به گزارش خبرنگار مهر، در حال حاضر، میزان اطلاعات مردم پیرامون انواع سیل و نحوه پیشگیری و مقابله با آن، در مقایسه با زلزله و راه های کاهش خسارات ناشی از آن در کشور بسیار پایین بوده به طوریکه اغلب مردم، در صورت بروز سیل، اطلاعات کافی نسبت به چگونگی مقابله با آن را نداشته و عمدتا متحمل خسارات مالی و در برخی موارد خسارات جانی سنگین می شوند.
با توجه به اینکه شدت و مدت بارندگی از مهمترین دلایل ایجاد سیل است، عواملی چون ناهمواری زمین، شرایط خاک و پوشش گیاهی نیز نقش مهمی در وقوع سیل دارند.
سیلاب های طبیعی معمولا پس از مدتی بارش شدید اتفاق می افتد اما سیلاب های مصنوعی ممکن است به علت شکست سد یا دیواره های حفاظتی کنار رودخانه و آزاد سازی ناگهانی آب ذخیره شده در پشت این موانع ایجاد شود.
همچنین سیلاب می تواند سنگ ها را بغلتاند، درختان را ریشه کن کند، ساختمان ها و پل ها را ویران کند و مسیل های جدید ایجاد نماید.
به علاوه باران های مولد سیلاب می توانند لایه های گل را روان کنند. گاهی اوقات نیز رسوبات یا درختان ریشه کن شده، در پشت موانع طبیعی یا مصنوعی جمع شده و مسیر جریان را مسدود می کنند. آبی که پشت این سدهای موقتی جمع شده می تواند در بالا دست سیل ایجاد کند بنابراین اگر مانع به طور ناگهانی برطرف شود، سیلاب دیگری نیز در پایین دست رخ می دهد.
در سیل مرداد ماه 1380 استان گلستان، سیل در برخورد با هر مانعی اعم از پل، جاده یا درختان تنومند برای زمان کوتاهی متوقف شده و پس از شکستن این سدهای موقتی با نیرویی افزون تر به سمت پایین دست حرکت کرد. این سیل با دیوار مرتفع و پیش رونده در یک لحظه رودخانه را در بر گرفته و در مسیر خود جاده را تخریب، درختان تنومند را از جا کنده و گارد محافظ جاده را به دور درختان پیچیده و اتوبوس های مسافربری را با خود برد.
باید توجه داشت جریان سیلی با عمق 15 سانتی متر که با سرعت در حال حرکت است قادر است اشخاص پیاده را با خود ببرد و یک عمق 60 سانتی متری می تواند ماشین شما را مستغرق و شناور کند بنابراین زمانی که اتومبیل در آب می ایستد، از طرف آب نیروهایی به ماشین وارد می شود طوریکه به ازای هر 30 سانتی متر ارتفاع آب 225 کیلوگرم نیروی افقی به ماشین وارد می شود.
فاکتور مهمتر نیروی رو به بالای آب است و به ازای هر 30 سانتی متر آبی که در اطراف ماشین بالا می آید، 675 کیلوگرم نیروی رو به بالا به ماشین وارد می شود، به عبارت دیگر به ازای هر 30 سانتی متر آب 675 کیلوگرم از وزن ماشین کم می شود.
بنابراین 60 سانتیمتر آب با وارد آوردن 500 کیلوگرم نیروی افقی و 1350 کیلوگرم نیروی رو به بالا، می تواند اکثر اتومبیل ها را واژگون کند.
انواع مختلف سیل:
سیل ناگهانی (Flash Flood)
سیل کوتاه مدتی است که معمولا با بالا آمدن سریع سطح آب و جریان نسبتا زیاد همراه بوده و معمولا از یک رگبار شدید روی منطقه ای کوچک بوجود می آید. این سیل با زمان هشدار کم و گاهی بدون هشدار رخ می دهد و در عرض چند دقیقه به نقطه اوج می رسد. به این دلیل به آن سیل برق آسا نیز گفته می شود.
اثرات این سیل اغلب مصیبت بار است و بسته به وسعت و کاربری حوزه، ممکن است فاجعه انسانی بزرگی به بار آورد. سیل ها گلابدره تهران (1366)، ماسوله گیلان (1377) و گلستان که در مرداد ماه 1380 و 1381 اتفاق افتاد مثال هایی از این نوع سیل مخرب است.
سیل رودخانه ای (River Flood)
سیلاب در رودخانه ها مساله ای طبیعی و غیر قابل اجتناب است. برخی سیلاب ها به طور فصلی مثلا با بارندگی های بهاره یا زمستانه توام با ذوب برف ها اتفاق می افتد که در این مواقع بستر رودخانه ها سریعا پر آب می شود، مانند سیل رودخانه های کارون، هیرمند و کرخه که آب رودخانه بتدریج بالا آمده و زمین های مجاور را زیر آب می برد.
این سیل بر خلاف سیل ناگهانی زمان هشدار مناسبی برای تخلیه و دور شدن از منطقه سیل گیر دارد و چنانچه از ساخت و سازهای غیر مجاز در بستر و حریم رودخانه ها جلوگیری شود، می توان خسارات ناشی از این سیل را به حداقل رسانید.
سیل شهری (Urban Flood)
با تغییر کاربری اراضی از مزارع و جنگل به خیابان و ساختمان، قدرت جذب باران توسط زمین کم می شود. اراضی شهری 2 تا 6 برابر رواناب بیشتری نسبت به اراضی بکر و طبیعی تولید می کنند.در زمان سیلاب شهری خیابان ها و کوچه های شهر به رودخانه ها و مسیل های پر سرعتی تبدیل می شوند که می توانند زندگی شهری را مختل کرده و موجب خسارات فراوانی گردند.
همچنین سیل ممکن است شما را مجبور کند که خانه را تخلیه کنید یا اینکه در داخل خانه حبس شوید. در این حال اگر آب، گاز، برق و یا تلفن قطع شود شما چکار خواهید کرد؟
بنابراین اگر در جایی زندگی می کنید که در معرض خطر سیل گرفتگی است؛ قبل از وقوع سیل در مورد تاریخچه سیل محل زندگی خود تحقیقی انجام دهید.
- در صورت امکان خطر سیل پذیری منطقه خود و عمق سیلاب در آنجا را پیدا کنید.
- مسیرهای حرکت مطمئن را شناسایی کنید تا در زمان سیل به یک مکان امن حرکت کنید.
- اگر در جایی زندگی می کنید که دائما با خطر سیل گرفتگی مواجه هستید با استفاده از مصالح مناسب و تمهیدات لازم، ساختمان خود را ضد آب کنید.
- تمهیدات لازم را برای جلوگیری از برگشت آب سیل از طریق مجاری فاضلاب به داخل خانه، فراهم کنید. این کار از طریق گذاشتن در پوش های مناسب در مجاری فاضلاب امکان پذیر است. همچنین استفدده از قاب چوبی لولادار در جلو درب ورودی خانه ها موثر است.
بنابراین توصیه می شود علاوه بر اندیشیدن تدابیر مناسب برای پیشگیری و مقابله با وقوع سیل، در هنگام هشدار به توصیه ها و اخطاریه های سازمان هواشناسی توجه کرده و به هنگام وقوع در صورت امکان محل را ترک و به نزدیک ترین مناطق مرتفع بروید.
نظر شما