فعالیت تابلودار "پاکبازان" در یک خوابگاه دانشجویی / وقتی قلیان مونس تنهایی دانشجو می شود!

از حدود 20 اتاقی که حول و حوش ساعت 21در طبقه چهارم آن خوابگاه دانشجویی عبور کردم فقط از 3 اتاق بود که بوی تنباکو از داخل اتاق بیرون می آمد و مشخص بود که قلیان را جزو تفریحات خود انتخاب کرده اند. به هر حال در یکی از اتاق ها را زدم و وارد شدم. مجمعی پهن در وسط اتاق و 5 نفری که گردهمایی شبانه خود را حول این مجمع مسی تشکیل داده بودند نخستین فضایی است که می توان تصویر کرد.

بسیار خونگرم بودند، با دعوت های مکررشان به داخل رفتم. حقیقت این بود که چندان با اینطور جمع ها بیگانه نبوده و در طول زندگی خوابگاهی خود بسیار با این دوستان مواجه بودم. آنها تنها درخواستی که داشتند این بود که از مجلسشان عکسی نگیریم.  این چند نفر کشیدن قلیان را از برنامه های روزمره خود دانستند و یکی از دوستان دانشجوی ما در توصیف کشیدن قلیان، آن را یک تفریح "فرامرزی" معرفی کرد. این توصیف برای من گنگ است. احتمال می دهم که فرامرزی نام یکی از پیشکسوتان امر قلیان در این خوابگاه دانشجویی بوده است.

دوستی که عنوان "فرامرزی" را به تفریحشان نسبت داد مرا از برداشت ناصحیحی که در خصوص این واژه و ارتباطش با دوستان  داشت، آگاه کرد. منظور آنها "فرا مرزی" بود و مراد از مرز، محدوده ای بود که پس از آن دیگر خانواده ها به فرزندانشان دسترسی نداشتند و به این ترتیب بود که دوستان می توانستند تفریحاتی ویژه که باید از چشم والدین و بزرگترها به دور باشد را تجربه کرده و برگزینند.

اینجاست که طرح های محمد باقر خرمشاد معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تداعی می شود. وی بارها از اقداماتی در خصوص تدوین آیین نامه "انجمن خانه و دانشگاه" یا "انجمن خانه و خوابگاه" خبر داده است. محمد باقر خرمشاد نیز به پدیده های خوابگاه های دانشجویی آگاه است. او جهت تأثیرگذاری بر فضای خوابگاه های دانشجویی بر راه اندازی "خانه فرهنگ" در خوابگاه های دانشجویی تأکید می کند. یکی از دانشجویان خوابگاه پسرانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران که اهل مطبوعات است و از اقدامات ابتکاری وزارت علوم خبر دارد، گفت: "در کنار این همه طرح و هزینه باید گفت که وزارت علوم به جای آنکه دانشجو را در طرح های خود قرار دهد، برای او امکان و اعتبار قائل شود تا دانشجو طراح باشد، خلاق باشد و وقتی از دانشگاه بیرون آمد، بگوید که دانشگاه در ما جسارت را پرورش داد."

یکی از آنها گفت: "قلیان جدا از لذت، بیشتر به خاطر جمع کردن افراد دور هم قابل توجه اس! شاید توان و طول عمر یک قلیان، دلیل اصلی این ماجرا باشد. برای قشر جوان در مقایسه با تفریحات پرهزینه دیگر، قلیان تنها چیزی است که می‌تواند آنها را با کمترین هزینه، ساعتی دور هم جمع کند!"

نکته جالب توجه در جمع این دانشجویان عباراتی بود که در مورد قلیان می گفتند. آنها قلیان را به عنوان مونس تنهایی می خواندند و صدای قلقل را آرمش بخش می دانستند.

اتفاقات نه چندان خوشحال کننده ای با عناوینی زیبا در این خوابگاه دانشجویی این واحد دانشگاهی نیز مانند دیگر دانشگاهها در جریان است. "پاکبازان" (دوستداران قلیان) عنوان گروه دیگری است که در این خوابگاه دانشجویی فعالیت می کند. فعالیت آنها از یک بامداد در یکی از اماکن عمومی خوابگاه شروع می شود و تا پاسی از شب ادامه می یابد. "پاکبازان" تابلوی خود را با کاغذی بر روی در ورودی این مکان عمومی بالا برده است.

عمده ترین فعالیت گروه شب زنده دار "پاکبازان" کشیدن قلیان است. بدون شک آنها برای درس خواندن به دانشگاه آمده اند و خوب می دانند که باید در کلاس های خود از ساعت 8 صبح حاضر شوند اما به نظر می رسد که در شورای مرکزی این گروه تابلودار تصویب شده است که با کمی ارفاق از ساعت 12آبی بر دست و صورت زنند، به سمت سلف سرویس دانشگاه حرکت کرده و صبحانه و نهار را با هم صرف کنند و اگر فرصتی شد در کلاس های عصر شرکت کنند!

خوابگاه دانشجویی پسرانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران فضای سبز زیبا و محوطه سازی کم نظیری در مقایسه با سایر خوابگاه های دانشجویی بازدید شده دارد. فیلتر سیگارهایی که از طبقات مختلف به سمت پائین پرتاب شده حاشیه باغچه ها را به شکلی نامناسب درآورده است.

با وجود همه اینها، هنوز هم انتظار داریم که دانشجو پیشرو باشد. این جمله ای است که یک دانشجو در زمین فوتبال این خوابگاه دانشجویی گفت. وی ادامه داد : دانشجو باید رفتارهایی مسئولانه در راه تحقق رسالت اجتماعی خود بروز دهد و از طرفی نظام دانشگاهی نیز باید پرورش دهنده افرادی جسور باشد. بسیار شنیده می شود که دانشجو منزلت دارد و باید رفتاری کرامت محور با او داشت، اما یک مدرس دانشگاه در هنگام برگزاری امتحان خود آنقدر به دانشجویانش اعتماد ندارد که پیش از پخش اوراق امتحانی به چک کردن ماشین حساب های آنها اقدام می کند.

بحث هایی که این دانشجو بیان می کرد بیشتر شبیه این بود که نظام جامعی برای روابط دانشگاهی وجود ندارد. نظامی که مبین روابط استاد و دانشجو، دانشجو و دانشجو و ... باشد. او گقت: در کنار فقدان نظم در روابط دانشگاهی، ابزار حداقلی برای پوشش اوقات فراغت دانشجویان غیر بومی ساکن خوابگاه های دانشجویی وجود ندارد. شاید ورزش صرفا برای عده ای جذاب باشد. زمین فوتبال، یک تلویزیون برای کل خوابگاه و سالن بدنسازی نمی تواند همه دانشجویان را ارضا کند.

این دیده ها ما را بر آن داشت تا در زمینه شاخصه های بهداشت دانشجویی، امنیت روانی دانشجویان، شاخصه های آستانه تحمل آنها، بودجه های فرهنگی و برنامه هایی که برای اوقات فراغت آنها در نظر گرفته شده است، سوال کنیم و از ستاد آموزش عالی به عنوان سیاستگذاران امور بهداشت دانشجویی و فرهنگی دانشجویان پرسشگری کنیم.

ممکن است مسئولین حوزه های دانشجویی و فرهنگی وزارت علوم ضمن ابراز پاره ای از کلیات، با رجوع به استقلال دانشگاه ها عنوان کنند: "دانشگاه ها مستقلند. هیئت های امنای دانشگاه ها اختیار دارند، می توانند طرح دهند و در دانشگاه خود جهت ارتقای بهداشت و بالا رفتن نمره فرهنگ هزینه کنند و ..." اما قطعا مسئولین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری توجه دارند که در کنار عنایت به استقلال دانشگاهها باید در خصوص عملکرد روسای این دانشگاههای مستقل که از سوی وزیر علوم منصوب می شوند نیز پاسخگو باشند.

.....................................
گزارش : نیما شایان