«استودان» ها؛ جاذبه منحصر به فرد گردشگری دشت مرودشت

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: ظرفیت مهمی که در زمینه میراث‌فرهنگی و صنعت گردشگری وجود دارد مربوط به تنوع استودان‌ها در منظر فرهنگی تخت جمشید و دشت مرودشت است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در خصوص دشت مرودشت به خبرنگار مهر گفت: دشت مرودشت در گذر زمان، تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلفی را از جوامع مختلف انسانی در خود جای داده که بررسی باستان‌شناسی مربوط به آن، همواره مورد توجه پژوهشگران و کاوشگران این حوزه قرار گرفته است.

حمید فدایی به تنوع آثار تاریخی در این دشت اشاره و و بیان کرد: بخش مهمی از لایه‌های تاریخی دشت در برگیرنده آثار تدفینی از دوره‌های مختلف تاریخی است که خود ارزش‌های آئینی و مذهبی را در منطقه یادآور می‌شود. وجود تدفین‌های متنوع به ویژه در دامنه‌های کوه مهر، تقدس این کوه را که محوطه‌های مهم تخت جمشید، نقش رجب و شهر استخر در مجاورت آن ایجاد شده اند نشان می‌دهد.

وی افزود: محوطه نقش رستم به عنوان نکروپولیس یا شهر مردگان خود از مهمترین مجموعه‌های آئینی و تدفینی در نزدیکی تخت جمشید است که علاوه بر حضور آرامگاه تعدادی از پادشاهان هخامنشی در آن، می‌توان تداوم کاربری آن را به عنوان یک محوطه مقدس آئینی و تدفینی تا دوره ساسانی نیز پیگیری کرد از این رو حفاظت از یکپارچگی همه این ارزش‌ها امروزه یکی از دغدغه‌های مهم پایگاه است که با هدف معرفی و ارائه مطلوب ارزش‌های آن به متخصصین و بازدیدکنندگان مجموعه و منطقه انجام می‌شود.

در این رهگذر بهمن مردانی رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان مرودشت نیز بیان کرد: دو مجموعه جهانی تخت جمشید و نقش رستم به عنوان یک مقصد گردشگری باعث شده اند که کمتر به دیگر جاذبه‌ها توجه شود.

وی افزود: تعریف مسیر گردشگری در این منطقه باستانی در دشت مرودشت، قطعاً می‌تواند هم به حفاظت بهتر از این آثار منجر شود و هم تنوعی در جاذبه‌ها به وجود آید.

او گفت: گوردخمه آبشخور رستم و استودان تنگ زندان از آثار بسیار ارزشمند مربوط به دوران پیش از اسلام است که شناساندن آن به گردشگران می‌تواند جذاب و در حوزه گردشگری، اثرگذار باشد.

مردانی گفت: استودان‌های معرفی شده در قالب یک طرح و برنامه به راحتی قابلیت تعریف شدن به عنوان یک سایت جدید گردشگری را دارا هستند.

همچنین فضل الله حبیبی کارشناس باستان شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در خصوص آئین‌های مربوط به دوران تاریخی به خبرنگار مهر بیان کرد: مراسم تدفین در فرهنگ‌های مختلف، همواره با شیوه‌ها و آداب و رسوم‌های مختلفی برگزار می‌شده که بررسی این موضوع از دیرباز تا به اکنون مورد توجه آئین‌های مختلف ایران باستان بوده است.

او اضافه کرد: بسیاری از تدفین‌ها، مربوط به دوره‌های تاریخی مختلف نظیر دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی بوده است که بیشتر در دل صخره‌ها و کوهستان‌های دشت مرودشت نظیر کوه مهر و کوه حسین، جای گرفته است.

وی گفت: تغییر تدریجی شیوه‌های تدفین و تأثیر سنت‌های آئینی نظیر آئین مزدائی یا زردشتی باعث انتقال گورها از سطح دشت به کوهستان‌های اطراف بوده است.

مصداق بارز این گفته‌ها، گوردخمه‌هایی متعلق به شاهان هخامنشی است که در نقش رستم و تخت جمشید ساخته و پرداخته شده اند که همواره در معرض دید مخاطبان قرار داشته و نوع متفاوت آن نیز استودان هایی هستند که در دوره‌های بعد از هخامنشی با تأثیر از آئین‌های مربوط به خود، در این دشت شکل گرفته اند.

حبیبی گفت: فرهنگ‌ها و باورهای متنوع آئینی در دشت مرودشت باعث شده که آئین تدفین مردگان با روش‌های گوناگون شکل بگیرد که به شکل‌گیری انواع مختلفی از گورها منجر شده است.

این کارشناس باستان شناس مطرح کرد: استودان‌ها، فضای طاقچه ای شکل در دیوارهای عمودی صخره‌ها ایجاد شده اند که تا حد امکان تلاش داشتند که جسد مردگان را دور از عناصر مقدس از جمله خاک، دفن کنند.

او در پایان گفت: استودان‌ها یا گوردخمه ها با هم تفاوت دارند و این تفاوت به لحاظ معماری و جایگاه این کاربری در بستر زمانی و مکانی مختص خود است که در اینجا استودان‌های تنگ زندان و گوردخمه آبشخور رستم از نمونه‌های کم نظیر و متفاوت گورهای تدفینی دشت مرودشت طی دوران تاریخی محسوب می‌شوند که شناساندن و معرفی آن به گردشگران برای شناخت فرهنگ ایرانیان باستان، اهمیت فراوانی دارد.