تکریم زبان فارسی در بحرانی ترین لحظات تاریخ تداوم داشته است / "نجیب مایل" پاسخ کوشش و اراده اش را گرفت

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر مصطفی محقق داماد ضمن شرح اهتمام مرحوم محمود افشار در پاسداشت زبان و ادب فارسی و تلاش های وی جهت برقراری ارتباط با اساتید افغانستان گفت : توجه زنده یاد افشار و مقالات و مطالبی که در این باره از وی به چاپ می رسید ، نشان دهنده این بود که فعالیت های مربوط به تکریم زبان فارسی باید به رغم مشکلات افغانستان و بحران های موجود و حتی زیر چکمه های سربازان و اشغالگران ، هجوم طالبان و... ادامه یابد و شهید این اتفاقات نشود.

دکتر مصطفی محقق داماد

رئیس شورای تولیت موقوفه دکتر افشار، ادامه داد: سفارت، سیاستمداران و علما و فضلای افغانستان و ایران باید به این مسئله توجه کنند و دوستی موجود را تعمیق بخشند. این نشست و تجلیل نیز خود نمودی از این پیوند است.

دکتر محقق داماد به جوایز بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار به محققان داخل و خارج از کشور اشاره کرد و افزود: تا حال به پانزده استاد و محقق جایزه داده ایم و اهل قلم و رسانه باید به این مقوله توجه کنند که این موقوفه از موقوفات الگو و پیشکسوتی است که شیفته زبان و کشور خود است. موقوفات زیادی وجود دارند اما نهادی که واقعا عاشق وطن باشد و به سراسر میهن اش توجه کند و تصمیم بگیرد به محققانی که درباره تاریخ و فرهنگ و جغرافیای کشورش کار می کنند توجه نشان دهد، بسیار اندک اند.

وی با تجلیل از خانواده افشار اضافه کرد: احساس عامیانه عجیبی دارم. فکر می کنم عنایت پروردگار نسبت به این موقوفه بسیار ویژه است. بسیاری از موقوفات سرنوشت های نافرجامی دارند ولی این موقوفه روز به روز در حال احیا شدن است و حرکت هایی جدید از خود صورت می دهد. موقوفه دکتر افشار مراحل سختی را به لحاظ حقوقی پشت سر گذارده که نشان می دهد اگر خلوص و تقوای آنها نبود، خداوند این عنایت را به آنها مبذول نمی داشت. امیدوارم این نهاد الگویی برای ثروتمندان کشور برای توجه گسترده و جدی به موضوعات فرهنگی و ملی باشد.

دکتر فتح الله مجتبایی

دکتر فتح الله مجتبایی سخنران بعدی نشست بود. وی با اشاره به وقوع رخدادهای تاریخی ایران بویژه حمله مغول، گفت: این حادثه و حوادثی از این دست باعث شد گروهی از بزرگان ادب و علم ایران به نواحی مختلف از قبیل شامات و آسیای صغیر و شبه قاره هند مهاجرت کنند. این حمله فاجعه ای بزرگ در تاریخ ما بود اما این فاجعه با وجود ویرانگری و تباهی هایش ، نتایجی درخشان هم در طول زمان برای ما به ارمغان آورد؛ و آن این بود که با رفتن گروهی از علما و ادبا از خراسان به شبه قاره هند و تاسیس خانقاه های صوفیه ، انتقال علوم و معارف اسلامی به آنجا و...، تحولی عظیم در آن منطقه بوقوع پیوست. بنابراین طبقات محروم هند جذب مراکز صوفیانه اسلامی شدند ، سلسله های صوفیه گسترش پیدا کرد و اسلام به عنوان قدرتی تاریخ ساز فعال شد و فعالیتش به حدی رسید که در حیات هند تحولی عمیق پدید آورد. از دیگر تاثیرات این جریان این بود که بزرگان و ادبای دیگری در این مناطق ظهور کردند.

وی به حوادث معاصر کشور افغانستان اشاره کرد و یادآور شد: من در دهه پنجاه و در زمان حکومت ظاهرشاه رفت و آمد زیادی به افغانستان داشتم. در این زمان شاهد آفرینش های شعری و ادبی مرحوم مایل هروی (پدر نجیب مایل هروی) بودم که شاعری خوش ذوق بود و در جریان شعر جدید افغانستان تاثیراتی مهم برجای گذاشت.

مجتبایی تصریح کرد: آنچه امروز در افغانستان رخ می دهد ویرانگری و تباهی است اما این اتفاقات در آینده ای نزدیک مرتفع خواهد شد. باید گفت در این شرایط سخت نیز ادبای افغان همدلی خوبی با یکدیگر داشتند. کوشش های نجیب مایل برای بازیابی هویت ، نیرو و نشاطی به انسان می دهد که در جریان عادی زندگی محسوس نیست. نجیب با این اندام نحیف و کوچک، خود یک گنجینه و کتابخانه است. او در تمام زمینه های فرهنگ ایران صاحب تالیفات است. حتی بسیاری از متونی را که ما نمی شناختیم با شکیبایی تصحیح کرده و می توان گفت تحقیقات او در تاریخ، عرفان، زبان و... ایران بخش عمده آثارش را تشکیل می دهد.

این استاد و محقق زبان فارسی ، اثار نجیب را برشمرد و تصریح کرد: سربلندی افغانستان سربلندی ما و سربلندی ما سربلندی آنهاست. ما هر دو یک قوم ایم و تنها سیاست های استعماری ما را از هم جدا کرد. شیراز و کابل و گنجه و... همه مثل هم هستند و مرزهای سیاسی نتوانسته ایرانی و افغانی را از یکدیگر جدا کند.

حجت الاسلام سیدمحمدعلی ابهری

سپس حجت الاسلام سیدمحمدعلی ابهری - رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی - با تقدیر از بنیاد دکتر افشار و موسسه دایره المعارف اسلامی در برپایی این نشست گفت: نجیب مایل هروی همواره مایه رونق و تحرکاتی ارزشمند در کتابخانه مجلس است و یکایک محققان ما از وجود او بهره می برند. او فعالیت های ارزشمندی در سال های گذشته داشته و در این روزها نیز در حال تکمیل روش تصحیح متون است که امیدوارم به زودی زمینه های انتشار آن فراهم آید.

ابهری به فعالیت های این محقق افغانی در کتابخانه و مرکز نسخ خطی کتابخانه مجلس اشاره کرد و ادامه داد: او همواره از اینکه در کتابخانه مجلس مورد تجلیل قرار گیرد استنکاف می کرد و اینکه امشب چطور به این تجلیل تن داده، مایه تعجب من است.

سخنران دیگر مراسم، دکتر محمد سرور مولایی - استاد دانشگاه و رئیس سابق دانشگاه بامیان - بود. وی به سلسله وقایع سیاسی و تغییرات حکومت ها در قرن اخیر در افغانستان پرداخت و تاکید کرد: تمام دنیا تصور می کرد که افغانستان لقمه ای در کام شوروی خواهد بود اما دنیا شاهد است که مردم خوب ایستادگی کردند. با این حال جنگ های داخلی فاجعه بار آغاز شد و هر آنچه هم که از زمان اشغال باقی مانده بود از بین رفت. کتابخانه ها و دانشگاه ها در آتش سوختند و بعد هم طالبان از راه رسید. ما امروز کمتر شاهد حرکت های فرهنگی در این کشور هستیم و آنهایی که توان گفتن و نوشتن دارند با مشقت بسیار موفق به تولید و انتشار کتاب می شوند.

وی تصریح کرد: آنچه مربوط به هویت فرهنگی افغانستان است نباید به فراموشی سپرده می شد و این ادبا و نویسندگان اندک شمار بودند که به این مهم توجه داشتند. هیچ افغانی نه در ایران و نه در افغانستان و کشورهای غربی به اندازه نجیب مایل همت به خرج نداده است. او شروع به کار کرد و امروز پاسخ اراده و تلاش هایش را می گیرد.

سپس نجیب مایل هروی در جایگاه قرار گرفت و گفت: وظیفه فرهیختگان و صاحب نظران است که به مسئله رشد زبان های بومی به صورت آکادمیک توجه کنند. این موضوع همواره مدنظر من بوده و خوشبختانه تاکنون تحقیقات خوبی در این خصوص صورت گرفته است. امروزه وصل به فصل ترجیح دارد و پدیده زبان های بومی نباید سیاسی تلقی شده و فراموش شود.

در پایان این مراسم لوح یادبود و یک تخته فرش نائین به این نویسنده و پژوهشگر افغان تقدیم شد. در بخشی از منشور بنیاد موقوفه دکتر محمود افشار درباره نجیب مایل آمده بود: " ... شما 35 سال بیش در ایران زیسته اید و چون با مراکز پژوهشی که به زمینه های ادبی ، عرفانی و نسخه شناسی زبان فارسی علاقه دارند همکاری داشته و در تصحیح متون چاپ نشده بویژه آثار کهن عرفانی کوشش های نمایان کرده اید و هماره فارسی زبانان جهان از آنها بهره مند شده اند قدردانی از کوشش های شما موجب شادمانی است... زمانی که شما پژوهش دلپذیرتان را به نام تاریخ و زبان در افغانستان به شادروان واقف این موقوفه برای چاپ سپردید ، ایشان درمقدمه ای کوتاه بر آن نوشت آنچه بی غرضانه و عالمانه نوشته شود و به دو کشور برادر و برابر افغان و ایران و هدف این بنیاد ضرری نرساند از منتشر کردن آنها خوشوقت خواهد بود..."

در این برنامه، پیش از همه سیدکاظم بجنوردی - رئیس مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی نیز سخنرانی کرد و عبدالکریم تمنا از شعرای افغان، اشعاری در وصف نجیب مایل و دکتر محمود افشار قرائت کرد.

 نجیب مایل هروی متولد 1329 در هرات افغانستان است که از سال 1350 به ایران و شهر مشهد آمد. تحصیلات عالیه خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد به پایان برد و در سال 1357 با دختری ایرانی ازدواج کرد و صاحب دو فرزند شد.  وی پس از مدتی فعالیت در موسسه پژوهش های اسلامی در مشهد، به تهران آمد و در حال حاضر نیز از محققان کتابخانه مجلس شورای اسلامی است. او دارای تالیفات متعددی است و مقالاتی را نیز در دانشنامه مرکز دایره المعارف اسلامی نوشته است.