۴۲ درصد جمعیت فعال کشور بیکارند یا اشتغال ناقص دارند

رضا وفایی یگانه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: نیروی کار مهم‌ترین عامل رشد اقتصادی است و تغییرات تکنولوژی به دنبال استفاده بهینه‌تر از این عامل مهم تولیدی است در طول زمان بشر بسیاری از کارها را به ماشین سپرده و فرصت بیشتری به انسان جهت نوآوری و خلاقیت داده است.

وی اضافه کرد: بر این اساس، سطح بهره وری نیروی کار (کارایی و اثربخشی) در دنیا به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. این موضوع در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی کشور نیز به طور ویژه مورد تاکید قرار گرفته است. از جمله بر تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و ساماندهی نظام ملی نوآوری و محور قراردادن رشد بهره‌وری در اقتصاد با تقویت عوامل تولید و توانمندسازی نیروی کار تاکید شده است.

مسئول امور کمیسیون‌های اتاق تعاون ایران ادامه داد: در چند دهه گذشته در کشورمان نیز سرمایه گذاری زیادی جهت توانمند سازی نیروی کار کشور با اهدافی از جمله ارتقای بهره وری سرمایه‌های انسانی صورت گرفته است اما آمارها حاکی از این موضوع است که بازار کار به قدر کفایت از این سرمایه عظیم بهره نبرده است.

وفایی یگانه افزود: بر اساس آخرین گزارش طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران، در فصل بهار سال ۱۳۹۸ نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار کشور (نسبت جمعیت فعال ده ساله و بیشتر به کل جمعیت ۱۰ سال به بالا) معادل ۴۰.۶ درصد بوده است. این نرخ برای مردان ۶۵ درصد و برای بانوان ۱۶.۱ بوده است.

به گفته این مقام مسئول، نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار اولین شاخص هشدار دهنده در بازار کار کشور است که بیانگر عدم انگیزه سرمایه‌های انسانی جهت ورود به بازار کار است. در بسیاری از موارد پایین بودن این شاخص منجر به پایین نشان دادن نرخ بیکاری شده است؛ به عبارتی کاهش نرخ بیکاری صرفاً به خاطر عدم تقاضای نیروی کار به بازار کار است نه به واسطه شاغل شدن افراد.

وی اضافه کرد: شاخص هشدار دهنده بعدی، سهم فارغ التحصیل آموزش عالی از جمعیت بیکاران است. بر اساس گزارش مرکز آمار معادل ۴۰.۳ درصد (۱.۱۹۰ میلیون نفر) از بیکاران کشور دارای تحصیلات عالی هستند و نظام آموزشی کشور سرمایه گذاری زیادی جهت توانمند سازی آنها داشته است اما بازار کار از آنها بهره مندی کافی نبرده است؛ نکته قابل تأمل تر اینکه در بین ۹۳۲ هزار نفر بانوان بیکار معادل ۶۵ درصد دارای تحصیلات عالی هستند.

این مقام مسئول با بیان اینکه از نظر اقتصادی نرخ بیکاری در کنار شاخص سهم اشتغال ناقص (نسبتی از افراد شاغل که کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند و خواهان کار بیشتری هستند) تصویر بهتری از وضعیت بیکاری در بازار کار را نشان می‌دهد، گفت: در فصل بهار سال ۱۳۹۸ سهم اشتغال ناقص ۱۰ درصد بوده است که به عبارتی حدود ۱۹.۷ درصد از کل جمعیت فعال کشور یا بیکار بودند یا اینکه به رغم اشتغال در بازار کار، اما خواهان کار بیشتری هستند؛ همچنین بر اساس آمار تعداد افراد شاغل با ۴۴ ساعت کار در هفته (اشتغال متعارف) معادل ۱۵.۸۳۵ میلیون نفر بوده است که چنانچه این افراد را صرفاً شاغل واقعی محسوب کنیم معادل ۴۲ درصد افراد فعال جامعه، یا بیکار هستند و یا اینکه اشتغال ناقص داشتند. این موضوع نیز نشان می‌دهد که به طور بهره ور از نیروی کار جامعه استفاده نشده است.

وفایی یگانه اضافه کرد: بر اساس آمار سازمان ملی بهره وری آسیا در سال ۲۰۱۶ سطح بهره وری نیروی کار کشور ژاپن ۳.۷۶ برابر، کشور کره ۲.۴۵ برابر، استرالیا ۵.۲ برابر، هنگ گنگ ۴.۲۳ برابر، کویت ۳ برابر، عمان ۱.۵۵ برابر و کشور ترکیه ۱.۵ برابر کشورمان بوده است در حالی که شاخص‌های سرمایه‌های انسانی کشور از بسیاری از کشورهای مذکور بالاتر است.

وی گفت: از این رو می‌طلبد سیاستگذاران بازار کار جهت عملیاتی شدن اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نسبت به شاخص‌های بازار کار و نحوه استفاده کارا و اثربخش از سرمایه‌های انسانی حساسیت بیشتری داشته باشند.