پردازد؛ از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی علاوه بر آن که به همسایه ای قدرتمند برای روسیه تبدیل شده، همواره نقش یک رقیب سیاسی در عرصه تحولات منطقه ای و بین المللی را نیز برای این کشور ایفا کرده است؛ بنابراین روسیه باید به نوعی با ایران تعامل کند که علاوه بر نمایش روابط حسنه با تهران و بهره برداری از این روابط، به تقویت کشورمان نیز نپرداخته و روند قدرت گیری ایران در معادلات خاورمیانه را تسریع نکند.

عامل دیگری که بر مواضع روسیه در این خصوص تاثیرگذار بوده و قاعدتا هم چنان خواهد بود، روند تحولات مسئه هسته ای ایران است؛ علیرغم مواضع رسمی، کلیشه ای و تشریفاتی مقامات دو کشور مبنی بر عدم ارتباط مباحث هسته ای که امروز به شدت سیاسی شده، با موضوع نیروگاه اتمی بوشهر اما در میدان عمل و صفحه شطرنج تحولات هسته ای به وضوح می توان چنین ارتباطی را رصد کرد.

برهمین اساس درحالی که قرار بود مذاکرات ایران و روسیه پس از تعطیلات نوروزی ایرانی‌ها درباره‌ نیروگاه بوشهر از سر گرفته شود، خبرگزاری رسمی اتریش در گزارشی ادعا کرد که روسیه برخی از متخصصان خود را از نیروگاه بوشهر خارج کرده و این اقدام روسیه می‌تواند درراستای تشدید تحریم‌ها علیه ایران بر اساس قطعنامه‌ مصوبه‌ شورای امنیت سازمان ملل تعبیر شود.

ازطرف دیگر علیرغم تاکیدات تشریفاتی روسیه بر عدم ارتباط راه اندازی نهایی نیروگاه بوشهر با روند پلکانی قطعنامه های ضد ایرانی شورای امنیت، به نظر می رسد، این روند تقابلی 1+5 و التزام روسیه به این ائتلاف، بهانه بعدی روس ها برای تداوم روند کنونی، "قطعنامه های آتی شورای امنیت"  یا " تبعات احتمالی" آن باشد.

بنابراین وبا توجه به روند تقابلی 1+5 علیه کشورمان که با صدورقطعنامه های 1737 و 1747 شورای امنیت سازمان ملل متحد تشدید شده ، عمل به تعهدات روسیه در چارچوب توافقات انجام شده با کشورمان حتی با احتساب چند ماه تاخیر که به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی قابل قبول بوده و تاثیری را در راه اندازی نیروگاه بوشهر نخواهد داشت، بعید به نظر می رسد.

بنا برآخرین مذاکراتی که بین هیات های روسی و ایرانی انجام شده، روسها در اواسط سال 1385، قرار بود طی ماه مارس سال 2007 میلادی (یعنی نهایتا 11 فروردین 86) سوخت نیروگاه تحویل ایران شده و نیروگاه نیز تا نوامبر 2007 رسماً راه اندازی شود که این تاریخ بنا برادعای طرف روسی به علت عدم تعهد تهران به پرداخت بدهی های خود به شرکت روسی به تعویق افتاد. 

به گزارش «مهر» هرچند که ایران علاوه بر رد ادعاهای شرکت روسی، تاکید کرد که نه تنها هیچ بدهی به شرکت روسی نداشته و بلکه در مواردی ازاوطلبکار هم است اما باید دید اکنون که بنا به گفته مقامات روسی، ایران پرداخت های خود به این شرکت را ازسرگرفته،روسیه چه بهانه ای را برای تعویق زمان مقرر برای ارسال سوخت به نیروگاه بوشهر خواهد تراشید؟

 (( نیروگاه اتمی بوشهر در یک  نگاه ))

ازنظر فنی راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر تنها پس از تحقق، راه اندازی و انجام چهار بخش اصلی زیر امکان پذیر خواهد بود :

+ راه اندازی و بهره برداری از تاسیسات زیربنایی :

- تولید آب تصفیه شده و بدون املاح

- برق دار کردن سیستم داخلی نیروگاه

- بهره برداری از سیستم اعلان و اطفاء حریق

- تولید هوای خنک

- راه اندازی خط لوله آب دریا برای خنک کردن چیلر مرکزی

+ شستشو و تنظیم کلیه تجهیزات و سیستم های نیروگاه

+ سوخت گذاری و راه اندازی فیزیکی راکتور

+ راه اندازی قدرت، تولید برق و اتصال به شبکه

................................................................................................

گزارش از حامد وفایی