خبرگزاری مهر- گروه استانها: نفربه‌نفر جمعیت به صد و هزار و هزاران می‌رسد، هرساله قرار بر همین روال مدار می‌شود، بهانه گردهمایی شنیدن مصیبت اهل‌بیت (ع) و نمایشی به نام تعزیه است؛ اما هدف اصلی عرض ارادت به ساحت سالار شهیدان و شهدای دشت کربلاست…ارادتی که در قالب جملات و کلمات و ابیات شعر می‌شود و ناله می‌شود و اشک می‌شود...
برای رسیدن به روستای ازنای شهرستان دورود باید مسیر خرم‌آباد تا دورود را از جاده اصلی پی گرفت و بعد راهی فرعی شد تا به محل برگزاری یکی از بزرگترین تعزیه‌های لرستان رسید، جایی که حالا برای خودش اسم‌ورسمی پیداکرده و عزاداران را از جای‌جای کشور به این روستای کوچک می‌کشاند.
اهالی روستا دیگ‌های نذری را از صبح بار می‌گذارند تا عزادارانی که به هوای تعزیه راهی روستا شده‌اند گرسنه نمانند، روستا کوچک است اما دل اهالی‌اش آن‌قدر بزرگ و ارادتشان به فرزند رسول اکرم آن‌قدر عمیق است که حالا روستا را با همین مهمان‌نوازی و برپایی عزای حسین می‌شناسند.
کم‌کم خیل عزاداران جمع می‌شود و صدای تعزیه‌خوان که ذکر مصیبت می‌خواند همهمه را تبدیل به سکوت می‌کند. مطلع تعزیه باغم زینب و اشک زنان بر بانوی درد شروع می‌شود تا اندوه جمع بغض تعزیه‌خوان را بترکاند، گریان و نالان در مصیبت بانوی صبر و عطش می‌گوید: «خوش به آن روزی که اکبر داشتی / عون و عباس و اصغر داشتی…» و حالا کنار ذکر وای زینب، صدای «یا عباس» سکوت جمع را می‌شکند.
نوای «یا عباس» در تاسوعای حسینی اشک و آه را مهمان چشم و دل عزاداران می‌کند، عزادارانی که حالا دلشان هوای بین‌الحرمین کرده است...
شمرخوان تعزیه روی صحنه می‌آید و با چهره‌ای شرمسار از خودش می‌گوید، بغضش را می‌خورد و کلامش را با تک‌بیتی شروع می‌کند: «به زیر بار گنه رنگ زرد آمده‌ام…»؛ جمعیت غوغا می‌شود؛ شمرخوان تعزیه که از فغان جمعیت به فغان آمده است می‌گوید: نه من شمرم، نه اینجا کربلا و نه این لشکر اشقیاء!
قرار است تعزیه «عباس» خوانده شود و شمرخوان تعزیه شروع به روایت می‌کند، از کربلا و علقمه و عباس و دیگر هیچ حرفی نیاز نیست تا بغض جمعیت بترکد، همه‌چیز تام و تمام است برای یک دل سیر گریه! عباس خوان تعزیه با دست‌های بریده و تن خونین صدا می‌زند: «ای زاده زهرا به کجایی تو حسین جان؛ خود را برسان زود به بالین برادر…»
«کجایی ای برادرم پشت پناه لشگرم؛ نور دو چشمان ترم برادرم برادرم» حسین خوان تعزیه با بغض این بیت را می‌خواند و راهی صحنه می‌شود؛ جمعیت توان ایستادن ندارد و حالا بیشترشان نشسته صحنه را می‌پایند، مردها را که ورانداز می‌کنی مردانه دست‌هایشان را جلوی چشم‌ها و یا شاید اشک‌هایشان گرفته‌اند، ولی صدای آه و اندوه زنان عزای عباس را کامل کرده است.
تعزیه از عناصر ارزشمند فرهنگ ایرانی
تعزیه یا همان شبیه خوانی از جمله این آئین است که در برخی استان‌های کشور به شکل گسترده‌تری به آن پرداخته می‌شود به طوری که از مکان‌های مطرح در زمینهٔ اجرای تعزیه در ایران می‌توان به استان‌های اردبیل، سمنان، اصفهان، مرکزی، قم، تهران، مازندران، قزوین، البرز، کرمان، یزد، همدان، خوزستان، فارس، زنجان، بوشهر و خراسان رضوی را نام برد.
تعزیه به معنای متعارف نمایشی است که در آن واقعهٔ کربلا به دست افرادی که هر یک نقشی از شخصیت‌های اصلی را بر دوش دارند نشان داده می‌شود به طوری که این نمایش نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی شیعی و بیشتر دربارهٔ کشته‌شدن حسین بن علی و مصائب اهل بیت (ع) است.
تعزیه یا شبیه خوانی یکی از عناصر ارزشمند در فرهنگ ایرانی شیعی است و از دیر باز جایگاه خاصی را در بیان شهادت امام حسین (ع) و یارانش نزد ایرانیان داشته به طوری که حزن و اندوه سوگواران اباعبدالله حسین (ع) و یاران با وفایش همزمان با ماه محرم در آئین‌های تعزیه به اوج خود می‌رسد.
هنر تعزیه، در طول زمان تغییراتی را به خود دیده اما هنوز هم در ردیف اصیل‌ترین و پر سابقه ترین هنرهای ایرانی و اسلامی مردمان ایران است هنر تعزیه، در طول زمان تغییراتی را به خود دیده اما هنوز هم در ردیف اصیل‌ترین و پر سابقه ترین هنرهای ایرانی و اسلامی مردمان ایران است و در استان‌های مختلف ایران از شمالی‌ترین شهرهای خراسان و آذربایجان تا جنوبی‌ترین شهرهای سیستان و اهواز از پهنهٔ کویر تا حاشیه‌های زاگرس، البرز و قزوین از دریای خزر تا خلیج‌فارس در ایام ماه محرم، برگزار می‌شود.
ایران؛ خاستگاه تعزیه
رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر به موضوع تعزیه پرداخت و با بیان اینکه تعزیه یکی از مباحثی است که در جهان به آن افتخار می‌کنیم، گفت: تعزیه از شیوه‌های نمایشی است که به ایران نسبت داده می‌شود.
کیانوش بهروز پور با بیان اینکه خاستگاه تعزیه ایران بوده و قدمت بسیار زیاد و طولانی دارد، اضافه کرد: تعزیه شیوه خاص نمایشی است که شاید زمانی به فراموشی سپرده شده بود اما خوشبختانه در حال احیا است.
وی با بیان اینکه در برهه‌ای جوانان کمتر به این موضوع می‌پرداختند و آنهایی نیز که سال‌های سال در این بخش فعالیت داشته دیگر توان اجرا نداشتند، گفت: خوشبختانه دوباره جوانان استان همدان با رویکرد جدیدی به سوی این بخش در حال حرکت هستند و تعزیه شکل خاصی به خود گرفته و اجرا می‌شود.
وی با بیان اینکه توصیه می‌کنم مردم علاوه بر عزاداری در مساجد و خیابان‌ها به سمت تماشای تعزیه‌ها و مراسم‌های نمایش دینی هم بروند، گفت: تعزیه شکل خاصی از نمایش است و با عزاداری‌های معمولی تفاوت دارد و یکسری مباحث که در عزاداری‌های معمولی کمتر بیان می‌شود را بازگو می‌کند.
بهروز پور با بیان اینکه بسیاری از افرادی که تعزیه را اجرا می‌کنند پیشکسوت هستند و گاهی نذر اجرای آن را دارند و به تعزیه می‌پردازند، گفت: به نظر می‌رسد باید مقداری از شیوه سنتی اجرای تعزیه دور شد و از خرافه‌ها کم کرد و به مسائل رشادت‌ها و فرهنگ عاشورایی بپردازیم.
وی با توصیه به جوانان با بیان اینکه راه خوبی را پیش رفته‌اید، ادامه داد: باید همچنان که طی ۱۰ ماه سال نمایش‌های مختلفی را روی صحنه می بریم این دو ماه سال را نیز به نمایش‌های دینی مذهبی اختصاص دهیم تا مردم هم به تماشای این نمایش‌ها عادت کنند.
خداداد زنگانه که بیش از ۵۰ سال است به تعزیه‌خوانی در گلستان مشغول است هم به مهر می‌گوید: تعزیه‌خوانی هنری است که در مخاطب تاثیرات درونی و مذهبی ایجاد می‌کند و مانند فیلم و سریال نیست که برای افراد تکراری شود؛ مخاطبان هنر تعزیه و شبیه‌خوانی در استان هرسال افزایش می‌یابند؛ تعزیه به‌قدری در اعتقادات دینی و مذهبی مردم مهم جلوه کرده که به جرأت می‌توان گفت در محله‌هایی که هرسال تعزیه اجرا می‌شود معضلات اجتماعی کمتری را نسبت به سایر محلات شهر شاهد هستیم. از مسئولان انتظار داریم گروه‌های تعزیه‌ای که بدون چشم‌داشت مادی اجرا دارند را بیشتر حمایت کنند.
در این گزارش نگاهی به روند اجرای تعزیه در استان‌های مختلف کشور خواهیم داشت از اصفهان و لرستان تا قزوین و خراسان و البرز و یزد و کرمان.
«بَرغان» مهد تعزیه از دوره قاجار تا امروز
ساوجبلاغی ها خاصه اهالی روستای برَغان به حسینیه اعظم این روستا تکیه «محله بالا» می‌گویند قدمت تعزیه در روستای بَرغان به بیش از ۵۰۰ سال پیش باز می‌گردد بسیاری از صاحبان فن و نظر این تکیه را از جمله تکیه‌های مشهور کشور پس از تکیه دولتِ تهران می‌دانند که سال هاست پذیرای گروه‌های تعزیه در ایام محرم است؛ قدمت تعزیه خوانی در این روستا تا بدانجاست که همه ساله قشرهای مختلفی از سراسر کشور برای تماشای آن خود را به حسینیه قدیمی می‌رسانند.
تعزیه به عنوان بخشی از مراسم سوگواری ماه محرم نشان دهنده رخدادی واقعی از نبردی نابرابر است که در این نبرد جمع زیادی از اهل بیت مظلومانه به شهادت رسیدند، مراسم تعزیه از گذشته‌های دور با آئین خاص در سراسر دنیا برگزار می‌شود و در ایران رنگ و بوی خاصی دارد هرچند شکل و رنگ گذشته خود را کم کم از دست داده است.
در بَرغان نیز مانند مناطق دیگر ایران تعزیه در ماه محرم به روال سابق وجود دارد، پیران و بزرگان محلی می‌گویند در عهد قاجار تعزیه بَرغان مشهور بوده است در گذشته تعزیه در بَرغان توسط محلی‌ها خوانده می‌شد ولی در حال حاضر برای ایام محرم خواننده‌هایی از شهرهای تهران، تفرش، اراک و قزوین که به اصطلاح خود محلی‌ها این شهرها نقاط تعزیه خیزی هستند برای اجرای تعزیه به این روستا می آیند.
هر ساله در بَرغان ۱۰ روز پیش از محرم با کوبیدن بر طبل و بانگ «یا حسین یا حسین» مردم را برای آماده سازی حسینیه فرا می‌خوانند و مردم روستا و هیئت امنای حسینه اعظم در تکاپوی هرچه بهتر برگزار کردن این مراسم از هیچ تلاشی فرو گذار نمی‌کنند.
مراسم‌های مختلفی از قبیل چادر زنی، فرش کوبی و سیاه کوبی توسط مردم روستا برگزار می‌شد، به نحوی که چادری به مساحت هزار متر مربع در گذشته روی دیوارهای حسینه اعظم پهن می‌شد که عزاداران به دور از برف و باران بتوانند مراسم‌های این ایام را برگزار کنند ولی با گذشت سال‌ها و قرار گرفتن چتر بالای حسینیه دیگر مراسم چادر زنی برگزار نمی‌شود.
سال‌های دور در این مکان مردم از یک ماه قبل از شروع محرم در مراسم فرش کوبی بر دیوار شرکت می‌کردند و حضور جوانان روستا در این مراسم حال و هوای خاصی داشت ولی این مراسم نیز دیگر اجرا نمی‌شود.
مراسم مختلفی در این ایام برگزار می‌شد ولی در حال حاضر بسیاری از این رسوم به علت‌های مختلف، برگزار نمی‌شوند و تنها مراسمی که برگزار می‌شود مراسم سیاه کوبان است. در این مراسم خانواده‌ها با توجه به میزان تمکن مالی پارچه‌های سیاه را تهیه می‌کنند و در گذشته نوشته‌های روی پارچه‌ها را با ابریشم می‌بافتند و هر خانواده، خود پارچه‌ها را نصب می‌کند و پس از ایام سوگواری آن را جمع می‌کند و دوباره در مناسبت سال آینده آنها را نصب می‌کند.
از نظر پایداری چادر زنی در حال فراموشی است و سیاه کوبی کاملاً زنده است و هر ساله مردم با شور حسینی این مراسم را برگزار می‌کنند.
در مراسم سیاه کوبان همه اهالی روستا مخصوصاً کسانی که حاجتی دارند شرکت می‌کنند و همه دیوارهای حسینیه هم از داخل هم از بیرون با پارچه‌های سیاه پوشانده می‌شوند.
در حیات حسینیه کتیبه‌ها و شمایل قدیمی که از واقعه کربلا به جا مانده نصب می‌شود و تا قبل از شروع تعزیه با خوانندگان قرارداد بسته می‌شود و برای ۱۰ روز تعزیه، برای خوانندگان جا و مکان فراهم می‌شود.
اجرای بزرگترین تعزیه میدانی کشور در صحرارود فسا
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان فسا در جمع خبرنگاران، گفت: در راستای زنده نگه داشتن فرهنگ غنی عاشورای گروه تعزیه عاشوراییان روستای فرهنگی صحرارود میزبان بزرگترین تعزیه میدانی کشور با عنوان «خورشید در حجاب» است.
محمدکاظم رحمانی افزود: این تعزیه به کارگردانی سیروس دستان و نویسندگی محمود سیمکانی، شهادت اصحاب و یاران امام حسین (ع) در عصر عاشورا و اسارت حضرت زینب (س) و ورود ایشان به شام با حضور ١٨٠ بازیگر و بیش از هزار نفر عوامل اجرایی به تصویر می‌کشد.
وی در ادامه، اعلام کرد: متن تعزیه «خورشید در حجاب» پس از تحقیق و پژوهش زیر نظر اساتید دانشگاه شیراز و حوزه علمیه سفیران هدایت به مرحله تمرین رسیده است.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان فسا، اضافه کرد: دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی و انجمن هنرهای تجسمی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان فسا نسبت به ماکت قصر یزید، تل زینبیه، قتلگاه مسلم بن عقیل و خرابه شام را با استفاده و بهره گیری از الگوها و نقوش اسلامی در محل اجرا، طراحی و فضاسازی کرده‌اند که در روز اجرا رونمایی خواهد شد.
به گفته رحمانی، این آئین مذهبی پنج شنبه ٢١ شهریور ماه مصادف با ١٢ محرم ساعت ۱۶.۳۰ در تپه‌های حضرت صاحب الزمان (عج) روستای صحرارود در ٨ کیلومتری شهر فسا به اجرا درمی آید.
وی، افزود: پیش بینی می‌شود امسال حدود ۵۰ هزار نفر از عاشقان و ارادتمندان اهل بیت (ع) از این آئین مذهبی دیدن کنند.
رحمانی یادآور شد: بزرگترین تعزیه میدانی کشور در صحرارود فسا سال ١٣٨٢ در فهرست آثار معنوی به ثبت رسیده است.
علاوه بر این مردم زرقان روز هفتم محرم را متعلق به ساحت حضرت ابوالفضل علیه‌السلام می‌دانند و طی آیین سنتی دیگری مراسم جمع‌آوری علم و پرچم‌های حسینی از خانه‌های عزاداران با حضور هیئت‌های عزاداری انجام‌شده و علم و پرچم‌های جمع‌آوری‌شده به هریک از این حسینیه‌ها منتقل می‌شود.
شهر زرقان از دیرباز قلب تپنده تعزیه در کشور بوده است که هرسال در ماه محرم و صفر برنامه‌های ویژه کشوری در بخش هنر تعزیه در این شهر برگزار می‌شود.
به دلیل اینکه هنر تعزیه در فارس و شهر زرقان یکی از هنرهای موردتوجه جدی مردم است در چند سال اخیر سوگواره تعزیه با حضور تعزیه‌خوانان کشوری در سطح ملی در زرقان برگزار می‌شود که امسال نیز این برنامه در این شهر اجرا خواهد شد.
نوای سوگواری حسینی در بازار اراک
در هشتمین روز از محرم، بازار اراک صحنه روایت بخش کوچکی از واقعه عظیم کربلا شد و آئین تاریخی تعزیه سیار، دوستداران سرور و سالار شهیدان را به تماشا و سوگواری فراخواند.
براساس این گزارش، این آئین تاریخی مذهبی ریشه در هیأت‌های سوگواری مذهبی قدیمی شهر اراک از جمله هیأت‌های دو محله مرکزی شهر دارد و در فهرست آئین‌های عاشورایی ملی کشور به ثبت رسیده است.
در این آئین که دو قرن قدمت دارد، کاروان شتران، دسته‌های عزاداری و گروه‌های شبیه خوانان وارد بازار می‌شوند و هر دسته به طور مجزا گوشه‌هایی از یک تعزیه را می‌خوانند و این تعزیه را تا انتهای بازار ادامه می‌دهند.
این آئین مذهبی و تاریخی چندین سال است که احیا شده و از سال ۹۲ تاکنون، طی دهه اول محرم قبل از روزهای تاسوعا و عاشورا با حضور گروه‌های متعدد تعزیه خوان و هیأت‌های مذهبی در اراک برگزار می‌شود.
مراسم عزاداری و سوگواری ماه‌های محرم و صفر از جمله آئین‌های سنتی است که در جای جای ایران هر ساله برگزار می‌شود و این آئین دارای تفاوت‌ها و ظرایف خاصی است که آن را در هر منطقه از کشور از سایر مناطق متمایز می‌کند.
اجرای «تعزیه» آیین سنتی کاشی‌ها در ماه محرم
یک کارشناس کاشان شناسی در گفت و گو با خبرنگار مهر، ضمن اشاره به برگزاری مراسم و برنامه‌های مختلف در شهرستان کاشان به مناسبت ایام ماه محرم و صفر اظهار داشت: تعزیه و تعزیه خوانی یکی از مراسم‌هایی است که در ایام محرم و صفر در کاشان برگزار می‌شود در حالی که معنای لغوی تعزیه با معنای اصطلاحی آن تفاوت دارد.
علی اصغر شاطری ضمن اشاره به معنوی لغوی و اصطلاحی تعزیه افزود: تعزیه در لغت به معنی سوگواری و عزاداری است و یا به مجلسی گویند که به یادبود فوت شده‌ای برگزار می‌شود اما در اصطلاح به نوعی از نمایش مذهبی گویند که زنده کننده واقعه تاریخی و ماندگاری در تاریخ اسلام و تشیع است که وقایع غدیر خم، واقعه کربلا، قیام مختار، شهید اردهال و غیره از این گروه است.
وی سید مصطفی کاشانی معروف به «میر عزا» و فرزند او سید کاظم کاشانی معروف به «میر غم» را از مشهورترین تعزیه خوانان کاشانی دانست و ابراز داشت: دارالمومنین کاشان به دلیل وجود ادیبان و صاحبان ذوق و هنر همواره یکی از پایگاه‌های مهم تعزیه و تعزیه خوانی بوده است به نحوی که تعزیه وام دار این دیار کهن است.
این کاشان شناس با بیان اینکه تعزیه خوان‌های کاشانی به واسطه حُسن صورت و آواز خوشی که داشتند در سایر شهرها هم مورد توجه بودند، گفت: از مهمترین مناطق پیرامونی منطقه فرهنگی کاشان بزرگ که تعزیه خوانی در آنجا هنوز رونق دارد می‌توان به اسحاق آباد، متین آباد، شجاع آباد، نوش آباد، نشلج و غیره اشاره کرد.
وی از ثبت میدان ولی سلطان کاشان در فهرست آثار ملی خبر داد و اظهار داشت: این میدان در دوره قاجاریه از مراکز مهم برگزاری تعزیه خوانی در ایام ماه محرم بوده است و تعزیه خوانان بزرگ کاشان در این محل نقش آفرینی می‌کردند به نحوی که در میانه این میدان سکویی برای برپایی تعزیه و غرفه‌هایی برای نشستن حضار وجود دارد.
شناسایی ۳۸ گروه تعزیه در خراسان جنوبی
سید علی زمزم معاون امور هنری و سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در صورت تأمین اعتبار و موافقت مقامات ذی‌ربط چهارمین دوره سوگواره تعزیه در روزهای پایانی ماه صفر در خراسان‌جنوبی برگزار می‌شود تا علاقمندان از این هنر دیرین بیشتر بهره بگیرند.
معاون امور هنری و سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی بیان کرد: تاکنون چهار دوره سوگواره تعزیه در استان برگزار شده که شناسایی استعدادهای هنری در این رشته هنری و آموزش آنان از جمله ثمرات این دوره‌ها بوده است.
زمزم ادامه داد: هر چند هنر تعزیه در خراسان‌جنوبی به صورت سینه به سینه منتقل شده است اما این هنر ارزشمند و دیرینه را می‌توان از طریق آموزش و برگزاری کارگاه‌ها و ورکشاپ‌های متعدد آموزش و ترویج کرد.
وی افزود: در سال‌های گذشته در خراسان‌جنوبی کارگاه‌ها و روکشاپ های متعددی با موضوع تعزیه در محورهای مختلف از جمله موافق خوانی، مخالف خوانی، متون تعزیه و حتی موسیقی در تعزیه برگزار و مورد استقبال قرار گرفته است.
معاون امور هنری و سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی با اشاره به اهمیت متن تعزیه گفت: متون تعزیه باید منطبق با واقعیت‌های مسلم و قطعی تاریخی باشد و به واسطه همین حساسیت‌ها و ظرافت‌ها کمتر کسی در نویسندگی متن تعزیه ورود پیدا می‌کند.
زمزم اظهار کرد: در خراسان‌جنوبی عمده گروه‌های تعزیه برنامه هنری خود را با استفاده از متون قدیمی و البته مورد تأیید اجرا می‌کنند.
وی با اشاره به شناسایی ۳۸ گروه تعزیه در خراسان‌جنوبی بیان کرد: در هر گروه تعزیه حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر فعال هستند که در نقاط مختلف خراسان‌جنوبی در ایامی چون ماه محرم و شب‌های قدر در ماه رمضان اجرای برنامه دارند.
معاون امور هنری و سینمایی فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه شهرستان سرایان پیشتاز در هنر تعزیه است، یادآور شد: البته در روستاهای اطراف شهرستان بیرجند چون سیوجان و همچنین در مناطق درخش آسیابان گروه‌های تعزیه فعال و توانمندی وجود دارد.
تعزیه تکیه ارمغانخانه زنجان
رئیس هیئت‌امنای تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه زنجان هم در این رابطه می‌گوید: مراسم تعزیه‌خوانی تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه زنجان یکی از مشهورترین تعزیه‌خوانی‌ها است که همه‌ساله از اول تا ۱۴ محرم برپا می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تکیه حسینی تاریخی ارمغانخانه از قدیمی‌ترین تکیه‌های شمالغرب کشور است، اضافه می‌کند: قدمت این مراسم ۴۰۰ ساله بوده و اجرای آن از سال ۱۳۸۹ در میراث معنوی ایران به ثبت ملی رسیده است.
رئیس هیئت‌امنای تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه زنجان با اشاره به اینکه هرسال استقبال مردم از برگزاری مراسم تعزیه تکیه ارمغانخانه مطلوب است، یادآور می‌شود: هدف از اجرای این مراسم، احیای فرهنگ عاشورایی و بزرگداشت ایام شهادت امام حسین (ع) است.
تعزیه روستای توت یزد
روستای توت که در ۶۰ کیلومتری شرق شهرستان اردکان قرار دارد از مهمترین مناطق برپایی آیین سنتی تعزیه است که هرسال عزاداران و عاشقان زیادی را به سمت خود می‌کشاند و بیش از ۲۰ گروه تعزیه‌خوان در این روستا در طول یک هفته فعالیت می‌کنند.
اجرای هنر تعزیه یکی از سنت‌های عزاداری در ترسیم و بازسازی و بیان ابعاد نهضت خونین عاشورا است که در روستای توت سابقه‌ای به قدمت دوره حکومت قاجاریه دارد که طی سالیان متمادی جایگاه خود را در فرهنگ این مردم حفظ کرده است.
هرسال با فرارسیدن ماه محرم و صفر مردم متدین روستای توت میزبان عزاداری سید و سرور شهیدان هستند و در هفته آخر ماه صفر به‌رسم دیرینه و سنت پیشینیان خود، میزبان گروه‌های هنری تعزیه و شبیه‌خوانی هستند که بازسازی وقایع صحرای نینوا و مظلومیت امام حسین (ع) و اصحاب ایشان را به نمایش می‌گذارند.
باوجوداینکه در ایام عادی سال، جمعیت این روستا کمتر از ۲۰ نفر است اما در این روزها جمعیت این روستا از مرز ۱۲۰ هزار نفر هم عبور می‌کندباوجوداینکه در ایام عادی سال، جمعیت این روستا کمتر از ۲۰ نفر است اما در این ایام به‌ویژه هفته آخر از ماه صفر، عزاداران حضرت اباعبدالله (ع) از اقصی نقاط استان و حتی استان‌های هم‌جوار ازجمله اصفهان، فارس و کرمان نیز خود را به این روستا می‌رسانند تا در عزاداری خاص این روستا شرکت کنند به‌طوری‌که در این روزها جمعیت این روستا از مرز ۱۲۰ هزار نفر هم عبور می‌کند.
نادر پیری اردکانی محقق و پژوهشگر دینی با اشاره به قدمت بیش از ۱۵۰ ساله حسینیه تاریخی روستای توت می‌گوید: اجرای تعزیه در روستای توت از اصیل‌ترین تعزیه‌هایی است که در کشور شاهد برگزاری آن هستیم و باوجوداینکه برگزاری آن منحصر به چند روز است، شور و هیجان مردم برای برگزاری این مراسم هرسال بیش از سال‌های قبل می‌شود.
مراسم تعزیه در «ضیابر» استان گیلان
«تعزیه» ازجمله آیین‌های گیلانیان است که سالیان سال همگام با سراسر کشور در ایام شهادت امام حسین (ع) و یارانش در شهرها و روستاهای این استان به اجرا درمی‌آید.
آیین پرمخاطب تعزیه در بسیاری از شهرهای استان، در ظهر روز عاشورا و در برخی دیگر در سومین روز از شهادت امام برگزار می‌شود و وقایع مختلف حماسه کربلا را به تصویر می‌کشد که از مهمترین اجراهای تعزیه‌ها می‌توان به تعزیه در حرم آقا سید جلال‌الدین اشرف (ع) در شهرستان آستانه‌اشرفیه و تعزیه در ضیابر اشاره کرد.
گروه‌های تعزیه مانند گروه «مسلم بن عقیل» به سرپرستی استاد «محمدحسین صمصام»، گروه «حر شهید» به سرپرستی استاد دهقان، گروه «شاهزاده ابراهیم» به سرپرستی برادران اورسا و گروه «حضرت قاسم (ع)» به سرپرستی استاد مفتاح ازجمله گروه‌های فعال تعزیه در گیلان هستند که سالیان سال نسل در نسل با هنرمندی خود بازگوکننده راستین حماسه کربلا بوده‌اند.
مراسم تعزیه در «ضیابر» که در ۴۵ کیلومتری شهر رشت واقع‌شده، نیز هرساله باشکوه خاصی در ایام محرم به‌خصوص در دو روز تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود که مراسم شبیه‌خوانی عاشورا در این منطقه از پیشینه‌ای چند صدساله برخوردار بوده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تعزیه؛ هنری است که با حماسه عاشورا پیوندی ناگسستنی دارد و بر این اساس بدیهی است تا زمانی که شور عظیم حادثه عاشورا در جهان برپاست تعزیه نیز برای به تصویر کشیدن نوای حق‌طلبی و آزادگی امام حسین (ع)، فریادی بس عظیم و تأثیرگذار در گلوی تاریخ خواهد داشت.
این گزارش را با فیلمی از مراسم سنتی «تعزیه خوانی در بازار اراک» تمام می‌کنیم، تا تاسوعا بهانه‌ای برای عرض ارادت به علمدار دشت کربلا باشد؛ همراه آئین‌های عاشورایی اقوام ایرانی ذکر می‌گیریم: «ای اهل حرم میر و علمدار نیامد…»
۱۰:۲۸ - ۱۳۹۸/۰۶/۲۰
نظر شما