شیرین‌سازی آب تکنولوژی گرانقیمتی است؟

به گزارش خبرنگار مهر، برای مخاطب جامعه ایرانی اینکه دقیقاً انرژی کجای معادلات زندگی اش قرار دارد بسیار مبهم است. البته شاید نتوانیم تعریف دقیقی برای بیان اهمیت انرژی ارائه کرد، اما می‌توان به شکلی کلی به مخاطب اظهار کرد هر آنچه به شکل ادراک از جهان مدرن مدنظر می‌تواند باشد قطعاً یکی از ارکان ایجادش انرژی است.

جهان مدرن هر چه بیشتر به جلو حرکت می‌کند بیش از پیش به انرژی وابسته‌تر می‌شود. امروز می‌توان به طور حتم عنوان کرد آنچه به عنوان ابرچالش برای بشریت عنوان می‌شود راهکار نهایی اش در انرژی نهفته است. با اختلاف بیشترین سرمایه گذاری کشورها در خصوص انرژی انجام می‌شود و ما به سمت جهان تک مؤلفه برای توسعه حرکت می‌کنیم.

سیاه‌نمایی درباره آب

طی دهه ۹۰ خورشیدی در کشور نظریه‌ای با عنوان جنگ آب به وقوع پیوست. چرا که کشور به سبب کاهش شدید بارندگی و خشکسالی ۱۰ ساله با خشکی بی سابقه‌ای در تاریخش دست و پنجه نرم می‌کرد. در همین راستا نظریه‌های ورشکستگی آب و محیط زیستی و کشاورزی برای کشور مطرح شد.

راهکارهای مدیریتی انقباضی اغلب غیر عملیاتی و ناقص از طرف برخی عنوان می‌شد. هر کس دورنمایی سیاه از بحران ترسیم می‌کرد و در این سیاه نمایی مطلق رقابتی بین برخی کارشناسان ایجاد شده بود، اما پس پرده مشکل بسیار بزرگ امنیت تأمین آب شیرین سالم هیچ گاه به مؤلفه انرژی توجه نمی‌شد.

هر چند وزارت نیرو طی دوران گفته شده از سیاست قطعی شیرین سازی آب در حوضه خلیج فارس سخن به میان آورد اما این موضوع برای مردم بیش از اندازه مبهم ماند. اینکه آیا پاسخ به امنیت تأمین آب امکان پذیر است؟ برای بیان اهمیت مفهوم انرژی ابتدا قصد داریم اهمیت تولید آب با انرژی و ایجاد امنیت تأمین آب توسط انرژی را شرح دهیم. ابتدا به هزینه انرژی و شیرین سازی می‌پردازیم.

فناوری SWRO ( اسمز معکوس) روشی ارزان برای شیرین سازی آب است. تکنولوژی‌های اسمز معکوس بر اساس مصرف انرژی و غشاها اقدام به شیرین سازی می‌کنند.

تصویر بالا نیز به وضوح کاهش انرژی مصرفی برای شیرین سازی آب طی دهه‌های متمادی را بیان می‌کند. آنچه مهم است در واقع کاهش مصرف انرژی برای تولید آب طی دهه‌های گذشته را نشان می‌دهد. در واقع در صورت وجود انرژی رایگان و ارزان و دسترسی به آب‌های آزاد می‌توان به راحتی از نعمت آب شیرین سالم برخوردار شد.

بدین جهت اغلب کشورها به سمت سرمایه گذاری هنگفت جهت شیرین سازی به عنوان راهکار برای تأمین آب حرکت می‌کنند. نکته مهم‌تر در واقع تکنولوژی‌های آینده شیرین سازی است. تصویر بالا نیز بیانگر ۱۵ بازار برتر صنایع آب شرین کن در جهان بر حسب سرمایه گذاری انجام شده را نشان می‌دهد.

کاهش هزینه‌های شیرین سازی آب

حامد محرمی، کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه طی ۳۰ سال آینده هزینه ایجاد ظرفیت‌های شیرین سازی به مراتب از حالت کنونی کاهش می‌یابد، گفت: این یعنی شیرین سازی تکنولوژی گرانی محسوب نخواهد شد و می‌توان با هزینه به مراتب کمتر نسبت به شیرین سازی اقدام کرد. در واقع نکته مهم در خصوص برنامه ریزی سیاست‌های آبی در آینده برای تضمین امنیت آب یا ایجاد ظرفیت‌های جدید وجود انرژی است.

وی افزود: برای مثال تصور کنید ما کارخانه شیرین سازی از نوع SWRO در خوزستان ایجاد کنیم. اگر تمام ظرفیت‌های تولیدی انرژی سدهای هیدروپاور کشور به تولید آب اختصاص یابد با توجه به تولید سالانه حدود ۱۳۷۸۵ گیگاوات ساعت انرژی هیدرو (آمار سال ۲۰۱۵) می‌توان به شکل سالانه اقدام به تولید سالانه بیش از ۱.۵ میلیارد متر مکعب آب شیرین در کارخانه مورد نظر کرد که در صورت شرایط مناسب هیدرولوژیکی این رقم تا ۳ میلیارد متر مکعب می‌تواند افزایش یابد.

نقش رودخانه کارون در تولید انرژی برقآبی

این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه البته این معیار خطی تولید آب صرفاً از نگاه انرژی کامل نیست و باید دیگر شاخص‌های تعیین کننده نیز در این ارزیابی دخالت داده شود، اظهار داشت: از نقطه نظر مؤلفه اصلی شیرین سازی یعنی انرژی می‌توان به شیرین سازی این حجم از آب اقدام کرد. این در شرایطی است که میزان آورد سالانه کارون چیزی نزدیک به ۱۴ میلیارد متر مکعب در سال است.

محرمی گفت: یعنی با تکمیل سدهای جریانی پیش بینی شده سرشاخه کارون که ظرفیتی معادل دو برابر میزان کنونی تولید انرژی برقابی دارد میزان بیلان آبی کشور با ظرفیت آب شیرین قابل استحصال به حدود ۲۰ میلیارد متر مکعب می‌تواند نزدیک شود اما این پایان ماجرا نیست البته باید اضافه کرد به کارگیری این نگاه صرف سازه‌ای برای مدیریت بحران‌ها، اشتباه بزرگی است و با مدیریت منابع آب و هزینه‌های به مراتب کمتر می‌توان هم از نظر شاخص‌های محیط زیستی و هم تولید محصولات کشاورزی با وجود کاهش مصرف آب به نتایج قطعی رسید اما آنچه در اینجا به آن اشاره می‌شود امنیتی است که در سایه وجود انرژی ارزان می‌تواند ایجاد شود.

وی تصریح کرد: هر چند ساخت سدهای جریانی خود نیازمند صرف هزینه است و ما در برآوردها از این مورد صرف نظر کردیم اما آنچه مهم است امنیت ایجاد شده در پشت ظرفیت انرژی است البته این انرژی از گونه‌های دیگر مثل هسته‌ای یا بادی نیز می‌تواند تأمین شود.