کاشان مستعد زلزله‌ای بزرگ‌تر از بم

خبرگزاری مهر، گروه استان ها – هادی نجف زاده: «تقریبا یکصدسال قبل، بعد از آن‌که سه، چهار شبانه‌روز متوالی باران باریده بود و بام و برزن را گل کرده در نیمه‌شب که همه کس به‌خواب بود زمین متزلزل شد و کل خانه‌ها را شکسته و خراب کرد و قریب به‌نصف مردم هلاک شدند و آنها از آن حادثه جان به‌کنار بردند نظر با آن‌که قریب یک‌ماه زمین قرار نداشت و شبانه‌روزی دو، سه نوبت متحرک می‌گردید همه در قبرستان‌ها و ویرانه‌ها مسکن ساخته آنچه از اموات یا سدر و کافور به‌قاعده؛ به‌خاک پیوستند؛ سی‌هزار به‌قلم رسیده بود و آنچه در نقاب تراب ماندند و شاید که بعد از چندین‌سال پیدا شدند غیرمعلوم ماند و از این قرار قریب یک ثلث بیشتر جان به‌کنار نبردند» .

این گوشه ای از تاریخ کاشان است که به قلم «کلانتر ضرابی» درباره آنچه پیش از قاجار بر اوضاع کاشان گذشته است در کتابی با همین عنوان آمده است.

کاشان؛ نخستین خاستگاه تمدن بشری که تپه های سیلک در آن سندی روشن و مبرهن از تاریخ این دیار است، و در روزگاری که مردم در تمام دنیا در غارهای دست ساخته کوه ها مشغول گذران عمر و زندگی بودند؛ مردمانی در سیلک و کاشان شهر ساختند و تمدن بشری را پایه گذاری کردند؛ تمدنی که به قدمت هفت هزار سال از تاریخ زندگی بشر است.

زلزله ای مهیب در آن تمدن پرشکوه مردمانش را به اطراف سوق داد و یادگاری از آن دوران  در تپه های سیلک به جا گذاشت.

از آن زمان سال ها و قرن ها گذشت تا لرزشی دوباره آتش بر زندگی مردمان دیار نخستین ها انداخت و آن ها را در فراق عزیزانشان نشاند. زلزله مهیب و دهشتناکی که کاشان را یکسره ویران کرد و فاجعه ای دردناک را آفرید؛زلزله شب سه شنبه ۲۵ ذیقعده ۱۱۹۲ بود که ناگهان تمامی شهر به لرزه درآمده و کاشان را به تلی از ویرانه تبدیل کرد و باعث شد بیش از ۱۲ هزار نفر از شهروندان کاشان جان ببازند؛ پس لرزه های زلزله در چهارم ذیحجه همان سال و شب ۱۵ محرم ۱۱۹۳ ه. ق. باقی مصیبت زدگان را نیز رهسپار دیار باقی کرد.  

غرش زمین برای مردم کاشان تمامی نداشت و در طول سال های سال به نسبت شدت کم و زیاد همیشه مهمان سرزده مردم این دیار و سرزمین بوده است. از زمین و آسمان بر کاشان و مردمانش بلا می آمد. آنچه در این سال ها در اثر سیل نیز بر مردم کاشان و مناطق اطراف آن می آمد تمامی نداشت. سیل های کاشان هم کمی از زلزله های آن نداشت. اما سوال جدی این است که چگونه در بلایای آسمانی مانند سیل که قابل پیش بینی نیز است اینگونه مردم را به مخاطره می افتند و این امر باعث فوت بعضی از همشهریانمان می شود.

بلایای طبیعی جزیی از زندگی بشریت در تمام دوران بوده و جزء لاینفک طبیعت بشری است ولی آنچه اهمیت دارد کاهش اثرات این بلایا بر زندگی مردم و محل زندگی آدمیان است. اثراتی که با اقدامات پیشگیرانه و فرهنگسازی توسط حکومت و مردم به حد زیادی می توان امید به کنترل آن داشت.

سیل و زلزله بیشترین سهم را در خسارت به انسان از بلایای طبیعی دارا هستند

رییس نظام مهندسی کاشان در گفت و گو با مهر ضمن اشاره به اینکه با اینکه سیل و زلزله بیشترین سهم را در خسارت های مالی و جانی از حوادث طبیعی به خود اختصاص داده است، اظهار داشت:کاهش اثرات و مخاطرات رویدادهای طبیعی با اتخاذ روش های پیشگیرانه و نظارت بر حسن اجرای آن از وظایف این سازمان است.

وی با بیان اینکه علاوه بر خسارت های جانی و مالی بر هموطنان، زیر ساخت های کشور هم در این حوادث دچار آسیب جدی می شود، ابراز داشت: آنچه مهم است باید اقداماتی توسط مردم و مسئولین انجام شود تا این خسارات در موقع حوادث به کمترین حد خود برسد.

حسین توفیقی نظارت بر ساختمان ها برای رعایت استحکام آنان، آموزش های عمومی در زمینه استفاده از فن آوری های نوین و  سیستم های هشدار دهنده را از جمله اقدامات و وظایف نظام مهندسی در این زمینه دانست.

آموزش و فرهنگسازی یکی از مهمترین عوامل کاهش اثرات بلایای طبیعی است و برای کودکان و نوجوانان اهمیتی دوچندان دارد به نوعی که آموزش و پرورش در تمام دنیا مهمترین جامعه هدف برای آموزش است. وی با بیان اینکه این سازمان در کاشان بیش از یک هزار عضو دارد که وظیفه کنترل و احداث ساختمان های کاشان را در شاخه های عمرانی و تاسیساتی بر عهده دارند، اظهار داشت: در کنار فعالیت های سازمان ها و ارگان های مربوط، فرهنگسازی مردم در زمینه کاهش اثرات بلایای طبیعی نقش انکار ناپذیری دارد.

رییس سازمان نظام مهندسی کاشان افزود: رشد اطلاعات و دانسته های مردم در زمینه استفاده از ساختمان های مقاوم و مستحکم به حدی رسیده است که حتی موقع خرید و فروش ساختمان در آژانس های املاک، یکی از مهمترین شاخص های خرید و فروش، استحکام بنا و مقاوم سازی آنها در برابر زلزله است.

آموزش و فرهنگسازی مهمترین عوامل کاهش اثرات بلایای طبیعی

آنچه مسلم است آموزش و فرهنگسازی یکی از مهمترین عوامل کاهش اثرات بلایای طبیعی است. آموزش برای همه اقشار جامعه حتی آنهایی که شخصیت آنان شکل گرفته است، مهم است. بحث آموزش اما برای کودکان و نوجوانان اهمیتی دوچندان دارد. آموزش و پرورش در تمام دنیا مهمترین جامعه هدف برای آموزش است. آموزش آمادگی برای مقابله با حوادث طبیعی به کودکان، خود می تواند زمینه فرهنگ سازی توسط ایشان را برای دیگران مهیا کند. آموزش های امداد و نجات و همچنین مقابله با حوادث غیرمترقبه و کنترل اوضاع می تواند از مهمترین آموزش های مذکور در این زمینه باشد.

برگزاری دوره های آموزشی مدون و مداوم برای دانش آموزان مدارس کاشان

رئیس اداره آموزش و پرورش کاشان در گفت و گو با مهر با بیان اینکه آموزش های مستمر و مداوم با همکاری دیگر ارگان های مربوطه مثل آتش نشانی و هلال احمر در کاشان انجام می شود، اظهار داشت: سال گذشته طرح ملی دادرس در ده مدرسه از مدارس مقطع متوسط اول کاشان برگزار شد.

حسین مقنی با اشاره به اینکه زنگ زلزله هم آذرماه در مدارس نواخته می شود، ابراز داشت: برای آموزش نونهالان مهدکودک هم طرح هایی برنامه ریزی می شود که از آن جمله نمایش فیلم های آموزشی برای نونهالان است.

وی افزود: علاوه بر دانش آموزان، دوره های آموزشی مستمری را برای کادر آموزش و پرورش و همچنین خدمتگزاران مدارس ترتیب داده ایم به طوری که در سال گذشته برای مقابله با حوادث طبیعی و کاهش اثرات آن ها ۳۲۰ نفر از خدمتگزاران مدارس طی دوره های آموزش ضمن خدمت اصول لازم را فرا گرفتند.

ساخت و ساز غیرمجاز در بستر رودخانه ها یکی از مهمترین عوامل تشدید خسارت بر اثر سیل است

در این بین هشدارهای اساتید دانشگاه و همچنین کارشناسان مطلع کاشان بارها توجه مردم و مسئولین را به آنچه ممکن است اتفاق افتد گوشزد کرده است. در ابتدای سال جاری و همچنین سال های پیش از آن در اثر وقوع سیل در کاشان آسیب های زیادی را برای مردم و طبیعت و همچنین زیرساخت های شهری به همراه داشته و حتی باعث درگذشت چند تن از همشهریان شده است.

کاشان مستعد زلزله‌های بسیار بزرگ و حتی بزرگ‌تر از زلزله بم است و خطر وقوع چنین حادثه ای در کاشان به دلیل وجود بافت تاریخی و سنتی در کاشان بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد

ساخت و سازهای غیرمجاز در بستر رودخانه ها که متاسفانه هنوز هم در بخشی از مناطق کاشان وجود دارد می تواند یکی از مهمترین علل وقوع سیل و حوادث ناگوار بعد از آن باشد. در این بین در بعضی از مناطق اطراف کاشان و در شهرها و روستاهای ییلاقی هم این اتفاق در دامنه کوه ها در حال رخ دادن است که توجه جدی مسئولین شهری و روستایی را برای مقابله با این حوادث می طلبد.

کاشان مستعد زلزله های بسیار مهیب حتی بزرگ تر از زلزله بم است

یک استاد دانشگاه در گفت و گو با مهر با بیان اینکه کاشان مستعد زلزله‌های بسیار بزرگ و حتی بزرگ‌تر از زلزله بم است، اظهار داشت: خطر وقوع چنین حادثه ای در کاشان به دلیل وجود بافت تاریخی و سنتی در کاشان بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد.

بابک فخیمی با اشاره به اینکه کاشان به لحاظ لرزه‌خیزی مستعد زلزله‌ای بسیار بزرگ است و نباید با عینک خوش‌بینی این واقعیت را انکار کنیم، ابراز داشت: نباید بگوییم گسل‌های کاشان مخفی است و چنین اتفاقی نمی‌افتد و از اقدامات پیشگیرانه غافل شویم.

بی توجهی و بی تعهدی باعث بروز فاجعه می شود

وی با بیان اینکه چیزی که موجب خطر می‌شود زلزله نیست بلکه نوع تفکر برخی افراد به ویژه بعضی مدیران شهری است، ابراز داشت: زلزله رخدادی جدا نشدنی از طبیعت است و آنچه موجب تخریب می‌شود، جهالت انسان‌هاست که با صحیح کار نکردن و بی‌توجهی و بی‌تعهدی به اصول شرایط فاجعه را فراهم می‌آورند.

فخیمی وجود پدافند غیرعامل را وظیفه تمام سازمان ها و ارگان ها  دانست و افزود: خوشبختانه این مهم در چند سال اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است که در این زمینه مانورهایی هم برای مقابله با حوادث و بلایای طبیعی در کاشان انجام گرفته است.

وی مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها را به عنوان راهکاری مهم در مقابله با حوادث دانست و تصریح کرد: مقوله مقاوم‌سازی باید در تمام زیرساخت‌ها اعم از مخازن آب، پست‌های برق، شبکه گاز، شبکه‌های ارتباطی، خدمات آتش‌نشانی و خدمات بهداشت مورد توجه قرار گیرد که این امر موجب کاهش قابل توجه اثرات بلایای طبیعی می‌شود.

از ماست که بر ماست

برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی یکی از عواملی است که ممکن است در روی دادن حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله نقش داشته باشد. به گفته کارشناسان این برداشت بی رویه و غیرکارشناسی می تواند باعث از بین رفتن سفره‌های آب زیرزمینی، فرو ریزش لایه‌های آهکی، آب شدن یخ‌ها، فعالیت‌های معدنی و نفتی و در نهایت منجر به فرونشست زمین شود.

زلزله و سیل از جمله ناگوارترین حوادث طبیعی است که می توان با اقدامات پیشگیرانه و برخوردی مناسب با طبیعت اطرافمان خسارت های ناشی از این بلای طبیعی را به حداقل کاهش داد. در مورد سیل نیز این مهم باید بسیار مورد توجه مردم و مسئولین قرار گیرد. عدم ساخت و ساز در جوار رودخانه ها، عدم تخریب درختان و فضای سبز برای گسترش ساختمان سازی بخصوص در مناطق ییلاقی، آزاد سازی معابر آب در شهرها می تواند اقدامات موثری برای کاهش خسارات ناشی از سیل است.

زندگی شهری و جدید با تمام محاسن و شگفتی هایی که دارد متاسفانه قهر انسان ها را از طبیعت به همراه برخورد نه چندان مناسب با طبیعت را به همراه داشته است که این منجر به وقوع حوادث ناگواری برای انسان ها شده است. به راستی مگر چیزی غیر از این است که انجام هر اقدامی اثر و نتیجه اش به خود ما برمی گردد...پس اگر مواظب خود و طبیعتمان باشیم نیز نتایج آن در نهایت به خودمان بر می گردد.